نشانه های ناامیدی در سالمندان و راه هایی برای درمان آن

بدون شک در هر دوره ای از زندگی همه افراد بنا به دلایل متفاوت دچار ناامیدی می شوند ولی موضوع مهمی که در این مورد وجود دارد ناامیدی در سالمندان است، زیرا این افراد به واسطه شرایط فیزیکی که دارند خیلی سخت تر از دیگران به حالت عادی بر می گردند.

حتی گاهی ممکن است ناامیدی در این بازه سنی آنقدر ریشه ای شود که زندگی سالمندان را در تمام جوانب تحت تاثیر قرار داده و نسبت به درمان سخت تر پاسخ دهند. بهتر است بدانیم توجه به زندگی سالمندان و ورود به دوره سالمندی بسیار مهم می باشد زیرا این افراد با شرایط سال های قبل خود بسیار فاصله می گیرند و قطعا نیازمند حمایت و همراهی اطرافیان به خصوص اعضای خانواده خود هستند.

سالمندان نیز همانند دیگر افراد در بازه های سنی کمتر با مشکلات روحی مواجه می شوند ولی آنچه که در این مورد اهمیت دارد تغییرات جسمی، بازنشستگی و تنها شدن است که باعث تشدید مشکلات روحی می شوند. بنابراین با توجه به توضیحات گفته شده بهتر است با مشکلات روحی سالمندان بیشتر آشنا شویم تا بتوانیم به افراد سالخورده زندگی خودمان بیشتر کمک کنیم.

به همین علت ما در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع ناامیدی در سالمندان بپردازیم، تعدادی از علل ایجاد این مشکل و همچنین راه های درمانی آن را نیز توضیح دهیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

علل ناامیدی در سالمندان

همانطور که می دانیم به وجود آمدن هر مشکلی چه روحی و چه جسمی دارای یک یا چند علت می باشد و شناسایی به موقع، دقیق و ریشه ای علل به برطرف کردن مشکلات کمک به سزایی خواهد کرد.

شاید برخی از افراد تصور می کنند که چه فرقی دارد علت به وجود آمدن مشکلات روحی سالمندان چیست، سن بالا به هر حال با ایجاد چنین مشکلاتی همراه است و این کاملا طبیعی می باشد، یا اینکه مشکل روحی هر چه که باشد با داروهای روانپزشکی قابل برطرف شدن است و… در حالی که این تصورات کاملا اشتباه است زیرا کم نیستند تعداد سالمندانی که زندگی شاد و بدون مشکل دارند پس اقتضای سن سالمندی مواجه شدن با مشکلات روحی نیست.

همچنین درمورد این تصورات بهتر است بدانیم که همه مشکلات و بیماری های روحی نیاز به درمان دارویی ندارند و با تشکیل جلسات مشاوره برطرف خواهند شد، بنابراین شناسایی علت ایجاد مشکل ناامیدی سالمندان بسیار ضروری می باشد تا به واسطه آن بهتر و سریع تر نسبت به درمان آن ها اقدام شود. به همین علت در ادامه مطلب به بررسی مهم ترین علل ایجاد ناامیدی در سالمندان می پردازیم:

کاهش توانایی های جسمی

بدون شک سالمندان نمی توانند همانند دوره های قبل زندگی خود فعالیت جسمی داشته باشند ولی به معنای از کار افتادگی کامل آن ها نیست، بلکه باید با توجه به توانایی های فعلی خود فعالیت کنند و به این درک برسند همان طور که یک کودک توانایی جسمی یک جوان را ندارد، سالمند نیز دقیقا همینطور است پس باید به فکر انجام فعالیت های متناسب با شرایط فیزیکی خود باشند. متاسفانه برخی از سالمندان از اینکه نمی توانند همچون گذشته کار کنند، به تفریح بروند، کوهنوردی کنند و… دچار ناامیدی در سالمندان می شوند.

عدم ارتباط با جوانان

خوشبختانه بسیاری از سالمندان بر خلاف تصور اطرافیانشان روحیه خوبی داشته و به همین علت تمایل دارند با جوانان ارتباط بیشتری داشته باشند، مثلا با اعضای خانواده، همسایه ها، اقوام و…. به معاشرت بپردازند، در بحث های آنان شرکت کنند و نظر بدهند در حالی که متاسفانه برخی از جوانان از سالمندان دوری می کنند زیرا تصور آن ها این است که سالمندان با آن ها هم نظر نیستند.

بهتر است بدانیم اگر سالمندان نیز با جوانان اعضای خانواده یا اطرافیان هم نظر نباشند ولی بهتر است جوانان با آن ها معاشرت کرده و به حفظ روحیه شاد آن ها کمک کنند و در نهایت با رعایت احترام به سالمندان توضیح دهند که نظر خودشان چیز دیگریست.

