نشانه های احساس گناه در رابطه عاطفی و مقابله با آن

داشتن احساس گناه در رابطه عاطفی دارای دو شکل مثبت و منفی است. حفظ مرزهای اخلاقی مستلزم برخورداری از این احساس می باشد اما شکل افراطی آن یک عامل مخرب محسوب می شود که می تواند دلایل و نتایج مختلفی داشته باشد که باید حتما به آن رسیدگی شود. آگاهی از نشانه ها و روش های مقابله با احساس گناه در رابطه عاطفی راهکار حل این مسئله و پیشگیری از عواقب منفی است.

با آنکه ممکن است کمتر کسی به وجود این مسئله در خود اذعان کند، اما بسیاری از افراد با احساس افرطی گناه در رابطه عاطفی دست و پنجه نرم می کنند. به همین دلیل هم تصمیم گرفتیم تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم و اطلاعات بیشتری را در رابطه با آن کسب کنیم. همچنین، اگر شما یا طرف مقابلتان بخاطر این احساس آزار می بینید، می توانید با کارشناسان و مشاوران ما در ارتباط باشید.

احساس گناه در رابطه عاطفی چست؟

احساس گناه عبارت است از یک حالت عاطفی که در آن شخص فکر می کند یا باور دارد که یکی از ارزش های اخلاقی خود، جامعه و خانواده را زیر پا گذاشته است و به او حس ناخوشایندی دست می دهد. همه مردم این حالت را تجربه می کنند و به نوعی تنظیم کننده رفتارها و اخلاقیات انسانی می باشد که البته میزان و تعداد دفعات بروز آن در در افراد مختلف است.

این حالت می تواند در موقعیت های مختلفی بروز کند که شایع‌ترین آن احساس گناه در رابطه عاطفی می باشد. هدف احساس گناه در اصل مثبت است اما چیزی که آن را نگران کننده می کند آن است که بیش از حل شود و به شکلی وسواسی تبدیل گردد.

در چنین صورتی، آسیب های متعددی نه تنها به روابط عاطفی و اجتماعی وارد می شود، بلکه نتایج منفی همچون افسردگی، انزوا، احساس بی ارزشی، برآورده نشدن نیازهای جسمی، جنسی و روحی، شکست عاطفی، افزایش عقده ها و … را به همراه داشته باشد.

از این رو باید بدانیم که احساس گناه در رابطه عاطفی ما طرف مقابلمان در حد نرمال قرار دارد یا خیر؟ و اگر به طور غیرطبیعی احساس گناه می کنیم چه باید کرد؟

احساس گناه در رابطه عاطفی چند نوع دارد؟

احساس گناه در رابطه عاطفی را نمی توان در همه موارد به یک شکل دید و یا آن ها را به طور کلی رد یا تائید نمود. این احساس می تواند توجیه عقلی و اخلاقی داشته باشد یا بدون دلیل موجه و ناشی از اختلالات شخصیتی باشد.

بر این اساس، از دیدگاه روانشناسی به طور کلی احساس گناه در رابطه عاطفی به دو دسته احساس گناه منطقی و احساس گناه غیر منطقی تقسیم بندی می کنند.

احساس گناه منطقی

اگر احساس گناه به علت تجاوز از مرزهای اخلاقی درست باشد، منطقی در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال، زن یا مردی که مرتکب انواع خیانت شده و یا نفر سوم یک رابطه است.

داشتن احساس گناه در چنین رابطه عاطفی درست بوده و برای تنظیم رفتارهای انسانی و اجتماعی لازم می باشد. بنابراین، در مواردی که می دانیم در حال صدمه زدن یا فریب دادن شخص دیگری هستیم، یا به دروغ و پنهانکاری خود اذعان داریم، داشتن احساس گناه حاکی از زنده بودن وجدان اخلاقی است که البته باید مراقب باشیم تا حد نرمال خارج نشود.

احساس گناه غیر منطقی

گاهی تعیین مرزها و قوانین اخلاقی سخت گیرانه یا نادرست علیه خود منجر به احساس گناه افراطی در رابطه عاطفی می شود. چنین احساساتی معمولا به دلیل اضطراب، استرس، کمبود اعتماد بنفس، تجربه روابط عاطفی ناسالم و مشکلات روحی بوجود می آیند که تبعات منفی را به بار خواهند داشت.

