علت خشونت خانگی چیست؟ + انواع آن

خشونت خانگی در تمام جوامع و ملل دیده می شود و یکی از پدیده های بسیارمخرب به شمار می رود. اینکه تعریف خشونت خانگی چیست؟ توجه به چندین عامل ضروری است. بر این اساس، روش های مقابله با آن نیز متفاوت خواهد بود. با این حال در تمام دنیا، انواع , علت و نحوه جلوگیری از خشونت خانگی مورد بررسی قرار گرفته و در دسته بندی های خاصی قرار می گیرند. 

ما نیز در مقاله حاضر تلاش داریم تا با پرداختن به این موضوع، در مورد آن آگاهی سازی نمائیم، به این امید که در کاهش آن تاثیر گذار باشد. همچنین، اگر شما یا سایر اعضای خانواده تان در معرض انواع خشونت خانگی قرار دارید، می توانید با کارشناسان ما تماس گرفته و مشاوره دریافت کنید. 

تعریف خشونت خانگی

خشونت و عصبانیت قدمتی به اندازه تاریخ پیدایش انسان داشته و در تمام جوامع دنیا نیز می توان آن را مشاهده کرد. مسلما هیچ فردی سزاوار متحمل شدن خشونت نیست و البته هیچ انسانی نیز نباید به خود اجازه دهد که رفتارهای خشونت آمیز نسبت به دیگران داشته باشد.

اما یکی از بدترین انواع پرخاشگری و خشونت ها، خشونت خانگی می باشد. چرا که خانه و خانواده به عنوان کوچک ترین و در عین حال مهم ترین بنیاد اجتماعی، بایستی محلی برای آرامش و فراغ خاطر اعضای آن باشد. این در حالی است که در برخی از خانواده ها، یک سری رفتارها، گفتارها و اعمال خشونت آمیز رخ می دهد که موجب آزار رسیدن به یک یا چند نفر از اعضا می شود.

خشونت در خانه پدیده جدیدی نیست و در گذشته نیز امثال آن بسیار دیده شده است. اما اگر بخواهیم یک تعریف مشخص از آن ارائه دهیم، می توان آن را اعمال یا رفتارهای عمدی ناپسند از سوی یکی از اعضای خانواده دانست که باعث وارد آمدن انواع آسیب های جسمی و روحی به سایرین شود.

علت خشونت خانگی چیست؟

علت خشونت خانگی را نمی توان به یک یا دو موضوع ختم کرد. چراکه عوامل زیادی در بروز چنین رفتارهایی اثر گذار است. ما در زیر، اصلی ترین علل را دسته بندی کرده و جزئیات هر کدام را نیز شرح داده ایم.

علل فرهنگی

از آنجا که در فرهنگ های مختلف عقاید متفاوتی وجود دارد، یک سری مسائل همواره بستر خشونت خانگی را به ویژه علیه زنان فراهم کرده است. به عنوان مثال، در جوامع سنتی و کوچک که به مسائل زیر اهمیت زیادی می دهند، نرخ اعمال خشونت علیه زنان و دختران بسیار بیشتر است.

• دیدگاه مرد سالارانه
• فرهنگ ضد زن
• تعصب و غیرت
• ناموس پرستی
• ترس از دست دادن آبرو
• بی اعتمادی نسبت به دختران و زنان

علل اجتماعی

به دنبال اعتقادات سنتی و فرهنگی اشتباه، قالب های اجتماعی نیز به سمت دیدگاه هایی می رود که در آن خشونت در خانه رواج بیشتری خواهد داشت. هرچه اوضاع اجتماعی و اقتصادی یک جامعه نابسامان تر باشد، نرخ خشونت هم بالاتر می رود. در مجموع، علت های اجتماعی که باعث افزایش احتمال خشونت در خانه می شوند را می توان به شرح زیر دانست.

