تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین

دوران حاملگی به خودی خود یکی از حساس ترین مراحل زندگی برای مادران و فرزندانشان محسوب می شود. حال اگر عواملی مانند اضطراب و استرس در این دوران زیاد باشد، سلامتی مادر و جنین در خطر خواهد بود. به نحوی که تاثیر اضطراب در زمان بارداری در صورت عدم کنترل آن، حتی می تواند پس از به دنیا آمدن فرزند نیز خود را نشان دهد. به همین دلیل هم پزشکان بر یافتن روش های کنترل و کاهش اضطراب و استرس تاکید زیادی دارند.

البته پیش از آن بایستی نشانه های این استرس و اضطراب ها در زمان بارداری شناخته شود تا بتوان راهکارهای مفیدی را به کار بست. در این مقاله سعی داریم تا این موضوع را مورد بررسی قرار داده و اطلاعات سودمندی را در مورد تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین بیابیم. همچنین، در صورت مواجهه با سوال یا هر گونه ابهامی، می توانید با کارشناسان و مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین

همانطور که اشاره شد، شواهد بسیاری نشان می دهد که حتی حالت ملایم استرس و اضطراب در زنان باردار می تواند بر جنین اثر منفی بگذارد و رشد او را نه در این دوران، بلکه حتی پس از تولد نیز تحت تاثیر قرار دهد. البته مکانیسم های تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین هنوز کاملاً روشن نشده است.

اما آنچه مسلم است، این می باشد که به دلیل محدودیت مهارتهای خودتنظیمی پس از تولد، نوزادان برای تنظیم حالات عاطفی و فیزیولوژیکی خود، به رفتار و حالات والدین شان وابسته هستند. این وابستگی ها بویژه تا دوران نوجوانی نسبتا پایدار می باشند و کودک بر حسب روابط اجتماعی اولیه که عمدتا همان خانواده است، شخصیتش شکل می گیرد.

به همین دلیل هم اتخاذ روش های کنترل اضطراب از همان زمان پیدایش علائم بارداری تا سایر دوران های رشد اهمیت دارد.

در ادامه می خواهیم به پیامدهای احتمالی طولانی مدت استرس عاطفی در دوران بارداری و همچنین، اختلالات اضطرابی و افسردگی پس از زایمان به همراه واکنش کورتیزول پس از زایمان بر تعامل مادر و کودک در سن پیش دبستانی بپردازیم.

تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر رشد نوزاد و دوره های بعدی زندگی

مجموعه ایی از تحقیقات در حال رشد نشان می دهد که وجود نشانه های استرس در زمان بارداری و دوران شیردهی، تاثیر زیادی بر رشد نوزاد متولد شده دارد. این مطالعات، اعمال تاثیرات ذکر شده بر عملکرد متابولیکی، رشد شناختی و عاطفی را بخوبی نشان می دهد.

از جمله این پیامدها، می توان به پریشانی روانشناختی، مانند بروز علائم افسردگی، اضطراب، عدم کنترل خشم، و … اشاره کرد.

اختلالات اضطرابی مادران در دوره بارداری شایع ترین اختلالات روانپزشکی با میزان شیوع 11 تا 17٪ است و ارتباط نزدیکی با تغییر در سیستم های استرس انسانی دارند. کورتیزول به عنوان محصول نهایی، در تشریح تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین و رشد کودک به وفور مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

تحقیقات نشان می دهد که افزایش سطح کورتیزول مادر در هنگام پاسخ به استرس ممکن است بر عملکرد محور HPA فرزندان تأثیر بگذارد. البته هنوز تعیین دقیق اثر استرس مادر در قبل و بعد از دوران بارداری بر فرزند، چندان آسان نیست.

اما به نظر می رسد که استرس عاطفی مادر قبل از تولد نوزاد، بر رشد شناختی یا حتی رشد عاطفی کودکان تأثیر می گذارد. در مورد اضطراب مادران قبل از تولد نوزاد، مطالعات اخیر گزارش داده اند که این امر می تواند منجر به مشکلات اجتماعی-عاطفی فرزند شود.

خطرات احتمالی در صورت بروز نشانه های استرس در زمان بارداری

گرچه ما در توضیحات فوق، تاثیر اضطراب در زمان بارداری را بیشتر از حیث روانی بررسی کردیم، اما اگر میزان این حالات و مشکلات زیاد باشد، می تواند مشکلات جسمی جدی را باعث شود. البته احساس استرس در دوران بارداری معمول است، زیرا دوران بارداری تغییرات عمده ای درزندگی افراد رخ می دهد.

اگر استرس و اضطراب مادر زیاد باشد، احتمال ابتلا به فشار خون بالا و یا زایمان زودرس بالا خواهد بود.