به عنوان مثال، پذیرفتن مسئولیت اشتباهات دیگری، احساس بیهودگی و پوچی، نداشتن اثر گذاری در خوشحال کردن دیگران، مقصر بودن در تمام موارد و … همگی آزارهای روانی را در پی خواهند داشت.

نشانه های احساس گناه در رابطه عاطفی

روانشناسان معتقدند که احساس گناه یک مقوله پیچیده است و گاهی با احساسات دیگر اشتباه گرفته می شوند. به عنوان مثال، برخی افراد ترس، شرم و نشانه های احساس گناه در رابطه عاطفی را با یکدیگر اشتباه می گیرند. در صورتی که احساس گناه با یک پشیمانی همراه است و خود را در آن مقصر می دانند. از این رو، خوب است که با هم نشانه های این حس را مرور کنیم.

اجتناب از برقراری رابطه

فردی که در درون خود مدام احساس گناه می کند، ممکن است برای رفع یا جبران آن دست به انکار یا از بین بردن محرک بزند. تصور کنید که شخصی از مسافرت با هواپیما هراس دارد و از سفر بر این وسیله خودداری می کند.

به همین ترتیب، اگر احساس گناه در رابطه عاطفی برای یکی از طرفین وجود داشته باشد، به بهانه های مختلف یا به طور مستقیم قرارهای ملاقات را رد می کند و ارتباط کمتری برقرار خواهد کرد. البته اجتناب از تماس بیشتر می تواند دلایل دیگری هم داشته باشد که باید آن ها را از یکدیگر تمیز داد.

دائما به فکر جبران و قدردانی هستند

وقتی طرف مقابل به دلایل غیر منطقی مدام از دیگری عذرخواهی می کند، برای رفع کاستی ها همیشه پیشقدم می شود، یا برای کوچکترین خدمات چندین بار قدردانی می کند، احتمالا عذاب وجدان او را به چنین کاری وا می دارد و می خواهد احساس گناه خود در رابطه عاطفی را کم کند.

بروز نشانه های فیزیکی

داشتن احساس گناه آثار جسمی نیز داشته باشد و خود را به صورت زیر نشان دهند.

• بی خوابی یا بی نظمی در خواب
• دل درد
• ناراحتی های گوارشی و معده درد
• گریه کردن
• تنش عضلانی

دلایل وجود احساس گناه در رابطه عاطفی

حال باید دید که دلایل بروز نشانه های فوق الذکر چیست؟

دوران کودکی و نقش والدین

از نگاه روان پویشی، تربیت خانوادگی نقش اساسی در ایجاد احساس گناه در رابطه عاطفی و به طور کلی زندگی دارد. پدر و مادری که دائما کودک خود را مورد سرزنش قرار می دهند، تحقیر می کنند، کمال گرا هستند، محدودیت های شدیدی در خانواده اعمال می کنند، سخت گیر هستند و به طور کلی اصول تربیت کودک نادرستی دارند، فرزندانشان در آینده با چنین مشکلاتی دست و پنجه نرم خواهد کرد.

باورهای مذهبی

تحقیقات نشان می دهد که بین احساس گناه در رابطه عاطفی و بسیاری از مقاطع زندگی زندگی با اعتقادات مذهبی رابطه مستقیمی دارد. مذهب به دلیل آنکه دائم به دنبال تزکیه روحی و به کمال رساندن اعمال انسانی دارد، تاکید بیشتری بر احساس گناه دارد.

اشخاص مذهبی باور دارند که تمامی اعمال آنها باید قوانین و احکام دینی مطابقت داشته باشد و اگر کوچکترین این اختلاف بین این دو به وجود آید، عذاب وجدان آنها را فرا می گیرد. بنابراین وقتی شخص مذهبی در یک رابطه عاطفی قرار می‌گیرد، مدام در مورد تمامی رفتارها و لحظات این رابطه کنکاش می کند و از این که مبادا خلاف احکام دینی عمل کند دچار وسواس و احساس گناه می شود.

اختلالات روانی

بین احساس گناه افراطی در رابطه عاطفی و برخی اختلالات روانی همچون اختلال وسواس فکری و افسردگی رابطه متقابل وجود دارد.

یعنی اگر دائماً به دلیل مسائل ریز و درشت احساس عذاب وجدان به ما درس بدهد به تدریج دارای یک نوع وسواس خواهیم شد و در نهایت به علت صدمات وارد شده به افسردگی مبتلا می شویم. از سوی دیگر وسواس فکری خود بستر احساس گناه دائمی را ایجاد می‌کند.

