رشد عاطفی کودکان و عوامل موثر بر آن

همانطور که میدانیم در گذشته تربیت کودکان به نحو سنتی و بدون هیچگونه آموزش منسجمی انجام می شده، آموزش ها سینه به سینه از مادران به نسل های بعدی منتقل گشته و تربیت فرزندان صورت می گرفت. امروز والدین تمایل دارند تربیت و پرورش فرزندان خود را به نحوی اصولی تر و با توجه به معیارهای علم روانشناسی انجام دهند، بهتر است بدانیم یکی از جوانب فرزندپروری توجه به رشد عاطفی کودکان می باشد.

درست است که عواطف به هر نحوی که شده، دیر یا زود بالاخره بروز می کنند ولی آنچه اهمیت دارد این است که کودکان در سنین مناسب عواطف پیچیده را درک کرده، نسبت به آن ها واکنش دهند و همچنین در زمینه هایی که متناسب با سن کودکان نیست کنجکاوی نکنند.

بنابراین توجه به عواطف کودکان برای درک از پیرامون بسیار مهم می باشد، به همین علت ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم رشد عاطفی کودکان می پردازیم، تعدادی از عوامل موثر بر تقویت عواطف و همچنین پیامدهای این اقدام را بیان می کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای دریافت توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

رشد عاطفی چیست؟

قبل از اینکه به توضیح رشد عاطفی کودکان بپردازیم بهتر است بدانیم عواطف انسانی همگی در ابتدای تولد قابل درک نیستند، برخی از احساسات و عواطف که ساده هستند مانند ترس از بدو تولد قابل درک بوده، برخی با رشد نوزاد تقویت می شوند مانند لذت و خوش حالی و برخی دیگر که جزء عواطف پیچیده هستند نیاز به افزایش سن، درک بیشتر از زندگی، ارتباط با دیگران و همچنین آموزش دارند مانند همدلی کردن.

به همین دلیل است که یک نوزاد نسبت به بی توجهی دیگران خشمگین، زود رنج و یا آزرده خاطر نمی شود یا اینکه نمی تواند درک کند که باید در مواقع بیماری یا خستگی مادرش با او همدلی کند. بنا به توضیحات گفته شده می توانیم نتیجه گیری کنیم که قطعا کودکان ما نیازمند به کارگیری راه های موثر برای رشد عاطفی می باشند تا بتوانند به موقع نسبت به آنچه که در اطراف آنان می گذرد درک پیدا کنند.

در توضیح اینکه رشد عاطفی چیست؟ باید بگوییم این نوع از رشد به معنای توانایی درک و بروز احساسات پیچیده می باشد. یعنی کودکان به مرحله ای از زندگی می رسند که احساسی مانند همدلی کردن را درک کرده، خود را به جای دیگران قرار می دهند و با آن ها ابراز همدلی و همدردی می کنند.

بهتر است بدانیم شروع رشد چشمگیر عاطفی در کودکان بدون نشانه همراه نیست، چه بسا همه ما چنین نشانه هایی را در رفتار فرزندان خود می بینیم ولی به این موضوع دقت نمی کنیم که فرزند ما در مراحل مختلف رشد عاطفی قرار گرفته است.

بنابراین توصیه می کنیم برای کمک به تقویت رشد عاطفی کودکان خود با نشانه های این موضوع آشنا شده و با به کارگیری راه های اصولی به فرزندان خود کمک کنید. در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین نشانه های رشد عاطفی کودکان اشاره می کنیم:

تغییر رفتار و نشان دادن واکنش نسبت به وقایع و افراد

یکی از مهم ترین نشانه های رشد عاطفی کودکان و تقویت احساسات این است که کودکان نسبت به موضوعات مختلفی که در گذشته واکنشی نداشته اند به درک رسیده و ابراز احساسات می کنند. همچنین با دیدن اعضای خانواده یا آشنایان ابراز احساسات کرده ممکن است خوش حال شوند، دلتنگی خود را بیان کنند یا اینکه از دیدن برخی افراد ناراحت و آزرده خاطر شوند.

سرخ شدن چهره

یکی از تغییرات فیزیکی که ناشی از تقویت عاطفه و درک از احساسات پیچیده می باشد، سرخ شدن چهره کودکان است. بسیاری از کودکان در هنگام ملاقات فردی جدید در زندگی خود به یکباره احساس خجالت کرده و صورت سرخ شده آنان نمایان می شود. در حالی که در گذشته با هرکسی که می دیدند ارتباط برقرار کرده، او را در آغوش می گرفتند و احساس خجالت نیز نداشتند.