بروز بیماری های جسمی

متاسفانه برخی از سالمندان دچار بیماری های مختلفی فراتر از چربی، قند خون، فشار خون و… می شوند، به واسطه وجود بیماری مجبورند فعالیت های مورد علاقه خود را انجام ندهند و گاهی برای رفع نیازهای روزمره خود به دیگران وابسته می شوند. چنین افرادی به تدریج دچار ناامیدی در سالمندان می شوند زیرا از زندگی مستقل گذشته بسیار فاصله گرفته اند. این افراد قطعا به صحبت کردن با مشاور و توجه دو چندان اطرافیان خود نیاز خواهند داشت.

بروز بیماری های روحی

برخی از سالمندان به واسطه وجود دیگر بیماری های روحی مانند افسردگی، حساسیت و زود رنجی و… از زندگی فعلی خود ناامید می شوند. لازم به ذکر است که برای برطرف کردن ناامیدی چنین افرادی ابتدا باید بیماری روحی اصلی آن ها به موقع درمان شود.

دور شدن از فرزندان

از دیگر عواملی که سبب ایجاد ناامیدی در سالمندان می شود دوری فرزندان از این افراد است، دوری می تواند ناشی از ازدواج فرزندان باشد و یا متاسفانه زندگی در خانه های سالمندان. آنچه که اهمیت دارد این است که فرزندان بعد از ازدواج باید ارتباط خود را با والدین حفظ کنند و به بهانه های مختلف از آن ها دور نشوند.

همچنین افرادی که والدین خود را به هر دلیلی برای زندگی به خانه های سالمندان می برند باید به طور منظم و مکرر با آن ها ملاقات داشته باشند و دلیل خود را برای انجام چنین کاری به سالمندان توضیح دهند.

فوت همسر

یکی از دردناک ترین علل ایجاد ناامیدی در سالمندان فوت همسر آن ها می باشد. فرد سالمندی که اکثر سال های عمر خود را عاشقانه در کنار همسرش زندگی کرده حال با مرگ او بدون شک دچار ناامیدی شده و زندگی آینده را پوچ و بی معنی می داند. درست است که فرزندان جای همسر را پُر نمی کنند ولی بهتر است در چنین مواقعی فرزندان، پدر یا مادر خود را تنها نگذاشته و برای بهبود شرایط روحی او به مشاور مراجعه کنند.

روزمرگی و بیکاری

دلیل اینکه همه مشاوران توصیه می کنند سالمندان به طور کامل خانه نشین نشوند و فعالیتی در حد توانایی خود انتخاب کرده و به انجام آن بپردازند، زیرا هرچقدر سالمندان بیکار باشند، به روزمرگی های تکراری بپردازند و به تدریج دچار ناامیدی در سالمندان می شوند. هیچ فردی نمی تواند به یکباره از زندگی پر از تلاش به زندگی کسل کننده عادت کند پس با وجود چنین شرایطی قطعا دچار ناامیدی خواهد شد.

نرسیدن به زندگی ایده آل

یکی دیگر از علل ایجاد ناامیدی سالمندان عدم موفقیت آن ها برای رسیدن به اهداف، آرزوها و زندگی ایده آل است. متاسفانه کم نیستند تعداد سالمندانی که زندگی مرفه و خوبی از نظر شرایط مالی ندارند و همیشه برای این موضوع افسوس می خورند.

خلاء عاطفی

بهتر است بدانیم در این مورد سالمندان دو دسته هستند، افرادی که به دلیل بی توجهی به خانواده و اطرافیان با بی مهری آنان در سالمندی خود مواجه می شوند و افرادی که واقعا به اطرافیان خود توجه کرده اند ولی متاسفانه اعضای خانواده و دوستانشان آن ها را یا فراموش می کنند و یا مورد بی توجهی قرار می دهند. لازم به ذکر است که بدانیم افراد در سن سالمندی به توجهات عاطفی بیشتری نیاز دارند حتی اگر خودشان چنین کاری را در سال های گذشته انجام نداده باشند.

نشانه های ناامیدی در سالمندان

بهتر است بدانیم سالمندانی که دچار ناامیدی هستند نشانه های این مشکل را در رفتار، بیان احساسات و صحبت های خود بروز می دهند، بنابراین اگر به این افراد به اندازه کافی توجه شود به راحتی می توان نشانه های ناامیدی را شناسایی کرده و نسبت به بر طرف کردن این مشکل به موقع اقدام کرد.

