درمان سنتی و خانگی آتروفی واژن + علل آن

یکی از مشکلاتی که به نسبت شایع می باشد و موجب آزار و کاهش کیفیت زندگی بانوان می گردد آتروفی واژن یا همان خشکی واژن می باشد. کم نیستند تعداد خانم هایی که به واسطه این مشکل در زندگی زناشویی خود دچار مشکل می شوند و متاسفانه به دلیل گسترده نبودن آگاهی بخشی و عدم مراجعه به پزشک متخصص درمان های اشتباه برای خشکی واژن انجام می شود.

یکی از دلایل درمان اشتباه برای این مشکل عدم شناسایی علت اصلی ایجاد خشکی واژن می باشد زیرا این بیماری بنا به علل متفاوتی ممکن است ایجاد شود که درمان هر کدام از این عوامل نیز متفاوت می باشد.

بهتر است بدانیم دستگاه تناسلی خانم ها به خودی خود بسیار حساس بوده و در مقابل کوچک ترین عامل بیماری زا، سبک زندگی اشتباه و یا صدمات فیزیکی به شدت آسیب می بیند و در عین حال بسیاری از افراد نسبت به این دستگاه حساس نیستند و تصور می کنند هر نشانه ای طبیعی بوده و نیازی به معاینات تخصصی ندارند.

بنابراین با توجه به اهمیت حفظ سلامت سیستم تناسلی و جلوگیری از بروز عوارض جدی، ما در این مقاله به بررسی علل ایجاد آتروفی واژن می پردازیم، نشانه های بروز این بیماری و همچنین راه های درمان آن را توضیح می دهیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

آتروفی واژن (خشکی واژن) چیست؟

بهتر است بدانیم آتروفی واژن به معنای خشک و شکننده شدن بافت داخلی واژن می باشد، این مشکل ناشی از کاهش میزان سطح هورمون جنسی زنانه به نام استروژن است. برای تولید استروژن، هیپوفیز که غده ای در مغز می باشد با ترشح گنادوتروپین بر تخمدان تاثیر گذاشته و سپس تخمدان ها استروژن را ترشح می کنند. لازم به ذکر است که استروژن باعث ایجاد صفات ثانویه جنسی در زمان بلوغ دختران می شود، از جمله صفات ثانویه جنسی دختران می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شروع سیکل های عادت ماهیانه
• رشد سینه
• ایجاد توده محکم و حساس در مرکز سینه
• رویش موی زیر بغل و ناحیه تناسلی
• پهن شدن استخوان لگن
• جوش صورت
• افزایش به یکباره و چشمگیر هیکل

همانطور که گفتیم خشکی واژن ناشی از کاهش سطح استروژن است به این ترتیب در صورت کمبود استروژن واژن رطوبت خود را از دست می دهد، میزان ترشحات، لغزندگی، کلاژن و خاصیت ارتجاعی کاهش می یابد و تمامی این موارد موجب ایجاد عوارض دردناک برای بانوان می گردد.

لازم به ذکر است که آتروفی واژن و خشک شدن بیش از حد بافت آن می تواند به تدریج سبب ایجاد عفونت واژینال یا همان واژینیت گردد. از جمله دیگر عوامل عفونت واژن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت باکتریایی با عامل بیماری زا واژینوز
• عفونت قارچی با عامل بیماری زا کاندیدا
• انتقال بیماری های مقاربتی
• شوینده نامناسب برای شستشوی ناحیه تناسلی
• استفاده از دوش واژینال و تامپون
• استفاده از دستگاه های جلوگیری از بارداری

لازم به ذکر است که عفونت واژن یا واژینت با نشانه های فراوانی بروز می کند که توجه به آن ها در تشخیص و درمان به موقع بسیار موثر می باشد، از جمله این نشانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خارش، سوزش
• تغییر رنگ و بو ترشحات واژن
• تورم و قرمزی لب های ناحیه تناسلی
• درد و سوزش ناحیه تناسلی به طور مکرر در اکثر ساعات شبانه روز
• درد، سوزش و خونریزی حین رابطه جنسی
• لکه بینی و خونریزی غیر عادی بعد از رابطه جنسی

بنابراین با توجه به توضیحات گفته شده اگر به نشانه های غیر عادی ناحیه تناسلی به موقع رسیدگی نشود، عوارض جدی از قبیل خشکی بیش از حد و عفونت واژن بروز خواهند کرد.

