نارسایی زودرس تخمدان چیست؟ + علل بروز آن

همانطور که می دانیم با افزایش سن بانوان از میزان عملکرد تخمدان ها کاسته می شود و در نتیجه این کاهش عملکرد، نشانه ها و همچنین عوارض منفی متعددی نمایان خواهد شد. نارسایی زودرس تخمدان یکی از مشکلات سیستم تولید مثل خانم ها می باشد که اغلب خانم ها اطلاع چندانی از شرایط آن ندارند.

بهتر است بدانیم مشکلاتی که مربوط به سیستم تولید مثل بانوان هستند نه تنها سبب ایجاد اختلال در روند باروری خواهند شد بلکه کیفیت زندگی افراد را نیز تحت تاثیر قرار می دهند، از این رو شناسایی و تشخیص به موقع و سپس درمان کامل و تخصصی بیماری ها و اختلالات این سیستم از اهمیت بالایی برخوردار است.

با توجه به اینکه اغلب افراد اطلاع چندانی از نارسایی زودرس تخمدان ندارند، ما در این مقاله قصد داریم به توضیح شرایط این بیماری بپردازیم، همچنین تعدادی از علل بروز آن و راه های درمانی را نیز بیان کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای دریافت توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

نارسایی زودرس تخمدان چیست؟

در یک مفهوم کلی نارسایی زودرس تخمدان تحت عنوان توقف عملکرد تخمدان ها قبل از سن ۴۰ سالگی تعریف می شود. متوقف شدن عملکرد این دو عضو از سیستم تولید مثل بانوان ناشی از توقف تولید هورمون جنسی استروژن توسط تخمدان ها می باشد.

زمانی که هورمون استروژن تولید و ترشح نشود رها سازی تخمک نیز تحت تاثیر قرار گرفته و با اختلال رو به رو می شود، در نتیجه یکی از اولین مشکلاتی که ایجاد خواهد شد بی نظمی و یا قطع کلی سیکل های پریود می باشد.

بهتر است بدانیم عملکرد تخمدان ها تحت تاثیر یک فرآیند مغزی است، به این ترتیب که هیپوفیز (غده ای در مغز) با تاثیر بر گنادوتروپین عملکرد تخمدان ها را کنترل کرده تا بتوانند هورمون جنسی استروژن را تولید و ترشح کنند. استروژن هورمونی است که موجب حفظ دیواره داخلی رحم و تخمدان ها، رها سازی تخمک، تولید ترشحات رحمی و تعداد بسیار زیادی عملکرد دیگر خواهد شد که در نهایت همه این موارد سبب حفظ سلامت سیستم تولید مثل می شوند.

نکته مهمی که درمورد نارسایی زودرس وجود دارد این است که نباید با یائسگی زودرس اشتباه گرفته شود، زیرا زمانی که یائسگی رخ می دهد چرخه های عادت ماهانه به طور کلی متوقف شده و امکان بارداری خانم ها وجود نخواهد داشت. در حالی که در نارسایی زودرس تخمدان پریودهای ماهیانه ممکن است متوقف نشده و فقط دچار بی نظمی شوند در نتیجه احتمال بارداری نیز به صفر نمی رسد.

علل بروز نارسایی زودرس تخمدان

بهتر است بدانیم سیستم تولید مثل بسیار حساس است و خیلی سریع تحت تاثیر عوامل مخرب قرار گرفته و عکس العمل نشان می دهد. ممکن است بسیاری از اندام های بدن در معرض عوامل آسیب زا قرار گرفته و بعد از گذشت مدت زمانی طولانی دچار بیماری جدی شوند، در حالی که اعضای سیستم تولید مثل در مدتی کمتر نشانه های منفی را بروز داده و دچار مشکل خواهند شد.