لازم به ذکر است که درمان مشکلات روحی هر چقدر به تعویق بیفتند به همان نسبت عوارض بیشتری را در زندگی بیماران به وجود خواهند آورد. به همین علت ضروری است با نشانه های ناامیدی در سالمندان بیشتر آشنا شویم، در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین نشانه های ناامیدی اشاره می کنیم:

گوشه گیری و انزوا

سالمندانی که ناامید هستند به تدریج گوشه گیر و منزوی می شوند، انجام فعالیت های روزانه را کنار می گذارند، تنهایی را به در جمع بودن ترجیح داده و تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران نخواهند داشت.

صحبت درمورد پوچ بودن زندگی

اگر به صحبت های افراد سالمندی که ناامید هستند توجه کنید به راحتی متوجه خواهید شد که زندگی را پوچ و بیهوده تصور می کنند، اغلب اوقات این افراد به طور مستقیم بیان می کنند که انگیزه ای برای زندگی نداشته و ادامه دادن شرایط فعلی برایشان بی معنی است. متاسفانه سالمندانی که چنین نشانه ای در رفتار خود دارند در وضعیت جدی تری قرار گرفته و نیاز به درمان سریع و تخصصی دارند.

عدم رسیدگی به ظاهر

بهتر است بدانیم حتی افراد جوان و میان سال نیز زمانی که دچار ناامیدی هستند و انگیزه ای در زندگی ندارند اولین کاری که از برنامه های خود حذف می کنند، رسیدگی به ظاهر است. حال سالمندان که اغلب اوقات در خانه به سر می برند، کسی را نمی بینند، جای خاصی نمی روند شرایط بدتری را سپری خواهند کرد به نحوی که بیان جمله چرا به خودم رسیدگی کنم، دلیلی ندارد، از من گذشته، من که جایی نمی روم و… در صحبت های آنان بسیار تکرار می شود. این مورد یکی از بارزترین نشانه های ناامیدی در سالمندان است که امکان تشدید ناامیدی را نیز افزایش خواهد داد.

بی حوصلگی و کم صحبتی

ناامیدی سالمندان باعث می شود حتی اگر آن ها در جمع های شلوغ نیز قرار بگیرند، کم حرف و بی حوصله باشند، ممکن است محل مورد نظر را ترک کنند و به جایی خلوت بروند، یا اینکه خود را مشغول به انجام کارهای متفرقه کنند و یا در بدترین حالت با وجود حضور دوستان یا اعضای خانواده در کنار آن ها، اقدام به خوابیدن کنند.

سالمندانی که ناامید هستند معمولا سر صحبت را با کسی باز نمی کنند و اغلب شروغ کننده مکالمه نخواهند بود و زمانی که دیگران نیز با آن ها صحبت می کنند با جملاتی کوتاه پاسخ می دهند و یا بیان حوصله ندارم، نمی دانم، چه وقت سوال پرسیدن است به فرد مقابل خود پاسخ می دهند.

تغییرات الگوی خواب و غذا

سالمندانی که دچار ناامیدی هستند ممکن است اغلب ساعات طول روز را بخوابند و شب را کامل بیدار باشند، یا اینکه به طور کلی به دلیل درگیری ذهنی و هجوم افکار منفی خوابیدن این افراد در طول شبانه روز مختل شود. همچنین اکثر سالمندانی که ناامید هستند دچار تغییر در اشتها نیز می شوند، یعنی ممکن است بی اشتها شده و یا کاملا برعکس دچار پُر خوری شوند.

پرخاشگری

عصبانیت و پرخاشگری سالمندان می تواند به دلایل گوناگونی مانند بی حوصلگی، درگیری ذهنی، خواب آلود بودن و… باشد. این افراد در مقابل کوچک ترین رفتار و یا حرف های اطرافیان به شدت واکنش نشان داده و زود رنج می شوند.

دوری از شادی و عدم احساس لذت

شاید تا به حال این موضوع را تجربه کرده باشید که با بیان موضوعی جالب که بسیار خنده دار می باشد برای فردی سالمند او اصلا واکنشی نشان ندهد و حتی جملاتی مانند یعنی چه، دلیلش چیست، آخر قضیه چه شد و…. به شما پاسخ دهند. این نوع رفتار نشان دهنده عدم احساس لذت می باشد و حاکی از ناامیدی در سالمندان است. چنین افرادی معمولا حوصله جمع ها و بحث های شاد را ندارند و سعی می کنند از چنین جمع های دوری کنند.

احساس خستگی مفرط

یکی دیگر از نشانه های ناامیدی در سالمندان خستگی مفرط بدون انجام فعالیت های جسمی است. سالمندانی که دچار ناامیدی هستند معمولا تمایل دارند اکثر ساعات شبانه روز را بدون دلیل استراحت کنند و واقعا احساس خستگی دارند. چنین احساسی متاسفانه ناشی از مشکلات روحی می باشد نه خستگی های جسمی.