استرس می تواند احتمال داشتن یک نوزاد نارس را افزایش دهد، نوزادانی که خیلی زود یا خیلی کوچک به دنیا می آیند.

استرس جدی یا طولانی مدت ممکن است بر سیستم ایمنی بدن که شما را در برابر عفونت محافظت می کند، تاثیر منفی بگذارد.

احتمال ابتلا به عفونت دروان بارداری را افزایش می دهد و این موضوع نیز می تواند باعث زایمان زودرس شود.

ناراحتی های طبیعی بارداری، مانند اختلال در خواب، بدن درد و دردهای صبحگاهی ممکن است با استرس حتی بدتر شود.

استرس باعث اختلال در غذا خوردن می شود. این مورد می تواند باعث کمبود وزن مادر یا افزایش وزن بیش از حد در بارداری گردد.

ممکن است خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد.

استرس بر نحوه پاسخگویی به موقعیت های خاص تأثیر می گذارد.

اضطراب بالا، میل به کشیدن سیگار، نوشیدن الکل یا مصرف مواد مخدر بیشتر کرده و در نتیجه اعتیاد مادر موجب به خطر انداختن سلامت فرزند می شود.

چه عواملی باعث ایجاد استرس در دوران بارداری می شود؟

دلایل استرس و طبیعتا تاثیر اضطراب در زمان بارداری برای هر زنی متفاوت است. اما در اینجا برخی از عمده ترین دلایل را ذکر خواهیم کرد:

ممکن است برخی مشکلات جسمی مانند حالت تهوع در بارداری، یبوست، خستگی یا کمردرد منجر به استرس در دوران بارداری خواهند شد.

تغییر هورمون ها موجب تغییر خلق و خو در نتیجه بروز استرس می شود.

وجود نگرانی بیش از حد در مورد نحوه زایمان و اتفاقاتی که قرار است بیفتد

وظایف شغلی، مشکلات خانوادگی، مسائل روزمره، اختلافات و دعوای زناشویی و …

چه نوع استرسی می تواند باعث مشکلات بارداری شود؟

استرس در حدی که طبیعی باشد، مشکل خاصی ایجاد نکرده و نمی تواند چندان نگران کننده باشد. اما در مقابل، تاثیر اضطراب در زمان بارداری کاملا در برخی موارد کاملا مشهود و منفی است. اجازه دهید با هم آن ها را بررسی کنیم.

اتفافات منفی زندگی

حواد منفی زندگی مانند طلاق، بیماری نزدیکان یا مرگ عزیزان منجر به بروزنشانه های استرس در زمان بارداری می شوند.

حوادث فاجعه بار

بسیاری از حوادث طبیعی مانند زمین لرزه، طوفان یا حملات تروریستی می تواند منجر به استرس در زنان باردار شود.

استرس طولانی مدت

استرس طولانی مدت به دلیل شرایط سخت زندگی به وجود می آید.

استرس زمان زایمان بارداری

 برخی از خانم ها ترس از زایمان مزمنی دارند. آنها ممکن است نگران از دست دادن کودک خود، سلامت او و نحوه به دنیا آوردن فرزند خود باشند. اگر چنین احساسی دارید، با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت کنید.

 افسردگی بارداری چیست؟

افسردگی یا اضطراب نوعی بیماری پزشکی است که باعث احساس غم و اندوه و از بین رفتن علاقه به کارهایی می شود که قبلا به آن ها علاقه مند بوده اید. این امر می تواند بر احساس، تفکر و عملکرد شما تأثیر بگذارد و در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد کند. به همین دلیل، بایستی حتما برای درمان افسردگی قبل یا دوران بارداری اقدام شود.

اضطراب احساس نگرانی یا ترس از اتفاقاتی است که ممکن است رخ دهد و به طور ناخودآگاه بر روان شخص اثر منفی دارد. به همین دلیل، بایستی با روش های کنترل تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین از وقوع نتیج منفی جلوگیر کرد.

چگونه استرس پس از سانحه می تواند بر بارداری تأثیر بگذارد؟

اختلال استرس پس از سانحه (که PTSD نیز نامیده می شود) نوعی اختلال است که پس از تجربه یک اتفاق تکان دهنده، ترسناک یا خطرناک ایجاد می شود. این حوادث ممکن است شامل تجاوز، سوء استفاده، یک فاجعه طبیعی، حمله تروریستی یا مرگ یکی از عزیزان باشد.