مقابله با احساس گناه در رابطه عاطفی

حقیقت این است که هیچ قرص و درمانی به یکباره نمی تواند احساس گناه بیش از حد در رابطه عاطفی را بهبود ببخشد. چنین مسائلی پیشینه و دلایل عمیقی دارند که احتمالا سابقه ایی به درازای عمر انسان خواهند داشت.

بنابراین، بایستی تمرین و توجه زیادی را در این مسیر به کار بست تا از روحیه ایی سالم برخوردار شد. ما چند نکته مهم را در این باره ذکر کرده ایم که می توانند تاثیرات مثبتی را از نظر مقابله با احساس گناه در رابطه عاطفی به همراه داشته باشند.

خود را دوست داشته باشید

بخش زیادی از احساس گناه در رابطه عاطفی از عدم شفقت نسبت به خود ناشی می شود. بپذیرید که شما هم انسانید و ممکن است مانند همه انسان های دیگر اشتباهاتی داشته باشید. اجازه ندهید که اشتباهاتتان شما را تعریف کنند و نسبت به خود نامهربان شوید. البته در این راه بایستی یک سری مهارت ها را نیز بی آموزید.

• اگر از کاری احساس پشیمانی می کنید، آن را بدون ترس ابراز کنید و از بیان احساستان شرمنده نباشید
• اعتماد به خود را تمرین کنید و خود را با تمام کاستی هایتان دوست داشته باشید
• مسئولیت اشتباهتتان را بپذیرید و برای جبران آن ها اقدام نمایید
•  

نه گفتن را یاد بگیرید

نه گفتن برای کسی که ترس از احساس گناه در رابطه عاطفی او را آزار می دهد دشوار است. او از اینکه مبادا طرف مقابل ناراحت شود یا او را ترک کند و مجبور به تحمل عواقب بعدی آن شود، می ترسد. اما در نظر گرفتن برخی مسائل این کار را راحت تر می کند.

اول اینکه باید عزت نفس خود را بالا ببرید و ارزش وجودی تان را درونی کنید. شما نیازی ندارید که برای نه گفتن هایتان مدام توضیح بدهید یا عذرخواهی کنید، زیرا انتظارات شما نیز در رابطه باید برآورده شود.

دوم آنکه، شما مسئول برطرف کردن تمام نیازها و خواسته های طرف مقابل نیستید و نباید به بهانه جریحه دار شدن احتمالی احساسات آن ها، خود را نادیده بگیرید. گاهی لازم است که او برای حفظ رابطه از خودگذشتگی کند.

درونیات خود را بنویسید

شاید صحبت کردن با دیگران در مورد چیزهایی که در ما ایجاد احساس گناه می کنند، دشوار باشد و به همین دلیل هیچ گاه آن ها را به زبان نیاوریم. در مقابل، می توانید هر آنچه که باعث احساس گناه در رابطه عاطفی تان می شود را بر روی کاغذ بیاورید.

این کار کمک فوق العاده ایی به شما خواهد کرد. دفترچه ایی تهیه کنید و بدون هیچ سانسور و اغمازی به نوشتن تمامی مواردی که در نظرتان گناه محسوب می شود و نوشته اید بپردازید. سپس نتایجی که در صورت رعایت نکردن آن ها به دست می آید را نیز یادداشت کنید.

در یک برگه دیگر هم دست آوردهایی که تا بحال از احساس گناه داشته اید را یادداشت نمائید. با تکرار روزانه این کار و همچنین شناخت توانایی هایتان، تا حد زیادی می توانید بر احساس گناه خود در رابطه عاطفی غلبه کنید.

سخن پایانی

امیدواریم با آنچه خواندید، تا حد زیادی با نشانه های احساس گناه در رابطه عاطفی و مقابله با آن آشنا شده باشید و روابط با کیفیت تری داشته باشد.

همچنین، اگر در رابطه هایتان با مشکلات دیگری مواجه هستید و یا احساس می کنید که با وجود عملیاتی کردن راهکارهای ذکر شده هنوز هم نمی توانید خود کنترلی خوبی داشته باشید، می توانید از کارشناسان ما راهنمایی بگیرید. مشاوران و روانشناسان تیم دکتر فکر در تمامی روزهای هفته از ساعت 8 صبح الی 12 شب آماده پاسخگویی به تمامی سوالات شما عزیزان هستند.