علل بلوغ زودرس دختر و نحوه تشخیص آن

وارد شدن به دوره بلوغ و ایجاد تغییرات جسمی و روحی برای هر فردی رخ می دهد ولی نکته مهم این است که دوره بلوغ به موقع و در بازه زمانی طبیعی آغاز شود زیرا بلوغ زودرس دختر می تواند عوارض و پیامدهای بسیاری را به همراه داشته باشد.

علاوه بر بلوغ زودرس، بلوغ تاخیری نیز غیر عادی تلقی می شود و افرادی که دچار چنین بلوغی هستند باید به دنبال پیدا کردن علل و همچنین به کارگیری روش هایی برای درمان مشکل خود باشند، بنابراین شروع به وجود آمدن نشانه های بلوغ جنسی در دختران و پسران چه کمتر از میانگین طبیعی و چه بیشتر از آن باشد نشان دهنده عاملی غیر طبیعی خواهد بود.

به دلیل اهمیت آغاز دوره بلوغ و ایجاد تغییرات روحی و جسمی که ممکن است برخی از افراد نسبت به آن ها حساسیت نشان دهند، ما در این مقاله به بررسی بلوغ زودرس دختر، نشانه ها و علل ایجاد آن، همچنین راه های درمان این نوع از بلوغ را بیان می کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

بلوغ زودرس

قبل از اینکه به بررسی موضوع بلوغ زودرس بپردازیم بهتر است با مفهوم کلی بلوغ آشنا شویم. بلوغ به معنی شروع تغییرات جسمی و ایجاد صفات ثانویه جنسی می باشد، در واقع طی دوره بلوغ یک کودک از لحاظ جسمی به تدریج تبدیل به فرد بالغ و بزرگسال خواهد شد که توانایی باروری دارد.

بهتر است بدانیم که بلوغ تحت یک فرآید مغزی انجام می شود، به این ترتیب که غده هیپوفیز در مغز با ترشح هورمون گنادوتروپین بر تخمدان دختران تاثیر گذاشته تا آن ها بتوانند هورمون های جنسی زنانه که شامل استروژن و پروژسترون می شوند را ترشح کنند. تمامی صفات ثانویه جنسی که طی دوره بلوغ ایجاد می شوند تحت تاثیر این هورمون ها می باشند. از جمله صفات ثانویه جنسی که در دوره بلوغ دختران ایجاد می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رشد سینه
• پهن شدن استخوان لگن
• رشد موهای زائد زیر بغل و ناحیه تناسلی
• شروع سیکل های پریود

لازم به ذکر است میانگین شروع دوره بلوغ و ایجاد تغییرات جنسی در دختران به طور میانگین 10 تا 11 سال می باشد و اگر فردی در سن کمتر از 8 سالگی با تغییرات جسمی مواجه شود بلوغ زودرس دختر رخ داده است در حالی که فرد آمادگی ذهنی لازم برای پذیرش تغییرات جنسی را ندارد.

در چنین مواقعی دختران ممکن است با دیدن تغییرات جسمی خود خجالت بکشند و یا در اولین خونریزی دوران پریود دچار ترس و نگرانی شوند. برخی از دخترانی که دچار بلوغ زودرس هستند و خودشان از وجود چنین اختلالی اطلاع ندارند در مواقعی که خونریزی های اندک و نامنظم دارند ممکن است آن را به مادرشان اطلاع ندهند، در حاله ای از ابهام باقی مانده و علاوه بر وجود سوالات بی پاسخ در ذهنشان با ترس و استرس مواجه شوند.

بنابراین متوجه شدیم که بلوغ زودرس دختر در برخی از افراد در سنین کمتر از 8 سال رخ می دهد و صفات ثانویه جنسی مطابق با بلوغ عادی به تدریج ایجاد می شوند.

انواع بلوغ زودرس

شاید تصور کنید که بلوغ جنسی یک نوع است و طی آن صفات ثانویه جنسی به وجود می آید، بنابراین بلوغ زودرس دختر نیز یک نوع می باشد، در حالی که این تصور اشتباه است و روند ایجاد بلوغ زودرس بیش از یک نوع می باشد، در ادامه مطلب به انواع بلوغ زودرس در دختران اشاره می کنیم:

بلوغ زودرس مرکزی

در این نوع از بلوغ زودرس که نوع شایع نیز می باشد، تمامی مراحل یک بلوغ عادی که شامل فعالیت غده هیپوفیز برای ترشح گنادوتروپین، سپس تاثیر این هورمون بر تخمدان ها و در نهایت تولید و ترشح استروژن و پروژسترون به طور کامل و به ترتیب انجام می شود ولی زمان رخ دادن این فرآیند زودتر از میانگین عادی آن می باشد، همانطور که گفتیم بروز نشانه های بلوغ دختران در سنی کمتر از 8 سال به عنوان بلوغ زودرس دختر در نظر گرفته می شود.

