هورمون hCG چیست و چه زمانی ترشح می شود؟

همه بانوانی که تجربه بارداری دارند با نام هورمون hCG آشنا هستند و اطلاعاتی را در این زمینه کسب کرده اند ولی بهتر است آگاهی بخشی در این زمینه بیشتر شود و این هورمون از تمامی جوانب مورد بررسی قرار بگیرد.

بدون شک خانم هایی که رابطه محافظت نشده دارند و پریود آنان دچار وقفه می شود اولین اقدامی که انجام می دهند مراجعه به پزشک و درخواست تجویز آزمایش بارداری است. این آزمایش تعیین کننده آغاز حاملگی می باشد ولی ممکن است در برخی از موارد محدود دچار خطا شده و نتیجه اشتباه را به همراه داشته باشد.

با توجه به اهمیت تشخیص به موقع بارداری، ما در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع مهم هورمون hCG بپردازیم و بسیاری از موارد مرتبط با این هورمون را توضیح دهیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای دریافت توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

هورمون hCG چیست؟

هورمون گنادوتروپین جفت انسانی یا همان hCG، هورمونی مربوط به دوران بارداری است که از طریق سنجش میزان آن می توان به آغاز بارداری پی برد. بهتر است بدانیم اولین اقدامی که در جهت تشخیص بارداری انجام می شود بررسی و سنجش میزان این هورمون می باشد.

هورمون گنادوتروپین جفت انسانی با آغاز دوران حاملگی در خون و ادرار یافت می شود و از این دو روش میزان آن بررسی خواهد شد. البته میزان بالای این هورمون می تواند نشان دهنده بیماری های جدی سیستم تولید مثل بانوان باشد که البته باید در کنار دیگر روش ها مانند سونوگرافی، MRI و… مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته و به تنهایی جواب سنجش این هورمون را معیاری برای تایید بیماری های جدی در نظر نگرفت.

هورمون hCG در بارداری

همانطور که گفتیم از طریق سنجش میزان این هورمون آغاز بارداری تایید و یا تکذیب می شود. میزان هورمون hCG با شروع بارداری به صورت چشمگیری افزایش پیدا کرده ولی بعد از گذشت مدت زمانی کاهش می یابد.

بهتر است بدانیم میزان هورمون گنادوتروپین جفت انسانی در افراد مختلف، متفاوت بوده و ممکن است نتیجه این آزمایش وجود مشکلات جدی را نشان دهد در حالی که با انجام بررسی های بیشتر متوجه شویم که جنین کاملا سالم بوده و هیچ نقصی ندارد.

لازم به ذکر است بر اساس یک معیار بین المللی میزان کمتر از ۵ واحد بین المللی بر میلی لیتر نشان دهنده بارداری منفی و میزان ۲۵ واحد بین المللی بر میلی لیتر این هورمون نشان دهنده بارداری مثبت می باشد. بهتر است بدانیم پایین بودن میزان این هورمون در طول دوره بارداری می تواند نشان دهنده یکی از موارد زیر باشد:

• سقط جنین بدون علامت و نشانه های مشهود
• حاملگی خارج از رحم و عادی بودن شرایط حفره داخلی رحم
• خطا در تعیین سن جنین و کمتر بودن سن جنین شکل گرفته

همانطور که گفتیم سنجش میزان هورمون گنادوتروپین جفت انسانی می تواند با خطا همراه شده و نتیجه غیر واقعی را نشان دهند، البته احتمال رخ دادن چنین وقایعی کم می باشد، ولی با این حال توصیه می شود به انجام یک آزمایش اکتفا نکرده و در صورت وجود مغایرت شرایط، بررسی های تخصصی بیشتری را تحت نظر پزشک متخصص انجام دهید. در کنار پایین بودن میزان هورمون hCG بهتر است بدانیم بالا بودن غیر طبیعی آن نیز می تواند ناشی از وجود یکی از موارد زیر باشد:

• بارداری دو قلویی و یا بیشتر
• بارداری پوچ یا مولار که جنین یا تشکیل نشده و یا ناقص است
• خطا در انجام آزمایش سنجش هورمون گنادوتروپین جفت انسانی

علائم ترشح هورمون hCG

به دلیل اینکه تولید، ترشح و افزایش آزاد سازی این هورمون در خون و ادرار نشان دهنده وجود بارداری می باشد، بنابراین نشانه های ترشح آن تقریبا همان نشانه های آغاز بارداری است که مهم ترین آن ها توقف سیکل های عادت ماهیانه می باشد.

البته همانطور که گفتیم از بررسی میزان این هورمون برای تشخیص بیماری های سیستم تولید مثل نیز استفاده می شود که هر کدام از بیماری ها نشانه های خاص خود را به همراه دارند ولی نمی توان گفت تمامی نشانه ها ناشی از وجود این هورمون در بدن هستند.

بهترین راه تشخیص هورمون گنادوتروپین جفت انسانی انجام آزمایشات طبی از طریق خون و ادرار است. لازم به ذکر است کیت های خانگی که برای تشخیص بارداری استفاده می شوند نیز از طریق سنجش میزان همین هورمون در ادرار عمل می کنند.

البته توصیه می شود برای تعیین آغاز بارداری علاوه بر سنجش هورمون hCG انجام سونوگرافی های ضروری بارداری را نیز در اولویت کارهای خود قرار دهید. اولین سونوگرافی که انجام می شود برای تعیین وجود جنین، تشکیل ساک حاملگی و همچنین تخمین سن جنین است، این سونوگرافی را می توان به دو صورت واژینال و شکمی انجام داد. علاوه بر کاربردهای گفته شده این هورمون از سنجش میزان آن برای تشخیص ناهنجاری های ژنتیکی جنین مانند سندروم داون نیز استفاده می شود.

