مراحل پذیرش غم و راههای دور کردن غم و اندوه

گاهی اوقات بیرون آمدن از شرایط غم آلود و اندوهگین کاری سخت و طاقت فرساست. حال اگر مراحل پذیرش غم به درستی طی شود، مدت زمان و شدت سوگواری یا ناراحتی بسیار کمتر خواهد شد و کم تر در معرض خطر آسیب جسمی و روحی قرار می گیریم. به همین دلیل بسیاری از روانشناسان در پاسخ به این سوال که چگونه غم و اندوه را از خود دور کنیم؟ حتما مراحل پذیرش غم را در نظر می گیرند.

در این مقاله خواهیم دید که مراحل پذیرش غم و راههای دور کردن غم و اندوه از نظر روانشناسی شامل چه مواردی می باشد. همچنین، اگر در موقعیتی هستید که فکر می کنید گذراندن آن برایتان دشوار است، می توانید با مشاوران و کارشناسان ما تماس گرفته و تمامی سوالات خود را در این باره مطرح فرمایید. 

دلیل اهمیت گذراندن مراحل پذیرش غم

غم و اندوه بخش لاینفک و انکارناپذیر زندگی همه ما انسان هاست. هر کدام از ما بدون شک به دلایل مختلفی در مقطعی از زندگی دچار ناراحتی شویم. این دلایل می تواند شامل تحمل مرگ عزیزان، ازدست دادن شغل، طلاق، شکست های تحصیلی، شکست عاطفی، بازنشستگی، سقط جنین، جدایی از یک دوست، و یا هزاران هزار علت دیگر باشد.

گرچه شدت تاثیر هر مشکل و غمی می تواند متغیر باشد، اما به هر ترتیب نباید ما را در این مرحله متوقف کرده و بر سلامت روح و جسممان اثر منفی بگذراد. اگر فردی نتواند روش های مناسبی برای پشت سر گذاشتن غم و اندوه پیدا کند، بتدریج با مسائلی همچون استرس و اضطراب، عقده های روانی، اختلال شخصیت، بیماری های جسمی، فرسودگی ظاهری، انواع افسردگی، کاهش کیفیت زندگی فردی و اجتماعی دست و پنجه نرم خواهد کرد.

برای این منظور در روانشناسی شیوه های مختلفی پیشنهاد شده است. اما بارزترین مدلی که در مورد مراحل پذیرش غم ارائه شد، توسط یک روانپزشک سوئیسی آمریکای به نام الیزابت کوبلر راس بود. این مدل از زمانی که با غم مواجه می شویم تا پذیرش و سپری کردن آن را شامل می شود.

مراحل مختلف پذیرش غم

مراحل پذیرش غم دارای 5 مرحله اصلی اعم از انکار، خشم، بهانه تراشی، افسردگی و پذیرش است. البته اینکه این مراحل تا چه تاثیرگذار باشد، بستگی به میزان عملیاتی کردن شخص و عواملی همچون ویژگی های شخصیتی، تجارب، سبک مقابله، میزان اهمیت غم و سوگ، و … بستگی دارد. بعلاوه، نمی توان یک محدوده زمانی خاص را برای گذراندن مراحل پذیرش غم تعیین کرد. این مورد نیز در موقعیت ها و افراد مختلف متفاوت است.

مرحله انکار

انکاربه عنوان اولین مرحله از مراحل پذیرش غم چیزی شبیه به بی حسی پس از یک حادثه است. گرچه این واکنش در نگاه اول به نظر صحیح نمی آید، اما در واقع به ما کمک می کند تا در لحظاتی ناراحتی و غم به سمت ما هجوم می آورد، با انکار واقعیت جان سالم به در ببریم و همانند یک مکانیسم دفاعی عمل می کند.

در مرحله انکار حالاتی مانند شوکه شدن، بی حسی، گیجی، سکوت، به تعویق انداختن، فراموش کردن، حواسپرتی، مشغول بودن در همه اوقات، و گفتن جملاتی همچون ” من خوبم” یا ” اشکالی نداره” تجربه می شود. مزیت این مرحله در این است که ذهن ما برای رویارویی با واقعیت جدید به مرور سازگار شده و از میزان درد کاشته شود.

البته این در صورتی است که اجتناب و انکار بیش از حد معمول خود طول نکشد و پس از مدتی شخص سایر مراحل پذیرش غم را بگذرانند. زیرا زندگی کردن در یک واقعیت کاذب و داشتن امید واهی در طولانی مدت نتایج منفی به بار خواهد داشت.

مرحله خشم

زمانی انکار پشت سر گذاشته شد، خشم پدیدار می شود. خشم و عصبانیت رایج ترین مراحل پذیرش غم است و از آسیب پذیری زیاد در مقابل هجوم غم جلوگیری می کند. چر که شخص بدون ترس از قضاوت دیگران، آنچه که در درون نهفته و او را آزار می دهد، بروز می دهد تا بصورت عقده های شخصیتی انباشته نشود.

در این مرحله معمولا سوالاتی همچون، ” چرا من؟”، ” چرا زندگی اینقدر ناعادلانه است؟” از خود پرسیده  می شود و ممکن است به دنبال سرزش دیگران باشیم. حتی امکان دارد که اعتقادات مذهبی و حکمت یا وجود خدا نیز زیر سوال برود و آن ها مقصر شناخته شوند.