از این رو توجه به عوامل محیطی و سبک زندگی برای حفظ سلامت این سیستم از اهمیت بالایی برخوردار است. آشنایی با عواملی که سبب ایجاد و بروز نارسایی زودرس می شوند به کنترل شرایط زندگی و در نتیجه کاهش احتمال ابتلا به این بیماری کمک می کنند، بنابراین در ادامه مطلب به مهم ترین عوامل و علل ایجاد نارسایی زودرس تخمدان اشاره می کنیم:

زمینه ژنتیکی

یکی از عواملی که مربوط به سبک زندگی خانم ها نیست ولی نقش مهمی در ایجاد این بیماری دارد، ژنتیک می باشد. طی بررسی های انجام شده مشخص گردیده که نارسایی زودرس می تواند ناشی از نقص های کروموزومی در بیماری هایی مانند سندروم ترنر باشد.

بهتر است بدانیم بیماری های ژنتیکی می توانند ناشی از به ارث رسیدن اختلالات کروموزومی از والدین به فرزندان بوده و یا اینکه حاصل جهش در ژن های نوزاد باشند. در نتیجه احتمال ایجاد نارسایی زودرس تخمدان در افرادی که دارای سابقه خانوادگی برای این بیماری هستند بسیار زیاد است.

تاثیر اشعه یا مواد شیمیایی

یکی از علل ایجاد این بیماری که مربوط به شرایط زندگی بانوان است، قرار گرفتن در معرض پرتوهای مضر مانند اشعه ایکس و یا مواد شیمیایی خطرناک می باشد که تاثیر آنی نداشته و افراد در صورتی دچار نارسایی زودرس تخمدان می شوند که به طور مداوم برای مدتی طولانی در معرض این موارد قرار بگیرند.

برای مثال افرادی که با دستگاه های عکس برداری پزشکی کار می کنند و یا در محل کار خود با مواد شیمیایی مضر و خطرناک در ارتباط هستند یکی از مستعدترین افرادی می باشند که احتمال ابتلا به این بیماری برای آن ها بسیار زیاد است.

جراحی تخمدان ها

گاهی اوقات برخی از بانوان به واسطه مشکل و بیماری که دارند ناچار هستند تحت عمل جراحی تخمدان قرار بگیرند و گاها بخشی از تخمدان آنان خارج شده و یا تخریب می شود، در نتیجه احتمال کاهش و یا توقف عملکرد این دو عضو سیستم تولید مثل افزایش می یابد.

کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد مخدر

یکی از عواملی که به طور مستقیم بر سیستم تولید مثل تاثیر گذاشته و نه تنها موجب افزایش احتمال نارسایی زودرس تخمدان می شود بلکه شانس ابتلا به دیگر بیماری های این سیستم را نیز افزایش خواهد داد، کشیدن مداوم سیگار، مصرف الکل و یا اعتیاد به انواع مواد مخدر می باشد.

متاسفانه برخی از افرادی که دچار چنین بیماری هایی می شوند توجهی به کشیدن سیگار و مواردی از این قبیل نداشته و تصور می کنند هیچ ارتباطی بین این دو مورد وجود ندارد، در حالی که این تصور کاملا اشتباه است و برای کنترل و بهبود بیماری باید مصرف آن ها را متوقف کرده و به اصطلاح ترک کنند.

بهتر است بدانیم سیگار کشیدنی که برای بسیاری از افراد عادی تلقی می شود هزاران ماده شیمیایی مضر را وارد بدن کرده که با گذشت زمان تعداد زیادی بیماری مانند مشکلات ریوی، ناباروری، سرطان و… را به همراه خواهد داشت.

بیماری های خودایمنی

بهتر است بدانیم منظور از بیماری های خودایمنی این است که سیستم دفاعی و ایمنی بدن بر علیه بافت ها و اندام های بدن عمل کرده و موجب تخریب و آسیب رساندن به آن ها خواهد شد. بروز بیماری های خودایمنی دلایل متفاوتی دارد که می توانند ارثی و ژنتیکی و یا ناشی از عوامل محیطی باشند. بیماری های خودایمنی با تاثیر بر بافت تخمدان ها موجب تخریب آن ها شده و در نتیجه تولید و ترشح هورمون استروژن با مشکل مواجه خواهد شد.