علل آتروفی واژن

بهتر است بدانیم که خشکی واژن بدون علت به وجود نمی آید و شناسایی دلایل بروز خشکی واژن قدم اول در جهت به کارگیری درمان تخصصی می باشد زیرا اگر این موضوع ریشه یابی نشود درمان های عمومی تجویز می شوند که نه تنها به درمان بیماری کمکی نمی کنند بلکه موجب تشدید مکرر نشانه ها و ایجاد عوارض جدی تر می شوند، بنابراین بهتر است در ادامه مطلب با مهم ترین علل ایجاد آتروفی واژن آشنا شویم:

دوران یائسگی

یکی از علل ایجاد خشکی واژن شروع دوران یائسگی بانوان می باشد. در این دوره سطح استروژن به شدت کاهش می یابد، حالت ارتجاعی بافت واژن کمتر شده و به طور کلی دیواره واژن نازک و شکننده خواهد شد. متاسفانه خیلی از بانوان با شروع دوره یائسگی به نشانه های خشکی واژن توجه نمی کنند و در نهایت عدم درمان به موقع مشکلات در روابط زناشویی اختلال ایجاد می کند.

بارداری و شیردهی

بهتر است بدانیم در طول دوره بارداری و حتی پس از زایمان و شیردهی نیز بدن دچار عدم تعادل هورمونی می شود و در نتیجه احتمال بروز آتروفی واژن افزایش می یابد. توصیه می شود خانم های باردار و یا مادرانی که در دوران شیردهی قرار دارند برای جلوگیری از تشدید خشکی واژن از روان کننده های جنسی استفاده نمایند.

بی نظمی عادت ماهیانه

بهتر است بدانیم یکی از علل ایجاد بی نظمی پریودهای خانم ها عدم تعادل هورمونی و در نتیجه کاهش سطح استروژن می باشد، البته دلایل دیگری نیز برای این بی نظمی وجود دارد ولی فقط کاهش استروژن سبب ایجاد خشکی واژن می گردد. بنابراین توصیه می شود اگر شما نیز دچار بی نظمی در پریود هستید برای شناسایی علت اصلی به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از ایجاد عوارض جدی جلوگیری نمایید.

خارج کردن رحم و تخمدان از بدن

همانطور که گفتیم تخمدان ها تحت تاثیر هیپوفیز، استروژن ترشح می کنند بنابراین اگر تخمدان ها به طور کلی از بدن خارج گردند سطح استروژن کاهش یافته و آتروفی واژن رخ می دهد. یکی دیگر از دلایل ایجاد خشکی واژن جراحی های رحم و خارج کردن این اندام از بدن به واسطه بیماری های مختلفی مانند پولیپ یا سرطان می باشد.

مصرف دارو یا هورمون درمانی

لازم به ذکر است در اکثر مواردی که بیماران برای درمان از مواد سنگین شیمی درمانی یا پرتو درمانی استفاده می کنند یا بنا به دلایل مختلف برای درمان بیماری های خود باید از هورمون استفاده کنند، تعادل هورمون های بدنشان دچار اختلال شده و در نتیجه کاهش استروژن و در نهایت آتروفی واژن رخ می دهد.

به این بیماران توصیه می شود اگر در حین درمان با چنین مواردی، نشانه های خشکی واژن را مشاهده می کنند حتما در اسرع وقت به پزشک متخصص برای درمان و جلوگیری از ایجاد عوارض جدی مراجعه نمایند.

بیماری های روحی

شاید برخی از افراد تصور کنند که رابطه ای میان بیماری های روحی و روانی با آتروفی واژن وجود ندارد، در حالی که این تصور کاملا اشتباه می باشد زیرا عوارض بیماری هایی مانند افسردگی و همچنین اضطراب بیش از حد، کاهش سطح استروژن، کاهش رطوبت واژن و در نتیجه خشکی واژن می باشد.

