علائم انواع افسردگی + نحوه تشخیص آن

با وجود آنکه انواع افسردگی بالینی به یکی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی در دنیای امروز تبدیل شده اند، اما هنوز هم بسیاری از افراد در مورد ویژگی ها و دلایل پیدایش آن ها اطلاعات چندانی ندارند. در صورتی که آگاهی بموقع و درست علائم انواع افسردگی می تواند در پیشگیری از تبعات منفی و اتخاذ یک درمان کارآمد نقش اساسی داشته باشد. به همین دلیل هم در این مقاله سعی داریم تا به این موضوع مهم بپردازیم و با نحوه تشخیص انواع افسردگی آشنا شویم.

با این وجود، با توجه به پیچیدگی پروسه تشخیص و درمان برخی از افسردگی ها، چنانچه در این رابطه نیازمند راهنمایی بوده یا با سوال و ابهام خاصی مواجه شده اید، می توانید کارشناسان و روانشناسان دکتر تماس گرفته و مشاوره تخصصی دریافت نمایید. 

علائم انواع افسردگی را بشناسید

افسردگی ها همیشه به یک شکل یا علت نبوده و نمی توان یک ناراحتی و بی حوصلگی چند روزه را با افسردگی که ریشه های قوی تری دارد، یکسان دانست. به طور کلی، انواع افسردگی به دو دسته معمولی و بالینی تقسیم بندی می کنند. 

در افسردگی های معمولی، فرد پس از یک دوره چند روزه کوتاه مدت، مجدداً به حالت عادی خود برگشته و نیازی به انجام اقدامات درمانی نیست. اما افسردگی های بالینی دارای تاثیرات عمیق تری بوده و در برخی اوقات نیازمند درمان می باشد. این افسردگی ها را میتوان به 9 دسته تقسیم بندی نمود. این 9 افسردگی بالینی عبارتند از، افسردگی اساسی، افسردگی مداوم، افسردگی شیدایی یا اختلال دوقطبی، اختلال عاطفی فصلی، افسردگی پس از زایمان، اختلالات نارسایی پیش از عادت ماهانه، افسردگی موقعیتی، افسردگی غیر معمول و افسردگی روان پریشی. در ادامه با علائم و ویژگی‌های آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.

1. افسردگی اساسی از مهم ترین انواع افسردگی 

اختلال افسردگی اساسی که نام های دیگر آن افسردگی مزمن، افسردگی شدید، افسردگی اساسی، و افسردگی تک قطبی می باشد، از ماندگاری و شدت بیشتری برخوردارند. نکته قابل ذکر آن است که معمولاً محیط اطراف، شرایط شخصی، مشکلات یا اختلافات خانوادگی منشا اصلی پیدایش این افسردگی نبوده و شخص بدون آنکه دلیل مشخص و واضحی برای خلق و خوی خود داشته باشد، از این حالات آزار دهنده رنج می برد. اگر فردی پنج علامت ذکر شده در زیر یا بیش از آن را در مدت ۲ هفته یا بیشتر تجربه کند، بایستی در میان انواع افسردگی مشکوک به افسردگی اساسی شود.

• بی علاقه شدن نسبت به فعالیتهای اموری که قبلاً برایتان مهم بوده است
•  احساس بی ارزشی یا عدم کفایت
•  داشتن یک دیدگاه منفی نسبت به خود یا ناتوانی در مثبت اندیشی
•  آشفتگی و بی قراری
•  عدم تمرکز
•  تحریک پذیری آسان
•  منزوی شدن
•  فکر کردن به خودکشی ها و داشتن افکار بیمارگونه
•  تغییر در وزن و اشتها

2. افسردگی مداوم

شدت این نوع افسردگی به اندازه افسردگی اساسی نبوده اما در تخریب روابط و انجام کارهای روزانه تاثیر گذار می باشد. مدت این نوع افسردگی طولانی بوده و ممکن است فرد ماه ها یا سالها علائم افسردگی را در درجات ضعیف یا شدید تجربه کند. نشانه های آن با بسیاری از انواع افسردگی مشابه بوده و در حالت های مزمن می توان آن را افسردگی اساسی نیز نامید. این علائم عبارتند از:

• بی نظمی در ریتم خواب شبانه یا روزانه
•  پرخوری یا بی اشتهایی
•  نداشتن انرژی کافی و احساس ضعف بدنی
•  عدم خود باوری و اعتماد به نفس
•  نداشتن تمرکز برای انجام کارها یا ناتوانی در تصمیم گیری
•  غم و اندوه زیاد
•  افت تحصیلی یا عدم انجام درست وظایف و شغل
•  میل به انزوا و تنهایی زیاد

افسردگی شیدایی یا اختلال دوقطبی

از نظر محققان احتمالاً ۶۰ تا ۸۰ درصد پیدایش افسردگی شیدایی یا اختلال دو قطبی وراثت یا ویژگی‌های ژنتیکی باشد. ویژگی مشخص این افسردگی، تغییرات بارز خلق و خو و نوسانات خلقی شدید می باشد. تفاوت اختلال دو قطبی ۱ و دو قطبی 2 در شدت علائم است. 