علل ناشناخته

لازم به ذکر است گاهی اوقات نارسایی زودرس تخمدان تحت تاثیر هیچ یک از عوامل نامبرده شده قبلی ایجاد نخواهد شد و متخصصین بیان می کنند بیماری بدون علت و یا در واقع تحت تاثیر علل ناشناخته رخ داده است.

با توجه به توضیحات گفته شده توصیه می شود زمانی که به مدت ۳ ماه متوالی سیکل پریود شما متوقف می شود، در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده و با انجام بررسی های تخصصی و دقیق از علل آن مطلع شوید. بهتر است بدانیم بیماری های سیستم تولید مثل هرچه زودتر شناسایی و درمان شوند عوارض کمتری را به همراه خواهند داشت.

تشخیص نارسایی زودرس تخمدان

همانطور که گفتیم آغاز درمان به موقع برای این بیماری در جهت پیشگیری از بروز عوارض جدی و متعدد بسیار مهم است، درمان به موقع نیز مستلزم تشخیص درست و قطعی خواهد بود. نارسایی زودرس تخمدان از طریق بررسی های نامبرده در ادامه مطلب تشخیص داده می شود:

آزمایشات هورمونی

به دلیل اینکه نارسایی در نتیجه کاهش و یا توقف کامل هورمون استروژن ایجاد می شود، بنابراین یکی از اقدامات مهم برای تشخیص آن، انجام آزمایشات هورمونی و بررسی میزان هورمون های جنسی می باشد.

بررسی ژنتیکی

در صورتی که افراد مراجعه کننده به پزشک متخصص دارای سابقه خانوادگی ابتلا به نارسایی زودرس باشند، پزشک انجام بررسی های ژنتیکی و تهیه کاریوتایپ را ضروری می داند. چنین اقداماتی در مراکز تخصصی ژنتیکی انجام می شود و کروموزوم های افراد از جهات مختلف بررسی خواهند شد.

آزمایش تعیین بارداری

گاهی اوقات توقف پریودهای ماهیانه ناشی از رخ دادن حاملگی است، در نتیجه تخمدان ها عملکرد صحیح داشته و بدون نقص هستند، از این رو یکی از اقداماتی که پزشک متخصص برای بررسی نارسایی زودرس تخمدان انجام خواهد داد، تجویز آزمایش تعیین بارداری می باشد.

سونوگرافی

بدون شک تمامی بانوان حداقل یک بار سونوگرافی رحم و تخمدان را برای بررسی شرایط سیستم تولید مثل انجام داده اند، پزشکان متخصص زنان طی معاینات تخصصی حتما انجام سونوگرافی را به خانم ها توصیه می کنند تا از این طریق بتوانند سلامت ساختاری رحم و تخمدان، وجود کیست، توده، فیبروم و… را بررسی کرده تا اگر بی نظمی یا توقف چرخه های قاعدگی ناشی از این موارد باشد در اسرع وقت نسبت به درمان آن ها اقدام نمایند و از بروز عوارض احتمالی جدی و گاه جبران ناپذیر جلوگیری به عمل آورند.

بهتر است بدانیم بی نظمی های قاعدگی می توانند بنا به دلایل گوناگون ایجاد شوند، بنابراین اگر دچار بی نظمی در سیکل های پریود هستید به باورهای عامیانه توجه نکرده، از انجام درمان های خودسرانه خودداری نمایید و در اسرع وقت برای بررسی های تخصصی و تشخیص قطعی به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.

