درمان اسپرم صفر در طب اسلامی + علل آن

یکی از مشکلات اصلی و جدی ناباروری آقایان نبود اسپرم در مایع منی یا همان اسپرم صفر می باشد. متاسفانه بسیاری از افراد به هنگام اقدام برای فرزندآوری و عدم موفقیت در بازه زمانی طولانی مدت تصور می کنند مشکل ناباروری از جانب خانم ها می باشد و چون انزال آقایان به درستی انجام می شود پس آن ها مشکلی ندارند.

در حالی که این تصور کاملا اشتباه است و اگر مرد دچار آزواسپرمی یا همان نبود اسپرم در مایع منی باشد، در حالی که انزال نیز درست انجام شود مرد نابارور خواهد بود. بهتر است بدانیم کیفیت اسپرم عاملی مهم در فرآیند فرزندآوری آقایان می باشد و این کیفیت شامل مواردی همچون تعداد، مورفولوژی و حرکت اسپرم ها خواهد بود، بنابراین اختلال در هر کدام از این موارد می تواند سبب کاهش قدرت باروری و یا به طور کلی ناباروری مردان شود.

با توجه به آگاهی اندکی که درمورد ناباروری مردان وجود دارد ما قصد داریم در این مقاله به بررسی موضوع اسپرم صفر یا آزواسپرمی بپردازیم، علل ایجاد این مشکل و راه درمان آن را نیز بیان کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

اسپرم صفر یا آزواسپرمی چیست؟

آزواسپرمی یا اسپرم صفر به معنای نبودن هیچ اسپرمی در مایع منی می باشد، در اغلب موارد انزال درست انجام می شود و از لحاظ حجم، رنگ و یا چسبندگی مشکلی ندارد ولی متاسفانه فاقد اسپرم است. گاهی اوقات نیز به طور کلی تولید و یا خروج مایع منی از بدن نیز با مشکل مواجه می شود.

بهتر است بدانیم اگر مایع منی به درستی تخلیه شود و فقط فاقد اسپرم باشد نشانه ای برای آزواسپرمی بروز نخواهد کرد زیرا آزواسپرمی با بررسی های عادی و مشاهده با چشم تشخیص داده نمی شود و تنها زمانی آقایان به مشکل خود پی می برند که برای فرزندآوری اقدام کرده و در طولانی مدت موفق نخواهند شد.

در چنین مواقعی توصیه می شود هر دو نفر زوجین برای بررسی های پزشکی به متخصص مراجعه کنند تا مشکل اصلی در اسرع وقت شناسایی شده و درمان موثر آغاز شود زیرا تا علت مشخص نگردد به کارگیری هر روش درمانی بی فایده خواهد بود.

لازم به ذکر است تشخیص آزواسپرمی یا اسپرم صفر در ابتدا با آنالیز مایع منی توسط میکروسکوپ های آزمایشگاهی و شمارش اسپرم های موجود در آن انجام می شود، سپس بنا به تشخیص پزشک متخصص برای یافتن علت ایجاد چنین مشکلی انجام سونوگرافی و MRI تجویز خواهد شد.

بهتر است بدانیم مشکلات کیفیت اسپرم فقط مربوط به نبودن آن ها در مایع منی نیست و ممکن است تعداد اسپرم ها کم باشند که این مشکل اولیگواسپرمی نامیده می شود یعنی در هر با انزال مرد کمتر از ۱۵ میلیون اسپرم از بدن خارج می شود. یا اینکه مشکل کیفیت اسپرم مربوط به حرکت این سلول های جنسی است یعنی اگر کمتر از ۴۰ درصد اسپرم ها حرکتی رو به جلو نداشته باشند احتمال ناباروری افزایش می یابد.

در موارد دیگر از آنالیز کیفیت اسپرم ساختار و شکل آن ها یعنی مورفولوژی اسپرم بررسی می شود زیرا اگر اسپرم ساختاری صحیح نداشته باشد امکان لقاح با تخمک را از دست می دهد، این مشکل ساختاری می تواند مربوط به قسمت سر اسپرم، گردن، قسمت میانی و یا دُم تاژکی باشد. لازم به ذکر است که اسپرم صفر دو نوع می باشد که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:

آزواسپرمی انسدادی

در این نوع از آزواسپرمی بیضه ها مشکلی ندارند و اسپرم به خوبی تولید می شود ولی مسیر انتقال اسپرم از بیضه ها به قسمت های مختلف و در نهایت خروج از بدن مسدود می باشد.