افراد مبتلا به PTSD ممکن است، موارد زیر را نیز تجربه نمایند:

• اضطراب جدی
• فلاش بک های این رویداد
• کابوس
• پاسخ های بدنی (مانند ضربان قلب تند یا تعریق)

زنانی که به PTSD مبتلا هستند، بیشتر از زنان فاقد آن احتمال دارد نوزاد نارس یا کم وزن به دنیا بیاورند. آنها همچنین بیشتر از سایر زنان، رفتارهای پر خطر مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، سوء مصرف داروهای توهم زا دارند. انجام این کارها می تواند احتمال بروز مشکلات بارداری را افزایش دهد. اگر فکر می کنید PTSD دارید، بایستی حتما با متخصص بهداشت روان صحبت کنید. درمان های PTSD عمدتا شامل دارو درمانی است.

روش های کنترل اضطراب و کاهش استرس در دوران بارداری

در اینجا چند روش برای کاهش تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین ذکر شده است.

یادتان باشد که ناراحتی های دوران بارداری موقتی است. از پزشک خود در مورد چگونگی کنار آمدن با این ناراحتی ها کمک بگیرید.

تا میتوانید سبک زندگی سالمی داشته باشید. غذاهای سالم بخورید، به مقدار کافی بخوابید و ورزش کنید. ورزش می تواند به کاهش استرس کمک کند و همچنین از ناراحتی های معمول بارداری جلوگیری می کند.

فعالیت های اضافی و غیر ضروری را کاهش دهید. به عنوان مثال، از شریک زندگی خود بخواهید تا در کارهای خانه به شما کمک نماید.

فعالیت های آرامش بخشی مانند یوگا قبل از تولد یا مدیتیشن را امتحان کنید. آنها می توانند به شما در کنترل استرس و آمادگی برای زایمان کمک کنند.

در کلاس آموزش زایمان شرکت کنید تا بدانید که در بارداری و هنگام ورود کودک چه انتظاراتی باید از خودتان داشته باشید.

روش های تنفس و آرامش را تمرین کنید.

از حمایت دوستان و خانواده بهر مند شوید.

بفهمید چه چیزی باعث استرس شما شده و با شریک زندگی خود، دوستان نزدیک، خانواده یا مشاوره درباره آن ها صحبت کنید.

ارتباط اضطراب در زمان بارداری و ADHD

مطالعات اخیر نشان می دهد که، ارتباط قوی بین سطح اضطراب مادر در اوایل بارداری و احتمال ابتلا کودک به بیش فعال وجود دارد.

یکی از قوی ترین شواهدی که نشان می دهد اضطراب در دوران بارداری خطر ابتلا به اختلالات بیش فعالی فرزندان را را افزایش می دهد، “فرضیه برنامه ریزی جنین” است. البته بدیهی است که استعداد یا بیماری ژنتیکی در نوزادان نقش مهمی در این اختلالات بازی می کند. این امر نشان دهنده تعامل بین عوامل محیطی و ژن ها است.”

اضطراب در زمان بارداری قبل از تولد

کاملاً مشهور است که استرس و اضطراب در دوران بارداری می تواند خطر سقط جنین، زایمان زودرس و به دنیا آوردن نوزادی کم وزن را افزایش دهد، اما مطالعات اندکی در مورد اثرات طولانی مدت در کودکان متولد شده از مادر پر استرس به قطعیت رسیده اند.

نکات تکمیلی در مورد راهکارهای کاهش استرس اضطراب در زمان بارداری

برای کاهش تاثیر اضطراب در زمان بارداری ، راه های بسیاری وجود دارد. ما در ادامه چند نمونه از این موارد را بررسی خواهیم کرد.

با شخصی که به او اعتماد دارید صحبت کنید

این شخص می تواند شریک زندگی، بهترین دوست، دکتر، درمانگر یا زن باردار دیگری باشد.

هوشیار باشید

برای دستیابی به این هوشیاری می توانید کارهایی مثل، انجام یوگا قبل از تولد یا گوش دادن به یک برنامه مراقبه، تنفس های عمیق را در برنامه خود داشته باشید.

سلامتی خود را حفظ کنید

سعی کنید با داشتن برنامه غذایی خوب و استراحت و ورزش در دروان بارداری، سلامت خود را حفظ کنید. تمریناتی مانند شنا و پیاده روی نیز در این رابطه مفیدند.

رژیم خوب داشته باشید

یکی از مشکلات دوران بارداری ویار یا ولع خوردن مواد غذایی خاص است. اگر ویار به مواد غذایی سالم داشته باشید، مشکلی ندارد؛ اما گاهی دیده می شود که ویار نسبت به مواد غذایی ناسالم نیز در بین زنان باردار وجود دارد که باید در چنین مواردی، مراقبت های لازم صورت گیرد. تا آنجا که ممکن است از مصرف قند و شکر اجتناب و مقدار زیادی آب بنوشید. صبحانه را نیز تکمیل بخورید.