میزان شیدایی و بروز رفتارهای غیر معمول دقیق‌تر از نوع 1 می باشد. با این حال، تغییر فازهای شیدایی و غم در دو قطبی 2 هم وجود دارد. به عنوان مثال، انسان ممکن است بدون دلیل خاصی احساس سرخوشی زیادی کند. در حالیکه در مواقع دیگر علائم افسردگی شدید را از خود نشان می‌دهد. به عنوان مثال، در زمان فاز شیدایی علائم زیر بروز می کند.

•  انرژی زیاد
• کمتر شدن‌ خواب
• احساس شادمانی بسیار
•  بیشتر شدن اعتماد به نفس و احساس بزرگی
• صحبت کردن سریع
• توهم و هذیان ( در موارد شدید)

زمانی که فرد در فاز غم به سر می‌برد نیز رفتارهای زیر را از خود نشان می‌دهد.

• احساس پوچی و بی ارزشی
•  نداشتن انرژی
•  ضعف و خستگی
•  بی نظمی در خواب
•  عدم تمرکز
• فکر کردن به خودکشی

روان پریشی افسردگی

متاسفانه در بین انواع افسردگی، روان پریشی از شدت بیشتری برخوردار بوده و حتی امکان دارد فرد دچار توهم و هذیان شود.

گذشته از این، تاثیرات این نوع افسردگی در جسم نیز مشاهده می شود. به طوری که حرکات بدنی کند شده و حتی نشستن دشوار می گردد.

اختلال عاطفی فصلی

در برخی فصول از جامعه زمستان احتمالاً احساس افسردگی، خواب آلودگی و افزایش وزن به سراغ بسیاری از اشخاص برود. در این فصل به علت کمبود نور خورشید و کوتاه بودن روز احساسات غمناک بیشتر احساس می‌شود. البته کمتر بودن فعالیت های جسمی، دیدار دوستان یا آشنایان و ورزش نکردن نیز در تشدید افسردگی فصلی نقش دارند. همچنین، امکان دارد که در فصل تابستان یا بهار نیز به علت طولانی بودن روز، علائمی که در زیر ذکر شده اند در ما بوجود آیند.

• احساس خواب آلودگی زیاد
• افزایش وزن
• احساس سنگینی در بازوها و پاها
• کناره گیری اجتماعی
• نا امیدی

افسردگی حین و پس از زایمان

با تغییرات بدن بعد از زایمان یا در حین آن، درصد زیادی از خانم ها را دچار افسردگی می کند. به طوریکه نه تنها نسبت به محرک های خارجی حساس شده و براحتی گریه می کنند، بلکه حتی یک نوع ترس و نگرانی شدید را در خود احساس نمایند. توجه داشته باشید که این قسم از انواع افسردگی لزوما به محض پشت سر گذاشتن زایمان طبیعی یا سزارین و تولد نوزاد خود را نشان نمی دهد و احتمال دارد که روزها یا حتی ماه ها بعد به وجود آید.

• تمایل چندانی به بودن یا دیدار خانواده و دوستان ندارد
• دچار بی میلی جنسی می شود
• عادات غذایی و نظم خواب او دچار مشکل می شود
• احساس غم و اندوه می کند
• عصبانیت یا پرخاشگری را می توان در رفتارش دید

اختلالات نارسایی پیش از قاعدگی

علاوه بر تغییرات جسمی در دوران عادت ماهانه، تغییرات روحی و روانی نیز چشمگیر می باشند. سندروم پیش از قاعدگی و عادت ماهیانه در زنان و دختران در به وجود آمدن انواع افسردگی شدید تا خفیف نقش دارند. به ویژه در روزهای نزدیک به پریود، علائم افسردگی پیش از قاعدگی خواهیم بود و تاثیرات زیر در نتیجه آن ایجاد می شود.