بلوغ زودرس محیطی

نوع کاذب یا بلوغ زودرس محیطی در میان دختران خیلی کم رخ می دهد و اصلا شایع نیست، در این نوع از بلوغ زودرس دختر سیگنال های ترشح هورمون ها مسیر عادی از هیپوفیز تا تخمدان را طی نمی کنند و اصلا هیپوفیز و ساختار مغزی در ترشح هورمون های جنسی نقش ندارند، بلکه تخمدان ها به تنهایی بنا به دلایل مختلف هورمون های استروژن و پروژسترون را ترشح کرده و از این طریق صفات ثانویه جنسی ایجاد می شوند.

علائم بلوغ زودرس

همانطور که گفتیم صفات ثانویه جنسی و آغاز دوره بلوغ از طریق هورمون های جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون ایجاد می شوند. بهتر است بدانیم نشانه های وجود بلوغ زودرس همانند نشانه های بلوغ طبیعی می باشد و هیچ تفاوتی باهم ندارند، ولی چون کودک در سنین خیلی کم با چنین تغییراتی رو به رو می شود به تدریج با عوارض و پیامدهای بلوغ زودرس رو به رو خواهد شد که این عوارض می توانند در زندگی کودکان تاثیرات منفی داشته باشند. به هر حال بهتر است با نشانه های بلوغ و یا بلوغ زودرس دختر بیشتر و کامل تر آشنا شویم، به همین علت در ادامه مطلب به برخی از این نشانه ها اشاره می کنیم:

• به وجود آمدن توده محکم و حساس در مرکز سینه ها
• جوانه زدن سینه ها و رشد تدریجی آن ها
• رشد موهای زائد زیر بغل و ناحیه تناسلی
• پهن شدن استخوان لگن
• شروع سیکل های عادت ماهیانه
• رشد ناگهانی و با سرعت زیاد قد
• ایجاد جوش در صورت
• افزایش تعریق بدن
• ایجاد بوی بدن و عرق
• شکل گیری تمایلات جنسی
• کنجکاو شدن برای پیدا کردن پاسخ سوالات جنسی و بارداری خانم ها
• جذب شدن به ارتباط با جنس مخالف
• تغییرات خلق و خو
• زود رنجی
• پرخاشگری

لازم به ذکر است به والدین به خصوص مادرانی که فرزند دختر دارند توصیه می شود با ایجاد ارتباط صمیمانه میان خود و دخترشان شرایطی را فراهم کنند اگه اگر فرزندشان با نشانه بلوغ زودرس دختر و ایجاد صفات ثانویه جنسی رو به رو شد، در اسروع وقت به والدین خود اطلاع دهد تا درمان به موقع صورت گرفته و از رخ دادن عوارض و پیامدها جلوگیری به عمل آید.

البته لازم به ذکر است که توجه والدین و به خصوص مادران به نشانه های رفتاری و جسمی دختران نیز بسیار مهم می باشد، چون برخی از دختران خردسال صفات ثانویه را با بیماری اشتباه گرفته و به شدت می ترسند، دچار اضطراب می شود و ممکن است این تغییرات را تا مدت ها از مادر خود پنهان کنند.

علل موثر در بلوغ زودرس

بهتر است بدانیم که هیچ مشکل جسمی و حتی روحی در انسان ها بدون دلیل نیست و در بدترین حالت یک عامل ارثی و ژنتیکی سبب ایجاد مشکل می شود، بنابراین بلوغ زودرس دختر نیز از این مورد مستثنا نبوده و چندین عامل در حوزه های مختلف سبب ایجاد چنین اختلالی می شوند. برای آگاهی بخشی بیشتر در ادامه مطلب به عوامل ایجاد بلوغ زودرس اشاره می کنیم:

سابقه خانوادگی

طبق بررسی های انجام شده محققین بیان کرده اند که احتمال رخ دادن بلوغ زودرس در دخترانی که مادرشان در سنین کمتر از 10 سالگی دچار صفات ثانویه جنسی شده اند، خیلی بیشتر از بقیه دختران می باشد، بنابراین یک عامل ارثی و ژنتیکی در بلوغ زودرس دختر نقش دارد ولی به معنای این نیست که تمامی دختران بنا به این دلیل دچار بلوغ زودرس می شوند بلکه باید دیگر عوامل نیز مورد بررسی قرار بگیرند.