آزواسپرمی غیر انسدادی

در این نوع از اسپرم صفر متاسفانه اسپرمی در بیضه ها تولید نمی شود، معمولا ناباروری هایی که حاصل آزواسپرمی غیر انسدادی باشند به احتمال زیاد قابل درمان نیستند.

برای آگاهی بیشتر از انواع آزواسپرمی بهتر است با قسمت های مختلف دستگاه تناسلی مردان بیشتر آشنا شویم، این دستگاه از دو بخش داخلی و خارجی تشکیل می شود که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:

بخش خارجی دستگاه تناسلی مردان از اندام های آلت تناسلی، بیضه ها و کیسه بیضه تشکیل می شود، وظیفه هر کدام از این اندام ها به شرح زیر است:

اندام تناسلی: وظیف آمیزش جنسی و انتقال اسپرم ها از بدن مرد به واژن زن را برعهده دارد، مجرای انزال نیز به همین اندام ختم می شود.

کیسه بیضه: وظیفه حفظ تعادل دمای بیضه ها را برعهده دارد زیرا بیضه ها برای عملکرد صحیح نیاز به دمایی حدود 2_1 درجه کمتر از دمای حفره شکمی دارند. بنابراین بعد از دوره جنینی بیضه ها از حفره شکمی خارج شده و به کیسه بیضه وارد می شوند.

بیضه ها: اندام اصلی تولید کننده هورمون های جنسی و اسپرم. بهتر است بدانیم تولید و ترشح هورمون های جنسی مردانه که اصلی ترین آن ها تستسترون می باشد و همچنین اسپرم ها تحت تاثیر یک فرآیند مغزی انجام می شوند.

به این ترتیب که غده هیپوفیز در مغز با ترشح گنادوتروپین بر بیضه ها اثر گذاشته و بیضه ها ابتدا هورمون جنسی ترشح می کنند و سپس در لوله های اسپرم ساز، اسپرم تولید می گردد.

همچنین لازم به ذکر است که تولید هورمون و اسپرم با شروع دوره بلوغ انجام خواهد شد، هورمون های جنسی باعث ایجاد و شکل گیری صفات ثانویه جنسی که زیر به آن ها اشاره می کنیم خواهند شد:

• رویش موی صورت
• رویش موی زیر بغل و ناحیه تناسلی
• بَم شدن صدا
• جوش صورت
• افزایش تراکم موی بدن به خصوص قفسه سینه
• رشد اندام تناسلی
• تولید مایع منی و انزال

در ادامه مطلب بهتر است با اندام های داخلی دستگاه تناسلی مردان آشنا شویم، این بخش از ساختارهایی با وظایف مشخص که در زیر به آن ها اشاره می کنیم تشکیل شده است:

اپیدیدیم: ساختاری لوله ای شکل، طویل و مارپیچ که در پشت مثانه قرار گرفته، اسپرم بعد از تولید در بیضه به اپیدیدیم وارد می شود، همچنین تکامل و بلوغ اسپرم در این ساختار انجام خواهد شد.

لوله وازدفران یا لوله منی بر: ساختاری که از یک انتها به اپیدیدیم ختم می شود و از انتهای دیگر به مجرای انزال در پروستات، وظیفه آن انتقال اسپرم به مجرای انزال است.

کیسه های منی: یک جفت کیسه منی که در پشت مثانه قرار دارند، محل دخیره اسپرم نیستند ولی تقریبا ۶۰ درصد مایع منی که برای تغذیه این سلول ها ضروری هستند را تولید می کنند.

پروستات: غده ای که در زیر مثانه و در لگن خاصره قرار دارد، مجرای انزال از میان این غده عبور می کند و همچنین ۳۰ درصد مایع منی را تولید خواهد کرد. لازم به ذکر است که لغزندگی و رنگ شیری مایع منی نیز توسط پروستات ایجاد می شود.

غدد پیازی_میزراهی: ساختارهایی که باعث تولید پیشآب (مایعی شفاف و بی رنگ، شور و با بوی قلیایی) می شوند تا مجرای انزال قبل از خروج اسپرم لغزنده شود.

مجرای انزال: مجرای انزال و ادرار در دستگاه تناسلی مردان یکی می باشد و بدن در هنگام انزال تشخیص می دهد که مسیر ادرار را متوقف کرده تا انزال انجام شود.