درمان ناامیدی در سالمندان

همانطور که گفتیم اگر ناامیدی در سالمندان به موقع شناسایی نشود و نسبت به درمان کامل و تخصصی آن اقدام نگردد، می تواند در زندگی افراد ماندگار شده، شدت یابد و زمینه ساز ایجاد دیگر بیماری های روحی شود. به همین علت در مرحله اول توجه به رفتار سالمندان برای شناسایی ناامیدی و سپس اقدام به درمان این مشکل ضروری می باشد. بنابراین بهتر است در ادامه مطلب به مهم ترین راه های درمان و کمک کننده به بهبود ناامیدی در سالمندان اشاره کنیم:

مراجعه به مشاور

یکی از اقدامات ضروری در جهت درمان ناامیدی در سالمندان مراجعه به مشاور است. فرد متخصص این امر با توجه به شرایط زندگی و علل ایجاد ناامیدی راهکارهای موثر برای درمان را به سالمندان و اعضای خانواده آن ها پیشنهاد می دهد تا روند درمان سریع تر شود.

ورزش و پیاده روی

بدون شک پیاده روی و انجام ورزش های سبک و راحتی که متناسب با وضیعیت جسمی سالمندان هستند برای همه این افراد ضروری است، چه برای حفظ سلامت جسمی و چه سلامت روحی و روانی. بنابراین سالمندانی که دچار ناامیدی هستند باید زمانی را در طول روز برای خروج از خانه و اقدام به پیاده روی در نظر بگیرند.

صحبت با اطرافیان

همانطور که گفتیم ناامیدی در سالمندان سبب کم حرفی آنان می شود، پس یکی از راه های موثر برای بهبود این مشکل شروع به صحبت کردن با هم سن و سالان، اطرافیان، دوستان و اعضای خانواده می باشد. سالمندان باید سعی کنند شروع کننده صحبت باشد و به جای گوش دادن مطلق، آن ها نیز در بحث های مختلف شرکت نمایند.

شرکت در بحث های ضروری

بسیاری از سالمندان به دلیل مواجه شدن با ناامیدی از شرکت کردن در بحث های ضروری که برای حفظ بنیان خانواده و همچنین آینده اعضای آن ضروری است، خودداری می کنند، در حالی که این کار موجب شدت یافتن ناامیدی می گردد. بنابراین توصیه می شود سالمندان در بحث های مهم خانوادگی شرکت کرده و همچنین اعضای خانواده آن ها برای این کار مصمم باشند نه اینکه آن ها نیز چنین رفتاری را تایید کنند.

انجام فعالیت های مورد علاقه

هیچ سالمندی وجود ندارد که فعالیت مورد علاقه ای نداشته باشد، ولی بسیاری از سالمندان به واسطه ناامیدی کارهای مورد علاقه خود را کنار می گذارند. بنابراین برای بهبود و درمان ناامیدی در سالمندان بهتر است فعالیت های مورد علاقه خود را شناسایی کرده و در حد توان جسمی به انجام آن ها بپردازند.

توجه اعضای خانواده به سالمندان

همانطور که گفتیم سالمندان نیاز به ابراز محبت دیگران به خصوص اعضای خانواده دارند، پس اگر سالمندی در خانواده شما دچار ناامیدی است بهتر است بدانید یکی از اقدامات ضروری برای بهبود وضعیت آن ها، توجه کافی به کارها، شرایط زندگی، تفریحات و علایق سالمندان می باشد.

انتقال احساس ارزشمند بودن به سالمندان

یکی از علل ایجاد ناامیدی در سالمندان تصور آن ها درمورد بی ارزش بودنشان است، آن ها فکر می کنند چون دیگر مانند سال های گذشته توانایی ندارند پس دیگر برای اعضای خانواده خود مهم نیستند. بنابراین برای درمان ناامیدی در سالمندان با راه های مختلف و صحبت های مکرر به آن ها ثابت کنید که برای شما هنوز هم مهم و ارزشمند هستند.

صحبت کردن درمورد موضوعات شاد

توصیه می شود برای درمان ناامیدی در سالمندان به جای صحبت کردن از مشکلات در مقابل آن ها، به بحث های شاد و هیجان انگیز بپردازید، با این کار شما خندیدن و لذت بردن را به سالمندان تلقین خواهید کرد.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم ناامیدی در سالمندان پرداختیم، تعدادی از مهم ترین نشانه ها، راه های درمان و همچنین علل ایجاد چنین مشکلی را بیان کردیم. با توجه به اهمیت سلامت روحی و جسمی سالمندان و افزایش کیفیت زندگی آن ها، چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.