اضافه وزن

خانم هایی که قصد بارداری دارند پزشک متخصص به آن ها توصیه می کند برای جلوگیری از بروز اختلالات جنسی و یا کمک به روند درمان ناباروری وزن خود را کنترل کرده و به چاقی دچار نشوند، زیرا ارتباط مستقیمی بین تجمع چربی در بدن و به هم ریختن سیستم جنسی و تعادل هورمونی وجود دارد. درمود بلوغ زودرس دختر نیز این مورد صدق می کند و چاقی بیش از حد کودکان یکی از علل به هم خوردن تعادل هورمونی و رخ دادن بلوغ زودرس می باشد.

کم کاری تیروئید

عامل دیگر اختلالات هورمونی و در نتیجه مشکلات جنسی و سیستم تولید مثل، به هم خوردن نظم کاری غده تیروئید می باشد. متخصصین بیان می کند مشکل کم کاری تیروئید دختران کمتر از 10 سال در صورتی که به طور کامل درمان نشود ممکن است با به ریختن تعادل هورمونی بدن موجب ایجاد بلوغ زودرس شود.

مشکلات تخمدانی

وجود تومور و یا کیست تخمدان در دخترانی که هنوز پریود نشده اند ناشناخته و بدون درمان مانده، به تدریج موجب آسیب زدن به تخمدان و به هم زدن تعادل هورمونی شده و در نتیجه ممکن است بلوغ زودرس دختر رخ دهد.

مشکلات ساختاری در مغز

همانطور که گفتیم غده هیپوفیز با تاثیر بر ترشح گنادوتروپین و سپس تاثیر بر تخمدان ها و ترشح هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون موجب شروع دوره بلوغ و ایجاد صفات ثانویه جنسی می شود، حال اگر ساختار کلی مغز و به خصوص غده هیپوفیز با مشکل مواجه شوند امکان ایجاد بلوغ زودرس نیز بیشتر می شود.

اشعه و مواد شیمیایی

برخی از کودکان به طور ناخواسته و یا نادانسته در معرض مواد شیمیایی خطرناک و یا پرتو اشعه های مختلف قرار می گیرند و برخی به واسطه بیماری و به منظور درمان از چنین مواردی استفاده می کنند. بهتر است بدانیم که پرتوهای مختلف و برخی مواد شیمیایی امکان ایجاد بلوغ زودرس دختر را فراهم می کنند. بنابراین توصیه می شود والدینی که فرزندشان مورد درمان با پرتو درمانی و یا داروهای شیمیایی خاص و سنگین قرار گرفته اند، به تغییرات جنسی دخترانشان در سنین پایین توجه کنند.

استفاده از داروهای هورمونی

یکی دیگر از عواملی که سبب ایجاد بلوغ زودرس دختران می شود، استفاده از داروهای هورمونی با شکل های متفاوت مانند ژل، قرص و آمپول می باشد. شاید برخی از افراد تصور کنند که ژل نمی تواند تاثیری بر سلامت سیستم تولید مثل داشته باشد در حالی که این تصور کاملا اشتباه بوده و هر شکل مواد هورمونی بر بدن تاثیر می گذارند.

پیامدهای بلوغ زودرس دختر

همانطور که گفتیم وقتی دختران کم سن و سال در اوج دوره کودکی با تغییرات جسمی و جنسی مواجه می شوند بدون شک با مشکلات متعدد رو به رو خواهند شد، مشکلاتی که می تواند مربوط به روحیه خودشان باشد و یا نتیجه رفتار اطرافیان آن ها.

بهتر است بدانیم که خانواده و اطرافیان نزدیک به دخترانی که دچار بلوغ زودرس می شوند باید نسبت به رفتارها و حرف های خود تسلط داشته و از آسیب زدن به روح و روان این کودکان خودداری کنند. به دلیل اهمیت این موضوع در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین عوارض و پیامدهای بلوغ زودرس کودکان اشاره می کنیم:

عدم اعتماد به نفس

برخی از این دختران به واسطه تغییرات جسمی و به طور خاص پریود شدن با مشکل کمبود اعتماد به نفس رو به رو می شوند زیرا شرایط زندگی آن ها دیگر مثل سابق نیست و نمی توانند آزادانه زندگی کنند.