علل اسپرم صفر یا آزواسپرمی

همانطور که گفتیم برای درمان اصولی و موثر اسپرم صفر در مردان ابتدا باید علت ایجاد این مشکل شناسایی شود، با توجه به اینکه دو نوع آزواسپرمی وجود دارد بنابراین علل ایجاد هر کدام از این دو نوع می توانند متفاوت و یا گاهی مشترک باشند، به همین علت در ادامه مطلب به علل ایجاد آزواسپرمی در آقایان و ایجاد ناباروری آن ها اشاره می کنیم:

علل ایجاد آزواسپرمی انسدادی که باعث مسدود شدن اپیدیدیم، وازدفران و مجرای انزال می شوند شامل موارد زیر هستند:

ایجاد عفونت

یکی از مهم ترین علل ایجاد اسپرم صفر می باشد، ممکن است در اثر بیماری های مقاربتی، گسترش عفونت ادرار یا عدم رعایت بهداشت ناحیه تناسلی و گسترش آن به وجود آید.

ناهنجاری های ژنتیکی و مادر زادی

طی این ناهنجاری ها ممکن است ساختار هر یک از قسمت های گفته شده ناقص باشند و در نتیجه انتقال اسپرم به درستی انجام نشود.

ضربه

برخورد اجسام به ناحیه تناسلی، تصادف، سقوط، پوزیشن های اشتباه رابطه جنسی و هر عامل دیگری که به ناحیه تناسلی فشار و ضربه وارد کند می تواند سبب انسداد مجاری مختلف شود.

جراحی

جراحی های مختلف مانند وازکتومی که برای جلوگیری از بارداری با مسدود کردن لوله وازدفران انجام می شوند و یا عوارض جراحی های دیگر نیز می توانند سبب ایجاد اسپرم صفر از نوع انسدادی شوند.

همانطور که گفتیم در آزواسپرمی غیر انسدادی بیضه ها نمی توانند اسپرم تولید کنند و مسیرهای انتقال کاملا طبیعی می باشند، در ادامه مطلب به دلایل اسپرم صفر غیر انسدادی اشاره می کنیم:

عوامل ژنتیکی

بهتر است بدانیم کروموزوم y که حامل ژن های تعیین کننده جنسیت پسر هستند در ایجاد و شکل گیری صحیح بیضه ها نقش دارند. حال اگر در اثر جهش و یا نقص کروموزوم y یا قسمتی از آن حذف شود و یا اینکه کروموزوم x اضافه گردد در شکل گیری بیضه ها و در نتیجه تولید اسپرم اختلال ایجاد خواهد شد.

واریکوسل

همانطور که گفتیم بیضه ها باید دمایی کمتر از دمای کل بدن داشته باشند تا به درستی وظایف خود را انجام دهند، واریکوسل اختلالی است که طی آن عروق بیضه ها به دلیل مشکلات دریچه ای جریان خونی بیشتری را حمل می کنند و متورم می شوند، در نتیجه دمای بیضه ها افزایش می یابد.

مواد شیمیایی و اشعه های مضر

از دیگر موارد آسیب رسان به بیضه ها و ایجاد اختلال تولید اسپرم می توان به در معرض قرار گرفتن مواد شیمیایی سنگین و خطرناک و همچنین اشعه های مضر مانند X اشاره کرد.

سیگار و الکل

بهتر است بدانیم هزاران ماده شیمیایی مضری که در ترکیب سیگار وجود دارند به تدریج می توانند سبب ایجاد اختلال در عملکرد بیضه ها شوند، همچنین مصرف الکل نیز عوارضی مشابه بر بیضه ها داشته و در طولانی مدت سبب ناباروری مردان خواهد شد.

عدم تعادل هورمونی

همانطور که گفتیم گنادوتروپین بر بیضه ها اثر گذاشته و با ترشح تستسترون، اسپرم سازی نیز آغاز می شود، حال اگر تعادل هورمونی بنا به دلایل مختلف دچار اختلال شود، اسپرم سازی نیز متوقف خواهد شد.

مشکلات سیستم عصبی

برای ترشح گنادوتروپین و سپس تستسترون عملکرد صحیح هیپوفیز در مغز ضروری است، اگر این غده در اثر عواملی مانند استرس بیش از حد، بیماری های سیستم عصبی و یا آسیب فیزیکی دچار اختلال شود، اسپرم سازی نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

نقص های ساختاری

مانند بیضه نزول نکرده به داخل کیسه بیضه، نقص لوله های اسپرم ساز، کیسه بیضه و همچنین انزال پس گَرد یا رتروگرید نیز از عواملی هستند که در ایجاد اسپرم صفر یا آزواسپرمی نقش دارند.