از واقعیت ها آگاه شوید

بارداری و به ویژه بارداری پس از از دست دادن جنین می تواند ترس های بسیاری را به همراه داشته باشد. به طور مثال، گفته می شود که احتمال سقط جنین بعد از هفته 13 بسیار بعید به نظر می رسد.

با پزشک خود در مورد نگرانی های خود صحبت کنید. آنها می توانند به شما اطمینان دهندند و شما را در این زمینه راهنمایی کنند.

به موسیقی گوش دهید

گوش دادن به موسیقی در کمتر از 30 دقیقه، می تواند باعث کاهش هورمون استرس در بدن شما شود.

نگرش مثبتی داشته باشید

بهترین راه برای داشتن احساسات مثبت، خنده است. تا جایی که می توانید بخندید و سعی کنید همیشه و در هر شرایطی احساسات خوبی داشته باشید.

ماساژ

ماساژ در یک وان آب گرم می تواند گزینه بسیار خوبی برای کاهش استرس ها و تاثیر اضطراب در زمان بارداری باشد.

به خودتان فشار نیاورید

به خودتان فشار نیاورید و سعی کنید فعالیت هایتان سبک باشد. یک سری از کارها که انرژی و تمرکز بیشتری می طلبد را در صورت امکان به دیگران سپرده یا از لیست خارج کنید.

اطلاعات خود را بالا ببرید

به هر صورتی که می توانید اطلاعات خود را در مورد زایمان و مراحل بعد از آن بالا ببرید. برای این منظور می توانید در کلاس های آموزشی بیمارستان ها و دیگر مراکز آموزشی شرکت کنید.

سطح استرس خود را کنترل کنید

با وجود تمامی این دستورالعمل ها همیشه مقداری استرس در تمامی مادران باردار وجود دارد که البته طبیعی هم هست. البته باید هوشیار باشید که سطح استرس شما بیش از مقدار طبیعی نباشد.

بارداری می تواند حتی برای آرام ترین مادران آینده نیز زمان استرس زا باشد. البته با داشتن سطح طبیعی از آن، کودک تان تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت.

خواب کافی داشته باشید

خواب مناسب می تواند به شما کمک کند تا از نظر جسمی و ذهنی دوباره احیا شوید. در عوض، خواب کم، سطح استرس کاهش می یابد. بنابراین با داشتن خواب کامل شبانه، میزان استرس و در نتیجه بی خوابی را کاهش دهید. یک حمام گرم، یک فنجان چای بابونه و موسیقی آرامش بخش می تواند به شما در داشتن خواب بهتر کمک نماید.

نشانه های استرس در زمان بارداری

• افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
• سردرد
• کمردرد
• شکم شکسته
• دندان قروچه
• مشکل در تمرکز
• خستگی مفرط
• مشکل خوابیدن
• از دست دادن اشتها
• پرخوری
• احساس نگرانی، ناامیدی، عصبانیت یا ناراحتی
• از دست دادن علاقه به بودن در کنار دیگران
• نیاز بیش از حد به حضور در کنار افراد دیگر، یا احساس ترس از تنها بودن

مشکلات جسمی نوزادان متولد شده از مادران مضطرب

همانطور که گفته شد، تاثیر اضطراب در زمان بارداری می تواند به مراحل بعدی زندگی از جمله اوایل کودکی بسط داده شود. مشکلات جسمی در اینگونه موارد در صورت حاد بودن اضطراب، به شرح زیر می باشند.

استرس عاطفی باعث ترشح هورمون کورتیزول می شود. این می تواند باعث افسردگی، چاقی، از دست دادن عضلات، بیماری های قلبی و پوکی استخوان در کودک شود.

کودک احتمالاً زودرس متولد می شود، حتی در برخی موارد دچار مشکلات گوارشی، مشکلات تنفسی و مرگ می شود.

حتی نوزادان کامل تر هم ممکن است کم وزن به دنیا بیایند و ضعف و سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.

خلاصه مطلب

ما در این مطلب به بررسی تاثیر اضطراب در زمان بارداری بر روی جنین پرداختیم. برای کاهش اضطراب در زمان بارداری روش های مختلفی وجود دارد ما سعی کردیم کاربردی ترین روش های کاهش استرس در دوران بارداری را بررسی کنیم. دلایل اضطراب در دوران بارداری می تواند مختلف باشد؛ اما ما سعی کردیم مهم ترین موارد در این حوزه را بررسی کنیم. در صورتی که پس از مطالعه این مطلب، نیاز به اطلاعات بیشتری در خصوص تاثیر استرس مادر بر روی جنین و روش های کنترل اضطراب با ما تماس بگیرید.