لازم به ذکر است تایید نهایی وجود این سندروم باید از طریق سونوگرافی، اندازه گیری ضخامت پشت گردن جنین و حتی مایع آمنیوتیک انجام شود. برای دریافت مشاوره تخصصی درمورد موضوعات مختلف بارداری، سلامت جنین و مادر می توانید بدون از دست دادن وقت با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

هورمون hCG چه زمانی ترشح می شود؟

همانطور که گفتیم این هورمون با آغاز بارداری ترشح شده، میزان آن افزایش می یابد و از سنجش سطح آن می توان به آغاز بارداری پی برد. البته سطح هورمون گنادوتروپین جفت انسانی می تواند نشان دهنده حاملگی های غیر عادی نیز باشد. ترشح این هورمون تقریبا با گذشت مدت زمانی کوتاه بعد از لقاح اسپرم و تخمک و تشکیل سلول تخم یا زیگوت آغاز شده، افزایش می یابد و سپس کاهش یافته و به صفر می رسد.

هورمون hCG از کجا ترشح می شود؟

درمورد محل ترشح هورمون گنادوتروپین جفت انسانی باید بگوییم زمانی که سلول های جنسی مرد و زن با یکدیگر لقاح پیدا کرده و سلول تخم یا زیگوت تشکیل می شود این سلول شروع به انجام تقسیمات سلولی متوالی کرده و به سمت فضای داخلی رحم حرکت می کند.

ساختار سلولی ایجاد شده در دیواره داخلی رحم قرار گرفته و به اصطلاح لانه گزینی انجام می شود. در این زمان بخشی از سلول های این ساختار طی تقسیماتی که انجام می دهد در نهایت جفت را تشکیل داده و بخش دیگر سلول های این ساختار که در دیواره رحم جای گرفته جنین و ساک حاملگی را ایجاد می کند.

هورمون گنادوتروپین جفت انسانی از سلول هایی تولید و ترشح می شود که ساختار جفت را در نهایت تشکیل می دهند. هورمون hCG حدود ۱۱ روز بعد از انجام شدن لقاح سلول های جنسی مرد و زن و تشکیل زیگوت در خون قابل اندازه گیری بوده و حدود ۱۲ الی ۱۴ روز بعد از لقاح و تشکیل سلول تخم در ادرار قابل بررسی و سنجش می باشد.

درمورد وظیفه و تاثیرات این هورمون بهتر است بدانیم گنادوتروپین جفت انسانی با تاثیر بر دیواره داخلی رحم باعث حفظ و نگهداری آن می شود تا از تخریب این دیواره جلوگیری کرده و حاملگی ایجاد شده را حفظ کند. به همین علت بعد از وقفه سیکل های پریود، بانوان نسبت به انجام آزمایش بارداری اقدام می کنند زیرا هورمون گنادوتروپین جفت انسانی از تخریب دیواره و آغاز خونریزی پریود جلوگیری می کند.

علاوه بر اینکه هورمون گنادوتروپین جفت انسانی یا همان هورمون بارداری به طور مستقیم بر دیواره داخلی رحم تاثیر گذار است بلکه با اثر گذاری بر جسم زرد تولید و ترشح هورمون پروژسترون به حفظ بیشتر دیواره داخلی رحم کمک می کند.

لازم به ذکر است زمانی که تخمک بالغ از تخمدان رها شده و به سمت لوله های رحمی حرکت می کند از ساختاری به نام فولیکول خارج می شود، با خروج تخمک از فولیکول ساختار به جا مانده جسم زرد نامیده خواهد شد. سپس هورمون گنادوتروپین جفت انسانی با تاثیر بر جسم زرد تولید و ترشح هورمون پروژسترون را تحریک می کند. از این طریق هورمون بارداری به صورت مستقیم و غیر مستقیم حاملگی رخ داده را حفظ خواهد کرد.

میزان هورمون hCG در اوایل بارداری

همانطور که گفتیم میزان این هورمون در اوایل بارداری حدود ۱۱ روز بعد از لقاح قابل اندازه گیری می باشد و بر اساس واحد بین المللی اگر ۲۵ واحد بر میلی لیتر باشد نشان دهنده بارداری مثبت خواهد بود. طی هفته های ۸ الی ۱۱ حاملگی میزان هورمون گنادوتروپین جفت انسانی به حداکثر رسیده و سپس کاهش می یابد و تا زمان زایمان ثابت شده ولی به صفر نمی رسد.

بعد از به دنیا آمدن نوزاد و انجام زایمان حدود ۱ الی ۲ هفته بعد میزان این هورمون به صفر خواهد رسید. بهتر است بدانیم به طور طبیعی میزان هورمون بارداری باید ۲ الی ۳ روز یکبار تقریبا دو برابر شود ولی با افزایش سن مادر باردار روند افزایش کندتر خواهد شد، یعنی مدت زمان بیشتری برای دو برابر شدن میزان هورمون فرصت لازم است.

با توجه به توضیحات گفته شده توصیه می شود با متوقف شدن سیکل های پریود در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده و علاوه بر انجام آزمایش سنجش هورمون hCG، سونوگرافی های ضروری بارداری را نیز انجام دهید.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع هورمون hCG پرداختیم، نحوه تولید و ترشح و جایگاه آن را نیز توضیح دادیم. با توجه به اهمیت سنجش این هورمون و میزان آن بر سلامت جنین توصیه می کنیم از انجام آن غافل نشده و آگاهی خود را نسبت به نتایج این آزمایش افزایش دهید. برای دریافت توضیحات بیشتر و مشاوره تخصصی در این زمینه می توانید در اسرع وقت با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.