• نوسانات خلقی شدید ( شادمانی یا غم زیاد)
• احساس نا امیدی و بی انگیزگی
• پرخوری، کم خوری یا هوس های غذایی
• اضطراب و استرس
• تحریک پذیری و پرخاشگری
• درد در قسمت مفاصل
• ضعف و خستگی
• تمرکز پایین

افسردگی موقعیتی

همانطور که از نام آن برمی‌آید احتمالاً یک اتفاق یا رویداد همچون مرگ یکی از عزیزان، شکست عشقی، بیکاری، طلاق، دوری از یک محبوب و … موجب بروز علائم افسردگی می گردد. البته احساس ناراحتی برای چنین مسائلی طبیعی است و باید پروسه خود را طی کند. اما اگر علائم و واکنش ها با میزان رویداد نا متناسب باشد، آنگاه باید آن را در دسته انواع افسردگی اساسی یا شدید قرار داد. اما به طور کلی علائم افسردگی موقعیتی را به شکل زیر توضیح داد.

• اشک ریختن و گریه های مکرر
• پرخوری یا بی اشتهایی
• بی خوابی یا خواب زیاد از حد
• غم و اندوه زیاد
• منزوی شدن
• نداشتن انرژی کافی
• کم حرفی

افسردگی غیر معمول

دلیل این نامگذاری آن است که انسان علائم انواع افسردگی را چندان از خود بروز ندهد. با این حال چنانچه یک اتفاق مثبت و خوشایند در زندگی روی می‌دهند، حالات خلقی رو به بهبودی می رود. در غیر این صورت، اگر نشانه ها شدت داشته باشد، در دسته افسردگی شدید یا مداوم جای می گیرد.

• احساس تنهایی یا طرد شدن
• احساس درد در بازوها و پاها
• بیش از حد خوابیدن یا کم خوابی
• اختلالات خوردن
• تغییر اشتها
• واکنش غیر طبیعی در مقابل انتقادات

نحوه تشخیص انواع افسردگی

یا وجود آنکه در توضیحات فوق الذکر با مهمترین علائم انواع افسردگی آشنا شدیم، اما حقیقت این است که بسیاری از مردم در تشخیص آن ها دچار مشکل می شوند. به خصوص که با بروز مشکلات رفتاری و روحی، احتمال تشویش و سردرگمی برای خود فرد و اطرافیان او زیاد خواهد بود.

به همین منظور، هیچ کسی به اندازه متخصصان حوزه مشاوره روانشناسی و درمانگران نمی توانند در نحوه تشخیص انواع افسردگی موفق باشند. این متخصصان با بررسی وضعیت جسمی، زمان بروز علائم، علت اصلی آن، تاثیر بر روی زندگی، سوابق بیماری های روحی و روانی، طول دوره افسردگی بخوبی تشخیص می دهند که به کدام یک از انواع افسردگی دچار شده اید.

چه کسانی بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند؟

هر شخصی با هر سن و سال و موقعیتی ممکن است در زندگی خود حداقل یک نوع از انواع افسردگی را تجربه کند، که البته شدت و مدت آن نیز متغیر خواهد بود. اما به طور میانگین، یک سری از افراد بیشتر از سایرین نسبت به بیماری های افسردگی آسیب پذیر هستند و نیازمند مراقبت بیشتری نیز می باشند.

به عنوان مثال، بر اساس آمارهای جهانی، زنان دو برابر بیشتر از مردان به بیماری های افسردگی دچار می شوند. دلیل این امر نیز ویژگی های روانشناختی، اجتماعی و بیولوژیک خانم ها است که از حساسیت بیشتری برخوردار می باشند. به ویژه افسردگی پس از زایمان در حدود ۲۰ درصد از زنان به اختلالات افسردگی منجر می گردد. چه بسا این مسئله به مشکلات روانی یا بیماری های ژنتیکی نوزاد نیز ختم شود.

طیف دیگری از اجتماع که در مقابل انواع افسردگی دارای خطرپذیری بیشتری هستند، نوجوانان می باشد. این دوره سنی به علت تغییرات ناشی از بلوغ جسمی، جنسی و روانی رفتارهای تکانشی بیشتری را از خود نشان می دهند و حتی در بعضی از مواقع پرخاشگری نوجوانان نیز می تواند از افسردگی نشات بگیرد.