دوری از هم سن و سالان

همانطور که گفتیم یکی از نشانه های بلوغ زودرس دختران، رشد سریع قد و وزن آن ها می باشد، به همین علت چنین کودکانی به واسطه هیکل بزرگتری که نسبت به دوستان خود دارند خجالت کشیده و یا اینکه از جانب دوستانشان طرد می شوند و به تدریج منزوی و گوشه گیر خواهند شد.

دغدغه های ذهنی

با شروع دوره بلوغ زودرس دختر و فاصله گرفتن این کودکان از دوستانشان، به تدریج سوالاتی در ذهن آن ها ایجاد شده و تبدیل به دغدغه می شوند که مثلا چرا باید آن ها در چنین سن کمی به بلوغ برسند؟ مگر کاری انجام داده اند یا اینکه بیماری خاصی دارند؟ اگر این کودکان به طور منطقی توسط والدین خود و یا مشاور به جواب نرسند متاسفانه با مشکلات روحی مواجه خواهند شد.

از دست رفتن دوره کودکی

دخترانی که در سن کم به بلوغ می رسند هنوز به طور کامل شیرینی این دوران را نچشیده اند ولی مجبورند که مانند یک دختر بالغ زندگی کنند، در دوران پریودی خود موارد مختلفی را رعایت کرده، طرز لباس پوشیدن خود را تغییر دهند و… در نتیجه لذت های دوره کودکی برای آن ها تبدیل به دغدغه خواهد شد.

کوتاهی قد

موضوعی که تا سال های گذشته از آن به عنوان تصور اشتباه یاد می شد، ولی طبق بررسی های انجام شده متخصصین بیان کرده اند دخترانی که دچار بلوغ زودرس می شوند در پایان دوره رشد قدی کوتاه تر از حد میانگین دارند.

برخی از والدین بیان می کنند که دخترشان تا قبل از بلوغ زودرس قد متوسط به بالا داشته ولی بعد از اینکه با نشانه بلوغ رو به رو شده رشد قدی او بسیار کند و یا متوقف شده است، این موضوع کاملا درست می باشد و کند شدن سرعت رشد قد ارتباط مستقیم با بلوغ زودرس دختر دارد.

مشکلات روحی و رفتاری

متاسفانه برخی از دختران به واسطه بلوغ زودرس، تغییر شرایط جسمی و زندگی، فاصله گرفتن از دوستان و حتی بی جواب ماندن سوالات ذهنی که دارند، دچار بیماری های روحی مانند افسردگی می شوند. همچنین مشاهده شده که برخی از این دختران با اطرافیان خود بد رفتاری کرده و رفتارهای هنجارشکن از خود بروز می دهند. توصیه می شود در صورت وجود چنین پیامدهایی حتما همراه با کودک خود به مشاور مراجعه کنید.

تمایل به ارتباط با جنس مخالف

هورمون های جنسی به طور ذاتی تمایلات افراد نسبت به جنس مخالف را افزایش می دهند، حال اگر دختری بدون رسیدن به بلوغ عاطفی و فکری جذب جنس مخالف شود بدون شک با عوارض بیشتری مانند وابستگی، تعرض و یا شکست عشقی مواجه خواهد شد.

درمان بلوغ زودرس دختر

با توجه به توضیحات گفته شده متوجه شدیم که اگر بلوغ زودرس دختر به موقع مورد درمان تخصصی و کامل قرار نگیرد، پیامدهای فراوان و گاه جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت، به همین علت در ادامه مطلب به راه های درمان این اختلال اشاره می کنیم:

دارو درمانی

استفاده از داروهای متعادل کننده هورمون های جنسی و یا متوقف کننده ترشح آن ها یکی از راه های درمان بلوغ زودرس می باشد که نوع دارو، مدت زمان و دُز مصرف باید توسط پزشک متخصص و با بررسی آزمایشات طبی انجام شود.

جراحی

در صورتی که اختلال بلوغ زودرس دختران ناشی از کیست تخمدان، تومور و یا مشکلات تیروییدی و مغزی باشد ممکن است پزشک متخصص جراحی را به بیمار و خانواده او پیشنهاد دهد.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم بلوغ زودرس دختر پرداختیم، تعدادی از نشانه ها و علل ایجاد آن را بیان کردیم، همچنین پیامدها و عوارض این اختلال را توضیح داده و به انواع بلوغ زودرس و راه های درمانی آن ها اشاره کردیم. با توجه به اهمیت تشخیص و درمان به موقع بلوغ زودرس، چنانچه به مشاوره تخصصی در این زمینه نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.