درمان اسپرم صفر

همانطور که گفتیم بعد از انجام آنالیزهای آزمایشگاهی برای تایید آزواسپرمی و سپس بررسی و شناسایی علل ایجاد آزواسپرمی، پزشک متخصص راه درمان این مشکل را به بیمار توضیح می دهد، در ادامه مطلب به روش های درمان این مشکل اشاره می کنیم:

• انجام جراحی برای برطرف کردن انسداد قسمت ها و مجاری های مختلف
• هورمون درمانی برای برقراری تعادل هورمونی
• انجام جراحی واریکوسل برای برقراری تعادل دمای بیضه ها
• درمان عفونت های مختلف برای برطرف کردن انسداد مجاری
• انجام لقاح آزمایشگاهی در صورتی که روش های دیگر موثر نباشند

درمان اسپرم صفر در طب اسلامی

لازم به ذکر است انجام روش های درمانی گفته شده در قسمت قبلی همین مقاله به عنوان روش اصلی در نظر گرفته می شوند و برای کارایی و تاثیر گذاری بیشتر آن ها ضروری است که بیماران سبک زندگی خود را نیز تغییر دهند تا در کمترین زمان ممکن اسپرم صفر درمان شده و آقایان دچار ناباروری همیشگی نشوند.

در طب اسلامی توصیه های فراوان و مفیدی برای درمان آزواسپرمی وجود دارد که عمل کردن به آن ها در کنار دیگر روش های درمانی قطعا نتایج خوبی را به همراه خواهد داشت. البته قبل از عمل به چنین توصیه هایی بهتر است بیماران با فردی متخصص در این زمینه و همچنین پزشک خود مشورت کرده و اگر بیماری زمینه ای دارند آن را نیز در نظر بگیرند تا با این کار از ایجاد اختلال و حساسیت جلوگیری به عمل آید. در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین توصیه های طب اسلامی درمورد درمان اسپرم صفر اشاره می کنیم:

• مصرف عسل، کنجد، سیاهدانه
• ارده، شیره انگور و خرما
• بادام، انجیر، کشمش
• پیاز و سیر، تخم کتان
• نخودآب
• کاهش مصرف غذاهای با طع سرد و افزایش غذاهای با طبع گرم
• نپوشیدن لباس زیر و شلوار تنگ
• عدم استحمام با آب داغ
• ورزش منظم و کنترل وزن
• دوری از استرس

امکان بارداری با اسپرم صفر

همانطور که گفتیم آزواسپرمی یکی از علل ایجاد ناباروری آقایان می باشد ولی در همه مواردی که اسپرم صفر وجود دارد ناباروری همیشگی نیست و می توان با درمان به موقع نسبت به فرزندآوری اقدام کرد.

بهتر است بدانیم اگر آزواسپرمی از نوع انسدادی باشد و با درمان دارویی برای برطرف کردن عفونت و یا جراحی های مختلف رفع شود، قدرت باروری نیز افزایش می یابد. همچنین اگر آزواسپرمی به دلیل واریکوسل و یا عدم تعادل هورمونی ایجاد شود قابل درمان می باشد.

حتی در مواقعی که هیچ کدام از روش های دیگر تاثیر گذار نباشند زوجین می توانند با انجام لقاح آزمایشگاهی و سپس انتقال زیگوت یا سلول تخم شکل گرفته به رحم مشکل خود را برطرف کنند.

متاسفانه اگر نقص های ساختاری در بیضه ها قابل برطرف شدن نباشد و یا مشکلی ژنتیکی عامل ایجاد اسپرم صفر باشد راه درمانی وجود نخواهد داشت و مرد به طور کلی نابارور می باشد، البته همانطور که گفتیم تایید این موضوع نیازمند انجام بررسی های تخصصی خواهد بود.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم اسپرم صفر یا آزواسپرمی پرداختیم، انواع این مشکل و علل ایجاد آن را بیان کردیم، همچنین راه های تشخیص و درمان آن را نیز توضیح دادیم. با توجه به اهمیت قدرت باروری آقایان و مشخص شدن علت ایجاد ناباروری و به کارگیری روش های درمانی موثر، چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.