سالمندان نیز با توجه به آمارهای منتشر شده، احتمال بالایی در تجربه افسردگی دارند.با توجه به آسیب پذیری قسمت های حذف شده لازم است که از سوی خانواده، اجتماع و اطرافیان مراقبت های بیشتری در نظر گرفته شود

روش های درمانی انواع افسردگی

برخلاف آنکه در دوران افسردگی یک نوع ناامیدی بر افراد غالب می شود، اما روش های درمانی مختلفی برای کاهش و رفع علائم انواع افسردگی وجود دارد. این شیوه ها بسته به نوع و شدت و ضعف نشانه ها یا دلایل بوجود آورنده متفاوت می باشند.

روان درمانی

رویکردهای متعددی برای درمان انواع افسردی وجود دارد. متخصص ممکن است از درمان بین فردی یا درمان شناختی رفتاری استفاده کند. از جمله مزایا و نتایج مثبت چنین درمانی این است که شخص یاد می گیرد تا چگونه باورها یا دیدگاه های منفی را با افکار مثبت و زیبا جایگرین کند.

آموزش نحوه برقرار تعامل با دیگران، روش حل مسئله، نحوه تنظیم واکنش با بحران، شناسایی دلایل شخصی و اجتماعی افسردگی، هدف گذاری، افزایش بردباری و شکیبایی در مقابل ناملایمات، از دیگر دست آوردهای یاری دهنده روان درمانی افسردگی هستند.

دارو درمانی

گاهی عدم تعادل شیمیایی در مغز سبب پیدایش انواع افسردگی می شود و تجویز داروها از سوی متخصص ضروری باشد. گرچه داروهای ضد افسردگی بی خطر می باشند، اما مصرف طولانی مدت و در دوزهای بالا می تواند با عوارض همراه باشد. به همین دلیل هم همواره توصیه می شود که در کنار مصرف دارو حتما شیوه ها و ملاحظات درمانی دیگر نیز در نظر گرفته شود.

تغییر نگرش و سبک زندگی

بهترین و موثرترین شیوه درمان انواع افسردگی ها، تغییر رفتارها، عقاید و سبک زندگی است که ما را به سمت چنین حالتی سوق داده است. در این مسیر توصیه می شود که حتما نکات زیر مد نظر داشته باشید.

• داشتن روابط عمومی درست: برخورداری از حمایت خانواده و دوستان به همه ما یک حس خوشاند می دهد. با توجه به آنکه انزوا کناره گیری اجتماعی از بارزترین نشانه های انواع افسردگی است، هر چه خود را در پیله تنهایی بیشتر فرو ببرید، زندگی برایتان سخت تر خواهد گذاشت.
• عدم مصرف مواد مخدر: گرچه مواد مخدر، الکل و روانگردان ها یک نوع تسکین و سرخوشی موقتی را به وجود می آورند، اما تاثیرات آن ها کاملا موقتی بوده و در بوجود آمدن افسردگی نقش بسزایی دارند. ترک الکل و مواد مخدر یک احساس شادمانی را در فرد مبتلا ایجاد می کند.
• تغذیه مناسب: خوردن غذاهای سنگین و پر خوری در نوسانات خلقی تاثیر گذار می باشد. وعده های سبک و مفید بخورید. کربوهیدرات ها انتخاب خوبی در کاهش افسردگی هستند.
• خواب کافی: بیدار ماندن تا دیرهنگام و کمبود خواب ارتباط مستقیمی با خلقیاتی همچون غم، عصبانیت، پریشانی، استرس و … دارند. سعی کنید یک برنامه منظم خواب داشته باشد.
• استفاده متعادل از رسانه های اجتماعی: استفاده بیش از حد از گوشی تلفن همراه و گذراندن زمان در فضای مجازی به افسردگی منجر خواهد شد. برای خود هدف و مشغله های مفید در دنیای واقعی ایجاد نمایید تا کمتر به سراغ چنین فضایی بروید.
• ورزش: تاثیر ورزش در شادابی جسم و روح بر کسی پوشیده نیست. دقایق یا ساعاتی از روز را به ورزش اختصاص داده و آن را به طور منظم انجام دهید.

سخن پایانی

در مقاله ایی که مطالعه نمودید، تلاش بر این بود که تا شما را با نحوه تشخیص علائم انواع افسردگی آشنا نموده و شیوه های درمانی را نیز ارائه دهیم.

اگر خود یا عزیزانتان به هر دلیلی با چنین حالاتی دست و پنجه نرم می کنید، می توانید برای دریافت مشاوره با روانشناسان مجرب دکتر فکر به صورت آنلاین و تلفنی در ارتباط باشید. همکاران ما در تمامی روزهای هفته از ساعت 8 صبح 12 شب پاسخگوی سوالات همه دوستان گرامی خواهد بود.