نکته مهم در این مرحله از مراحل پذیرش غم این است که هر چه به خشم و ناراحتی درونی راحت تر اجازه بروز دهیم، سریع ترین این دوره را پشت سر خواهیم گذاشت. در مقابل، هر چه کنترل و پیشگری بیشتری از ناراحتی و اندوه صورت بگیرد و آن را به اصطلاح خفه کنیم، احتمال بوجود آمدن مشکلات روحی و جسمی و طولانی تر شدن روند بهبودی بالاتر خواهد بود.

چانه زنی یا بهانه تراشی

در این گام شخص به هر دری می زند تا از پیش رفتن مشکل یا احساس درد بیشتر جلوگیری می کند. مثلا، فردی که پدرش مریض است، مدام با خدا چانه زنی می کند که خدایا اگر او را نجات دهی، قول می دهم، دیگر هیچوقت گناه نکنم یا او را آزار ندهم.

در چنین موقعیتی از مراحل پذیرش غم ، نشانه هایی همچون نشخوار فکری در مورد آینده، فکرهای پی در پی، مقایسه خود با دیگران، فرضیه سازی  و پیش بینی آینده، کمال گرایی، قضاوت خود یا دیگری، احساس گناه، شرمندگی، سرزنش، ترس و اضطراب و ناامنی به سراغ ما می آید.

افسردگی

در این مرحله، پذیرش اندوه تا حدی صورت گرفته است. به همین دلیل هم به دلیل آنچه که وجود دارد، احساس پوچی و افسردگی خواهیم کرد.

در افسردگی مراحل پذیرش غم با مسائلی همچون بی اشتهایی، بی نظمی در خواب، نداشتن تمایل به زندگی اجتماعی، کاهش انگیزه، میل به مصرف الکل و مواد مخدر، ناامیدی، درماندگی و … روبرو خواهیم شد. زندگی در چنین شرایطی سخت و طاقت فرسا می باشد و حتی امکان دارد که افکار خودکشی به سراغ شخص بیاید.

مرحله پذیرش

آخرین مرحله ایی که کوبلر در مراحل پذیرش غم ذکر کرده است، پذیرش غم است. در این گام، احساسات بتدریج شروع به تثبیت می کنند.

البته این بدان مفهوم نیست که هیچ گونه حس اندوه یا ناراحتی نداریم و یا آنکه در برابر واقعیت مقاومت نمی کنیم، بلکه میزان آن نسبت به مراحل قبل بسیار کمتر می شود. از این رو، رابطه با دنیای خارج و کیفیت زندگی مساعدتر از قبل خواهد شد.

چگونه غم و اندوه را از خود دور کنیم؟

حقیقت این است که با وجود مراحل پذیرش غم ، هیچ قانون کلی و ثابتی برای نحوه بر خورد با اندوه و ناراحتی وجود ندارد و هر فردی بسته به خلقیات و روحیات خود بایستی سعی کند که از شدت میزان درد بکاهد. اما در نظر گرفتن و انجام یک سری نکات می تواند به بهبود درد کمک کند.

• گریه کنید: ربطی ندارد که شما زن هستید یا مرد، گریه باعث می شود که هورمون اندورفین ترشح شده و به شما احساس خوبی دست دهد. بدین ترتیب، سیستم عصب پاراسمپاتیک فعال شده و منجر به کاهش استرس گردد.
• ورزش کردن را فراموش نکنید: تحقیقات نشان می دهد که ترشح اندورفین و مواد شیمیایی دیگر در زمان ورزش کردن بیشتر شده و به دنبال این مسئله شخص پر انرژی تر و آرام تر خواهد بود.
• تا می توانید لبخند بزنید: شاید در حین مراحل پذیرش غم ، خندیدن یا لبخند زدن دشوار باشد. اما حتی اگر این کار را به صورت تصنعی انجام دهید، نه تنها بر روی روانتان تاثیر مثبتی می گذارد، بلکه ماهیچه های چشم و عضلات نزدیک به دهانتان را تقویت می کند.
• خود را بخاطر احساساتتان سرزنش نکنید: همانطور که دیدید داشتن اندوه بدون تردید در مراحل پذیرش غم وجود دارد و یک امر بسیار طبیعی است. به هیچ وجه سعی در سرکوب کردن یا خجالت کشیدن از احساسات خود نداشته باشید.
• با فعالیت ها و اهداف گونگون حواس خود را پرت نمایید: هر عمل و کاری که برایتان لذت بخش است را در برنامه روزانه تان قرار دهید. اگر هدفی خاص را برای خود تعیین کنید، امید به زندگی تان بیشتر خواهد شد.
• ممکن است همه مراحل پذیرش غم را طی نکنید: بنابراین، اگر هر کدام از مراحل ذکر شده را در خود احساس نکردید نگران نباشید. هر فردی ممکن است واکنش متفاوتی از خود نشان دهد.
• از مشاور کمک بگیرید: اگر احساس می کنید که میزان غم و اندوه بسیار زیاد و طولانی شده یا کاری از دستتان بر نمی آید، بهتر است از یک روانشناس یا مشاور کمک بگیرید.

سخن پایانی

امیدواریم با خواندن این مقاله توانسته باشیم اطلاعات سودمندی را در مورد مراحل پذیرش غم و راههای دور کردن غم و اندوه به شما عزیزان ارائه داده باشیم.

با توجه به آنکه برخی از دوره های سوگ نسبت به سایرین دارای شدت و طول بیشتری هستند، معمولا نیاز به کمک گرفتن از یک مشاور یا روانشناس دارند. تیم کارشناس و مشاور دکتر فکر این امکان را فراهم آورده است تا همه دوستان گرامی بتوانند به صورت تلفنی یا آنلاین در تمامی روزهای هفته از ساعت 8 صبح الی 12 شب، سوالات خود را مطرح و پاسخ دریافت نمایند.