دیابت کنترل نشده

بهتر است بدانیم که سطح قند خون در صورتی که بالا باشد و مورد کنترل دارویی نیز قرار نگیرد سبب به هم خوردن تعادل هورمونی و در نتیجه کاهش سطح استروژن و ایجاد خشکی واژن می گردد. لازم به ذکر است یکی از عوامل ناباروری خانم ها که ناشی از عدم تعادل هورمونی و در نتیجه عدم تخمک گذاری می باشد همین کنترل نشدن قند خون است.

عدم برقراری روابط جنسی

همانطور که می دانیم در حین رابطه جنسی ترشحات واژن افزایش پیدا کرده و این محیط لغزنده و مرطوب می گردد در نتیجه افرادی که به طور منظم و مکرر رابطه جنسی دارند دچار آتروفی یا خشکی واژن نمی شوند.

داروهای کاهش دهنده استروژن

برخی از روش های هورمونی جلوگیری از بارداری بر پایه کاهش سطح استروژن و در نتیجه عدم انجام تخمک گذاری عمل می کنند و یا برخی از داروها برای جلوگیری از رشد توده ها، کیست ها و بافت های غیر عادی رحم و تخمدان مانند بیماری آندومتریوز، سطح هورمون استروژن را کاهش می دهند، در نتیجه استفاده از چنین داروها و یا روش های جلوگیری از بارداری، خشکی واژن را به دنبال خواهد داشت.

اعتیاد

یکی دیگر از علل ایجاد آتروفی واژن اعتیاد به مواد مخدر، وابستگی به الکل و همچنین کشیدن سیگار می باشد. متاسفانه بسیاری از مردم از عوارض اعتیاد فقط وابستگی جسمی و روحی را در نظر می گیرند در حالی که آسیب به دستگاه تناسلی زنان و مردان نیز جز عوارض اعتیاد به انواع موارد گفته شده می باشد.

عدم مصرف آب کافی

همانطور که می دانیم برای حفظ سلامت تمام اندام های بدن مصرف ۸ تا ۱۰ لیوان آب در طول شبانه روز ضروری می باشد، بنابراین عدم مصرف این میزان از آب موجب ایجاد بیماری های مختلف از جمله خشکی واژن می گردد.

نشانه های آتروفی واژن

همانطور که در همین مقاله توضیح دادیم وجود مشکلات و بیماری های دستگاه تناسلی با نشانه های فراوانی همراه است که متاسفانه اغلب بانوان آن ها را عادی تلقی کرده و تا زمانی که زندگی به طور کلی برایشان بی کیفیت نشود به وجود بیماری شک نخواهند کرد. بنابراین آگاهی بخشی بیشتر و آشنا شدن با نشانه های آتروفی واژن برای درمان به موقع این بیماری مهم و ضروری می باشد، به همین علت در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین نشانه های خشکی واژن اشاره می کنیم:

درد، سوزش و یا خونریزی هنگام برقراری رابطه جنسی

هرچقدر میزان خشکی واژن بیشتر باشد به همان نسبت خاصیت ارتجاعی و رطوبت این محیط کاهش می یابد و در نهایت بانوانی که با این مشکل مواجه هستند در هنگام برقراری رابطه جنسی احساس درد و سوزش خواهند داشت و گاهی اوقات شاهد خونریزی واژینال در حین یا بعد از برقراری رابطه هستند.

بی اختیاری یا نشت ادرار

برخی از خانم هایی که دچار آتروفی واژن هستند به تدریج متوجه نشت بی اختیار ادرار می شوند و اگر به موقع نسبت به درمان تخصصی اقدام نکنند احتمال ایجاد بی اختیاری ادرار در آن ها افزایش می یابد.

عفونت واژینال مقاوم به درمان

متاسفانه بسیاری از خانم هایی که خشکی واژن دارند از ایجاد عفونت های مکرر واژن نیز رنج می برند. این بانوان بیان می کنند به محض پایان دوره درمان عفونت واژینال بروز نشانه های آن مجدد شروع خواهد شد به نحوی که انگار عفونت نسبت به درمان مقاوم شده است.