• اعتیاد به پورنوگرافی، مواد مخدر، روانگردان ها و مصرف الکل
• بیکاری یا از دست دادن شغل
• انگ زنی
• الگوهای اجتماعی غلط

اختلالات شخصیتی و مشکلات روحی

دلیل بسیاری از خشونت های خانگی فارغ از مواردی که در بالا ذکر شد، وجود انواع اختلالات روانی و شخصیتی است. برای مثال، افراد که به اختلال پارانوئید مبتلا هستند، دائما در حال شک و سوء ظن به پدیده های پیرامون خود بوده و همین امر احتمال بروز خشونت را در خانواده یا اجتماع بالا می برد. در این میان، از جمله خطرناک ترین اختلالات شخصیتی دخیل در این مسئله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پارانوئید
• اختلال دو قطبی ( به ویژه اختلال دو طبی نوع ۱)
• تجربه خیانت همسر
• ازدواج موقت
• مخالفت با ازدواج
• تجربه شکست عشقی و عاطفی
• انتخاب اشتباه همسر

الگوهای خانگی غلط

کودکانی که در خانه شاهد خشونت والدین علیه یکدیگر یا فرزندان بوده اند، به احتمال زیاد در آینده از خود چنین رفتاری را بروز خواهند داد. بخصوص، اگر پدر، حقوق خانواده را نقض کرده یا انواع پرخاش را اعمال نموده باشند، پسران وی نیز در آینده نسبت به همسر خود چنین رفتاری را نشان می دهند.

انواع خشونت خانگی

وقتی صحبت از خشونت در خانه می شود، عموما تصور همه ما همان برخوردهای تند و زننده فیزیکی همچون کتک زدن می باشد. البته این نوع خشونت را می توان اصلی ترین انواع خشونت خانگی دانست. اما شکل های دیگری از این مشکل وجود دارد که شاید کمتر به آن ها توجه کرده باشیم. به عنوان مثال، مهمترین شکل های خشونت را در خانه می توان به شرح زیر دانست.

خشونت فیزیکی

در فرهنگ هایی که مرد به عنوان جنس برتر شناخته می شود، خشونت خانگی فیزیکی علیه زنان زیاد است. این خشونت ها با رفتارهایی مانند کتک زدن، مشت و لگد، ضرب و جرح، و یا حتی در مواردی قتل ناموسی شناخته می شوند.

همچنین، این نوع خشونت گاهی با تعرض به کودکان یا پرخاش های فیزیکی نسبت به آن ها دیده می شود و کودکان یا نوجوانان را دچار صدمات فیزیکی متفاوتی خواهد کرد. البته این بدان معنا نیست که خشونت علیه مردان صفر است. بر عکس، با آنکه نزخ این مورد بسیار کمتر است، اما گاهی در برخی خانواده ها وضعیت به نحوی است که مردان خشونت های فیزیکی مختلفی را از سوی همسر یا فرزندان تجربه می کنند.

خشونت روانی

خشونت روانی یکی از بدترین انواع خشونت هاست که می تواند آسیب های بزرگی به شخصیت و روان اعضا وارد کند. اگر یک یا چند نفر از افراد خانواده، دست به تحقیر، توهین، تهمت، محدودیت، سلب آزادی، و … کند، مرتکب خشونت روانی شده است.

به ویژه آنکه معمولا چنین افرادی هرگز روحیه انتقادپذیری نداشته و تلاشی برای اصلاح رفتار خود نیز نخواهند داشت. بدترین عواقب اینگونه خشونت ها، کمبود اعتماد بنفس، ترس شدید از ابراز خود، عزت نفس پائین، به وجود آمدن بیماری های روحی همچون انواع افسردگی، استرس و اضطراب و دید منفی نسبت به دیگران خواهد بود.

خشونت اقتصادی

به دلیل آنکه مردان غالبا مسئول امراز معاش و تامین مالی خانواده هستند، این نوع خشونت از سوی آن ها سر می زند. منظور از خشونت اقتصادی، عدم رسیدگی به نیازها و احتیاجات همسر و فرزندان به صورت عمدی است. در حالی که مرد می تواند از عهده این مخارج برآید.