افزایش ضربان قلب و تنفس

کم و بیش همه ما تا به حال کودکی را دیده ایم که با دیدن فردی جدید و یا قرار گرفتن در موقعیتی متفاوت از گذشته دچار تغییر حالات جسمی مانند افزایش ضربان قلب و یا تنفس می شود. هنگامی که با او صحبت می کنیم به سختی پاسخ داده، به شدت عرق می کند و در نهایت ممکن است موقعیت فعلی را ترک نماید.

تغییر در برقراری روابط اجتماعی

کودکانی که به درستی آموزش می بینند، والدین آنان توانایی خوبی در برقراری روابط با دیگران دارند و فرزندانشان از آنان الگو برداری می کنند نسبت به ارتباط گیری با اطرافیان عملکرد بهتری دارند. این کودکان خیلی واضح احوال پرسی می کنند، به سوالات فرد مورد نظر پاسخ می دهند، دچار تغییر حالات جسمی نمی شوند و موقعیت را نیز ترک نمی کنند.

حال شرایطی کاملا برعکس نیز وجود دارد یعنی کودکانی که نسبت به صحبت کردن با افراد غریبه و یا برخی از اطرافیان خود تمایل نشان نمی دهند، بیشتر دوست دارند به بازی و یا پرداختن به تکالیف مدرسه بپردازند. تمامی این نشانه ها حاکی از رشد عاطفی کودکان است زیرا چه کودکانی که روابط اجتماعی خوبی دارند و چه آنانی که تمایل به صحبت ندارند به درک بیشتری از زندگی اجتماعی رسیده اند.

بهتر است بدانیم اگر کودکی اصول فرزندپروری برای تربیت او به کار گرفته شود قطعا روابط اجتماعی بهتری با دیگران خواهد داشت و در نتیجه رشد عاطفی بهتری نیز دارد.

همدلی کردن

یکی از مهم ترین نشانه های رشد عاطفی کودکان که حاکی از درک درست از زندگی می باشد، همدلی کردن با دیگران است. وقتی کودک شما درک می کند که دوست یا یکی از اعضای خانواده ناراحت است و اتفاقی برای او رخ داده، به فکر پیدا کردن راه حل برای بهبود حال روحی او می باشد یعنی عاطفه کودک شما رشد پیدا کرده و باید نسبت به تقویت آن راه های اصولی را به کار بگیرید، به این منظور می توانید بدون از دست دادن وقت با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

همانطور که می دانیم ابراز احساسات و به کارگیری عاطفه در زندگی ضروری می باشد و منجر به ایجاد پیامدهای مثبت خواهد شد. انسان نیاز به برقراری روابط اجتماعی داشته و بدون ارتباط با دیگران کیفیت زندگی اش کاهش می یابد، تنها و منزوی شده و در نهایت دچار برخی از بیماری های روحی مانند افسردگی می شود. بنابراین بهتر است به فکر رشد عاطفی کودکان خود باشیم تا به بهبود کیفیت زندگی آنان در آینده کمک کنیم. در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین پبامدهای تقویت عاطفه در کودکان اشاره می کنیم:

• برقراری بهتر روابط اجتماعی و تعامل با دیگران
• درک جوانب مختلفی از زندگی و ایجاد دیدگاه های متفاوت
• همدلی کردن با دیگران و ایجاد محبوبیت
• شکل گیری توانایی بیان کردن آنچه که درک می کنند
• شناسایی علایق و سلیقه ها
• تعیین هدف در زندگی هرچند ساده و ابتدایی

عوامل موثر در رشد عاطفی کودکان

همانطور که گفتیم در اصول تربیتی و فرزندپروری که در علم روانشناسی به کار برده می شوند راهکارهای بسیار زیادی برای تقویت رشد عاطفی کودکان وجود دارد، با استفاده از چنین راهکارها و اصولی می توانید به فرزند خود در جهت شکوفایی درست و به موقع احساسات و عواطف او کمک کرده و از ابراز احساسات بی مورد جلوگیری کنید.

شما با انجام چنین کاری به کودکان خود یاد می دهید که چطور با افراد پیرامون ارتباط مناسبی برقرار کنند، در مواقع لزوم با دیگران همدلی کرده و به درک درستی از زندگی برسند. به همین علت آشنایی با راهکارهای تقویت عاطفه در کودکان بسیار مهم می باشد، در ادامه مطلب به بررسی برخی از این موارد می پردازیم:

رفتارهای والدین

بدون شک اولین و مهم ترین الگو برای کودکان، والدین آنان می باشند، کودکی که تمام طول شبانه روز را در کنار پدر و مادرش بوده و رفتارهای آنان را مشاهده می کند، از والدین خود در تمامی زمینه ها الگو برداری خواهد کرد. بنابراین می توان از چنین موقعیتی استفاده کرده و با ابراز احساسات به موقع، اصولی و متناسب با سن کودک به او نشان دهید که چگونه در موقعیت های مختلف نسبت به دیگران و یا اتفاقاتی که رخ می دهد واکنش نشان داده و عاطفه خود را به کار بگیرد.