بهتر است بدانیم که این افراد اگر نسبت به درمان آتروفی واژن اقدام می کردند هرگز عفونت واژینال نسبت به درمان مقاوم نمی شد زیرا عفونت در چنین مواقعی از عوارض خشکی واژن می باشد پس تا ریشه مشکل شناسایی نشود درمان قطعی نیز انجام نخواهد شد.

سوزش و خارش

یکی دیگر از نشانه های ایجاد خشکی واژن، خارش و سوزش در اکثر ساعات شبانه روز می باشد. اکثر افرادی که با این نشانه مواجه می شوند در نگاه اول تصور می کنند که دچار عفونت واژن شده اند و به طور خودسرانه از آنتی بیوتیک برای درمان مشکل خود استفاده می کنند در حالی که اگر معاینات لگنی توسط پزشک متخصص انجام شود مشکل خشکی واژن در اسرع وقت شناسایی می گردد.

کاهش میل جنسی

بی میلی جنسی در خانم ها و عدم تمایل به برقراری رابطه با همسر یکی از نشانه های آتروفی واژن است، زیرا این بیماران در هنگام رابطه نه تنها لذت را احساس نمی کنند بلکه دچار احساس درد و ناراحتی خواهند شد، بنابراین به تدریج از انجام رابطه خودداری کرده و بی میل می شوند.

کاهش ترشحات، رطوبت و حالت ارتجاعی

لازم به ذکر است که بافت دیواره داخلی واژن در حالت طبیعی و سالم تحت تاثیر استروژن برای ایجاد حالت ارتجاعی کلاژن تولید می کند، حال اگر استروژن کاهش پیدا کند کلاژن نیز تولید نشده و خاصیت ارتجاعی واژن از بین می رود، در نتیجه دیواره به تدریج نازک و شکننده می گردد.

همانطور که در قسمت های قبل همین مقاله توضیح دادیم اگر آتروفی واژن به موقع شناسایی نشده و مورد درمان تخصصی قرار نگیرد عوارض جدی را به همراه خواهد داشت، در ادامه مطلب به برخی از این عوارض اشاره می کنیم:

• ایجاد اختلال در زندگی زناشویی
• افزایش احتمال ایجاد سرطان دهانه رحم
• انتقال عفونت واژن به داخل رحم
• ایجاد عفونت ادرار
• عفونت واژینال مقاوم به درمان

درمان آتروفی واژن

بعد از آشنایی با نشانه ها و عوارض خشکی واژن ضروری است که به بررسی راه های درمان این بیماری بپردازیم و تصور اشتباهی که مبنی بر عدم درمان خشکی واژن در دوران یائسگی می شود را از بین ببریم. البته بهتر است بدانیم قبل از انتخاب روش درمانی، خشکی واژن باید توسط پزشک متخصص تایید شود که برای این کار پزشک انجام پاپ اسمیر و معاینات لگنی را توصیه می کند، در ادامه مطلب به روش های درمان این بیماری اشاره می کنیم:

پماد و کرم واژینال حاوی استروژن

در قدم اول پزشک متخصص برای درمان این مشکل و همچنین بهبود سریع کیفیت روابط زناشویی، پمادها و کرم های واژینال حاوی استروژن را تجویز می کند. این موارد علاوه بر اینکه باعث ایجاد رطوبت محیط داخلی واژن می شوند، تعادل هورمونی تمامی بدن را نیز ایجاد خواهند کرد.

استفاده از روان کننده های جنسی

یکی دیگر از روش هایی که علاوه بر کنترل و درمان آتروفی واژن کمک می کند، موجب افزایش رضایت و لذت جنسی نیز می گردد، استفاده از روان کننده های جنسی می باشد. لازم به ذکر است که روان کننده ها از ایجاد اصطکاک میان آلت های تناسلی در هنگام دخول و افزایش میزان صدمات دیواره واژن جلوگیری می کنند.

همچنین بهتر است بدانیم روان کننده ها فقط برای درمان نیستند بلکه زوجین بدون مشکل خشکی واژن نیز می توانند برای افزایش کیفیت روابط جنسی خود از آن ها استفاده نمایند.