گاهی نیز دیده می شود که زن به علت وابستگی اقتصادی به مرد، در یک رابطه عاطفی و زناشویی سرد و نه چندان مناسب باقی می ماند تا خود و فرزندانش مجبور به ترک و تحمل مشکلات مالی نشوند. به همین دلیل هم ممکن است خشونت های مختلف را تجربه نماید.

خشونت کلامی

خشونت های کلامی و روانی تا حدی شبیه به یکدیگر هستند. در خشونت خانگی کلامی، معمولا از برچسب های منفی نسبت به بقیه اعضای خانواده استفاده می شود. فحاشی ها و توهین هایی مثل “بی‌مصرف”، “احمق”، “بی‌ارزش”، “آدم علاف” نمونه هایی از خشونت کلامی به شمار می روند.

خشونت جنسی

علیرغم آنکه در کشور ما آمار چندان مشخص و دقیقی از میزان خشونت های جنسی وجود ندارد، اما متاسفانه بانوان زیادی هستند که از رابطه جنسی خود نه تنها رضایت نداشته، بلکه در رنج هستند. از جمله نشانه های این نوع خشونت عبارتند از: سکس اجباری، تجاوز، صدمه عمدی به دستگاه تناسلی زنان یا مردان، رابطه جنسی در هنگام مستی یا نشئگی، سکس دهانی با رفتارهای مزدورانه، سکس مقعدی علیرغم میل طرف مقابل، سقط جنین، آزار جنسی کودکان، بررسی اجباری بکارت، و … .

نحوه جلوگیری از خشونت خانگی

بسته به اینکه ویژگی های شخصیت فرد چگونه باشد، نحوه مقابله او با خشونت خانگی نیز متفاوت است. برای مثال، برخی از افراد به ویژه خانم ها یا کودکان در چنین مواقعی مدارا کردن را پیشه می کنند. بعضی دیگر ممکن است مقابله به مثل کرده و سعی در تلافی داشته باشند.

حقیقت این است که هیچ کدام از این روش ها نمی تواند راه حل درستی باشد. چرا که مثلا، مدارا کردن تنها منجر به تقویت رفتار نادرست شده، و مقابله به مثل هم احتمال افزایش آن را بالا می برد.

در این میان، عوامل گوناگونی همچون سن، طبقه اجتماعی، دلیل خشونت، سطح تحصیلات، استقلال مالی و شغلی، حمایت های خانوادگی و قانونی همگی در نحوه مقابله یا جلوگیری از خشونت خانه تاثیر گذارند.

در مجموع، برای این منظور لازم است که هم نهادهای بزرگتر اجتماعی و هم نهاد خانواده خود برای بهبود اوضاع یا پیشگیری از وقوع چنین خشونت های یک سری اقدامات مهم را انجام دهند. بر اساس تحقیقات انجام شده، توجه به موارد زیر در این حیطه ضروری است.

• تقویت مهارت های ارتباطی و ایجاد صمیمت در خانواده از طریق گفتگو، داشتن مهارت همدلی، افزایش درک متقابل، کمک به حل مشکلات یکدیگر و … .
• فرهنگ سازی از طریق رسانه های اجتماعی، تلویزیون، موسیقی، هنر، و برنامه های آموزشی در راستای عواقب خشونت های خانگی و نحوه مقابله با آن.
• برخورد قانونی با خشونت. قانون هر کشوری در مورد کنترل و کاهش چنین خشونت هایی دارای یک سری بندها و لوایح است که البته خانواده بایستی با احتیاط از آن ها استفاده کنند.
• کمک گرفتن از مشاوران و روانشناسان. از طریق مشاوره فردی و یا حتی گاهی خانواده درمانی، می توان از بسیاری از تنش ها کاست و روابط خانوادگی را بهبود بخشید.

سخن پایانی

همانطور که مطالعه کردید، ما تلاش کردیم تا بررسی کنیم که تعریف ، انواع ، علت و نحوه جلوگیری از خشونت خانگی چیست؟ امیدواریم که برایتان مفید بوده باشد. 

در صورت مواجهه با هر گونه سوال در این مورد و یا نیاز به مشورت در مورد آن، همکاران ما در تمامی روزهای کاری هفته از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ آماده پاسخگویی به شما هستند.