لازم به ذکر است نارسایی زودرس تخمدان علاوه بر اینکه با بی نظمی های قاعدگی نمایان می شود، بلکه نشانه های دیگری را نیز با خود به همراه دارد. آشنایی با نشانه های مهم و شایع و توجه به آن ها به تشخیص به موقع و آغاز درمان تخصصی کمک می کند. از این رو در ادامه مطلب به تعدادی از این موارد اشاره می کنیم:

• بی نظمی و یا توقف قاعدگی
• گُر گرفتگی
• تعریق شبانه
• پرخاشگری، عصبانیت، گریه و ناراحتی مفرط
• آتروفی یا خشکی واژن
• کاهش میل و یا بی میلی جنسی
• ناباروری
• اختلالات خواب
• تکرر ادرار
• حساس شدن سینه
• درد مفاصل
• مشکلات تمرکز و حافظه

بهتر است بدانیم در صورتی که نارسایی زودرس تخمدان به موقع تحت کنترل قرار نگیرد عوارض متعددی را به همراه خواهد داشت که اکثرا جدی بوده و سلامت جسمی و روحی بانوان را تحت تاثیر قرار می دهند.

بر خلاف تصورات عامیانه، هورمون های جنسی به ویژه استروژن تنها بر سیستم تولید مثل تاثیر گذار نبوده بلکه در صورت کاهش و یا توقف تولید و ترشح آن ها برای بسیاری از اندام های بدن نیز عوارض منفی را به همراه خواهند داشت. به همین علت در ادامه مطلب به مهم ترین عوارض این بیماری اشاره می کنیم:

• پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان ها
• بیماری های قلبی و عروقی
• تغییرات خلق و خو، ایجاد افسردگی و اضطراب
• ناباروری
• مشکلات زناشویی و کاهش تعداد دفعات نزدیکی
• عوارض ناشی از آتروفی واژن مانند عفونت، خونریزی و…

داروی گیاهی برای نارسایی زودرس تخمدان

قبل از اینکه به بررسی طب گیاهی درمان این بیماری بپردازیم بهتر است بدانیم که درمان اصلی نارسایی زودرس تخمدان از طریق هورمون درمانی انجام خواهد شد. در صورتی که نارسایی به درمان پاسخ ندهد زوحین می توانند برای فرزندآوری از طریق روش های آزمایشگاهی اقدام نمایند.

لازم به ذکر است طب گیاهی و سنتی به عنوان روش های درمانی مکمل و کمک کننده محسوب می شوند و درمان های اصلی نیز باید آغاز گردند. توصیه می شود برای مصرف داروهای گیاهی حتما به پزشک خود درمورد بیماری های زمینه ای احتمالی، حساسیت ها و داروهایی که مصرف می کنید توضیح دهید تا از بروز تداخلات جدی جلوگیری به عمل آید. در ادامه مطلب به بررسی داروهای گیاهی کمک کننده به بهبود این بیماری می پردازیم:

• مواد غذایی حاوی ویتامین D و کلسیم
• مصرف مکمل های امگا ۳ و ویتامین E
• غذاهای سرشار از پروتئین
• گوشت های کم چرب
• ماهی
• سبزیجات تازه سرشار از فیبر
• سنبل الطیب، گیاه پنج انگشت
• بومادران، شبدر قرمز
• نخود آب
• جنسینگ
• به، هویج

از دیگر مواردی که رعایت آن ها به کنترل و درمان نارسایی زودرس تخمدان کمک می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش مصرف قند و چربی های مضر
• عدم مصرف غذاهای فرآوری شده
• کنترل وزن
• ورزش کردن
• دوری از استرس
• عدم مصرف خودسرانه داروهای هورمونی جلوگیری از بارداری
• ترک اعتیاد، سیگار و الکل

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم نارسایی زودرس تخمدان پرداختیم که اغلب با یائسگی زودرس اشتباه گرفته می شود. همچنین تعدادی از نشانه ها، علل ایجاد و راه های درمانی آن را نیز بیان کردیم. با توجه به عوارض جدی که این بیماری به همراه دارد توجه به نشانه ها، تشخیص و درمان به موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین علت برای دریافت مشاوره تخصصی و توضیحات بیشتر می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.