درمان عفونت واژن

یک رابطه دو طرفه میان عفونت و خشکی واژن وجود دارد، یعنی اگر یکی از این مشکلات درمان شود ولی دیگری به همان صورت باقی بماند تاثیری به حال بیماران نخواهد داشت زیرا خشکی واژن محیطی مناسب برای رشد میکروارگانیسم های مضر می باشد و رشد این عوامل بیماری زا متقابلا باعت از بین رفتن میکروارگانیسم های مفید و در نتیجه ایجاد آتروفی واژن می شوند. بنابراین توصیه می شود خانم هایی که به خشکی و عفونت واژن به طور هم زمان دچار هستند حتما دوره های درمان هر دو مشکل را تکمیل کنند.

درمان مشکلات هورمونی

اگر خشکی واژن به دلیل مصرف دارو یا استفاده از روش های جلوگیری از بارداری باشد این افراد برای درمان خشکی واژن باید روش پیشگیری از بارداری را تغییر داده، همچنین از پزشک خود بخواهند در حد امکان داروهای آنان را تغییر دهند و یا اینکه در صورت فراهم نشدن چنین امکانی از ژل های حاوی استروژن و یا روان کننده استفاده نمایند.

لیزر مونالیزا تاچ

روشی مفید، بدون دردسر و با نتایج مثبت استفاده از لیزر مونالیزا تاچ می باشد. این روش برای خانم های یائسه که مشکل گذرا برای ایجاد آتروفی واژن ندارند بسیار تاثیر گذار است. در این روش با استفاده از دستگاه لیزر چند سوراخ در دیواره داخلی واژن ایجاد می شود تا کلاژن سازی تحریک شده و خشکی واژن درمان شود.

همچنین لازم به ذکر است که این روش برای درمان خشکی واژن افرادی که منع مصرف استروژن دارند نیز مفید می باشد مانند بیمارانی که دچار آندومتریوز هستند.

درمان سنتی آتروفی واژن

همانطور که می دانیم امروزه طب سنتی بسیار گسترده شده و تجویزهای مفیدی در زمینه های مختلف را برای بیماران انجام می دهد. البته بهتر است بدانیم که به کارگیری توصیه های طب سنتی یکی از راه های کمکی و مکمل درمان اصلی می باشد و افرادی که از تجویزهای این طب بهره می گیرند باید شرایط آن ها از لحاظ وجود بیماری های زمینه ای برای جلوگیری از ایجاد حساسیت و تداخل بررسی شوند. در ادامه مطلب به برخی از مواردی که در طب سنتی برای درمان خشکی واژن معرفی می شوند اشاره می کنیم:

• مصرف ویتامین E، منیزیم و کلسیم
• خاکشیر
• سبزیجات با برگ سبز تیره
• شیر و لبنیات پروبیوتیک
• امگا۳
• سیر
• عسل
• آجیل، سویا
• منع مصرف چربی های مضر، نوشابه، قند، فرآورده های گوشتی

درمان خانگی آتروفی واژن

بهتر است بدانیم انجام روش های درمانی اصلی برای کنترل خشکی واژن نیازمند به کارگیری روش های مکمل و به اصطلاح درمان های خانگی می باشند زیرا تا زمانی که سبک زندگی تغییر نکرده و به سمت زندگی سالم سوق پیدا نکند، درمان قطعی نیز حاصل نخواهد شد. به همین علت در ادامه مطلب به درمان های خانگی خشکی واژن اشاره می کنیم:

• رژیم غذایی سالم
• ورزش منظم
• دوری از استرس
• برقراری رابطه جنسی منظم و مکرر
• استفاده از لباس زیر خشک، تمیز و پنبه ای
• استفاده از روان کننده های جنسی
• شستشوی ناحیه تناسلی با ژل بهداشتی بانوان
• تحریک جنسی کافی

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم آتروفی واژن یا همان خشکی واژن پرداختیم، علل و نشانه های ایجاد آن را بیان کردیم، همچنین عوارض عدم درمان به موقع و راه های مختلف درمان این مشکل را توضیح دادیم. با توجه به اهمیت حفظ سلامت سیستم تناسلی بانوان و جلوگیری از بروز عوارض جدی، چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.