متاسفانه والدینی که با یکدیکر اختلاف داشته یا نسبت به هم سرد و بی احساس هستند اغلب کودکانی را پرورش می دهند که دچار کمبود محبت و عاطفه هستند، بنابراین رفتار والدین با یکدیگر و با دیگران در برابر چشمان فرزندان بسیار تاثیر گذار است.

شناسایی احساسات کودک و کمک به توصیف آن

توصیه می کنیم برای رشد عاطفی کودکان زمانی که فرزند شما در موقعیتی قرار می گیرد که احساسی جدید و واکنشی تازه را نشان داده، با صبر و حوصله به او توضیح دهید که احساسش چیست، در چه مواقعی بروز می کند و بهتر است نسبت به چه کسانی مثلا افراد غریبه ابراز نشود.

مواجه کردن کودک با موضوعات عاطفی

نشان دادن گل، پرندگان و یا دیگر کودکانی که سنی کمتر از فرزند شما دارند به او کمک می کند تا عواطف انسانی خود را نسبت به زیبایی های زندگی نشان دهد. بهتر است کودک خود را با موضوعاتی که احساسی هستند مواجه کرده و به او کمک کنید تا عواطف خود را شناسایی کند.

آموزش کنترل عواطف منفی و خطرناک

همانطور که می دانیم تمامی عواطف انسانی مثبت و زیبا نیستند بلکه عواطفی همچون خشم، عصبانیت، تنفر و… نیز وجود دارند. توصیه می کنیم در حد درک کودک خود به او آموزش دهید چطور در مواقعی که عصبانی می شود خشم خود را کنترل کرده و به دیگران پرخاشگری نکرده یا آسیب فیزیکی وارد نکند. برای اطلاع از نحوه کنترل خشم و احساسات منفی می توانید بدون از دست دادن وقت با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

تشویق به بیان احساسات مثبت

همانگونه که باید به کودک خود آموزش دهید که چطور خشم خود را کنترل کند باید او را به هنگام ابراز احساسات مثبت مانند همدلی کردن، کمک به دیگران، ابراز علاقه به اعضای خانواده و… نیز تشویق کنید. اجازه ندهید کودک شما ابراز علاقه و احساسات را در جامعه و به نحو نادرستی یاد بگیرد.

بهتر است فرزندان ما دوست داشتن را در چارچوب خانواده آموزش ببینند تا اینکه با رسیدن به دوره نوجوانی و با دچار شدن به کمبود محبت در سنین نامناسب جذب جنس مخالف و رابطه بی سرانجام شوند. در همین راستا بهتر است بدانیم نشان دادن صحنه های عاطفی که متناسب با سن فرزندان نیست نه تنها به رشد عاطفی کودکان کمک نمی کند بلکه حس کنجکاوی نسبت به جنس مخالف را در آنان برانگیخته کرده و می تواند سبب ایجاد بلوغ زودرس شود.

آموزش کمک به دیگران

حس نوع دوستی در زندگی های اجتماعی ما بسیار مهم است، بدون شک همه ما روزی به کمک دیگران احتیاج خواهیم داشت، در چنین موقعیت هایی کمک فردی که در کنارمان است را هیچگاه فراموش نکرده و او را بیشتر از قبل در قلب خود جای می دهیم.

بنابراین بهتر است به کودکان خود آموزش دهید در چه مواقعی به دیگران کمک کنند و موقعیت آنان را درک نمایند. همچنین در این مورد باید به فرزندان خود یاد دهید کمک به معنای پیروی بی چون و چرا نیست و اگر کسی درخواست کمک نا به جا از آنان دارد باید فورا به شما اطلاع دهند، از این طریق می توانید از تعرض به کودکان نیز جلوگیری کنید.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم رشد عاطفی کودکان پرداختیم، تعدادی از نشانه های رشد عاطفه را توضیح دادیم، همچنین برخی از مهم ترین راهکارهای تقویت احساسات را نیز بیان کردیم. با توجه به اهمیت جایگاه عاطفه و احساسات در زندگی انسان ها آگاهی بیشتر در این مورد ضروری می باشد، از این رو برای دریافت مشاوره متناسب با شرایط کودک خود می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.