۷علت عدم تمرکز در مطالعه و روش های افزایش

عدم تمرکز در مطالعه مشکل اکثر افرادی می باشد که به واسطه تحصیل، تحقیق و یا مطالعه آزاد بازدهی و یادگیری قابل قبولی ندارند، بدون شک همه ما تا به حال به فکر پیدا کردن علل بروز این مشکل و همچنین راه حل های مناسب برای برطرف کردن آن بوده ایم، ولی متاسفانه همه ما نتوانسته ایم تمامی علل و در نتیجه راه های برطرف شدن مشکل تمرکز نداشتن حین مطالعه را شناسایی کنیم در نتیجه بازدهی خوبی برای مطالعه نداریم.

یکی از دلایلی که برخی از افراد از مطالعه کردن مباحث مختلف دور می شوند عدم تمرکز و کاهش بازدهی می باشد، بنابراین پایان دادن به این مشکل بسیار مهم است، زیرا اگر این افراد از مطالعات تحصیلی دور شوند ممکن است آینده آن ها و راه رسیدن به اهدافشان مختل گردد. بهتر است بدانیم یکی از دلایل عدم موفقیت تحصیلی در هر مقطعی می تواند مشکل تمرکز نداشتن حین مطالعه و به اصطلاح حواس پرتی باشد.

بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع و امکان دور شدن از مطالعه به واسطه وجود چنین مشکلی، ما قصد داریم در این مقاله به بررسی علل ایجاد عدم تمرکز در مطالعه بپردازیم و همچنین تعدادی از روش های اصولی برای افزایش تمرکز حین مطالعه را بیان کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

داشتن تمرکز حین مطالعه چه اثراتی دارد؟

شاید برخی از افراد سوالی در این زمینه داشته باشند که افزایش تمرکز حین مطالعه چه اثراتی را به همراه دارد و آیا اصلا تمرکز داشتن حین مطالعه به بهبود روند مطالعه و یادگیری کمک می کند یا خیر.

بهتر است بدانیم اگر همه مردم از مزیت ها و تاثیرات مثبت افزایش تمرکز حین مطالعه به حد کافی آگاهی داشته باشند ترغیب خواهند شد که علل بروز این مشکل در روند مطالعه خود را شناسایی کرده و به دنبال پیدا کردن راه حل برای برطرف کردن آن باشند. برای اطلاع از پاسخ چنین سوالاتی و افزایش آگاهی بخشی درمورد این موضوع در ادامه مطلب به بررسی تاثیرات افزایش تمرکز حین مطالعه می پردازیم:

افزایش بازدهی

بهتر است بدانیم هرچقدر میزان تمرکز حین مطالعه افزایش یابد به همان نسبت قدرت یادگیری و بازدهی مطالعه بیشتر می شود، یعنی تعداد دفعاتی که افراد نیاز دارند تا مطلب مورد نظر را مرور کنند کاهش می یابد. افزایش تمرکز حین مطالعه سبب می شود که افراد مقصود مطلب مورد نظر را بهتر یاد گرفته و برداشت های اشتباه از آن مطلب کاهش پیدا کند.

شاید گاهی برای خود شما یا اطرافیان پیش آمده باشد که با یک یا چند بار خواندن مطلبی مقصود و مفهوم دقیق و درست آن را متوجه نشده اید ولی اگر یک فرد که تسلط کامل بر آن مبحث دارد به شما توضیح دهد، متعجب می شوید که چرا چنین مطلب ساده ای را خودتان متوجه نشده اید، این سوال فقط یک جواب دارد و آن هم عدم تمرکز در مطالعه می باشد.

کاهش ساعت مطالعه

همانطور که گفتیم افزایش تمرکز حین مطالعه سبب می شود که تعداد دفعات مرور کاهش پیدا کند، در نتیجه هر چقدر این دفعات کمتر شود زمان نیز بیشتر برای شما ذخیره خواهد شد. بهتر است بدانیم کاهش ساعت مطالعه و جلوگیری از اتلاف وقت مزیتی دیگری دارد و آن هم کاهش خستگی و بی انگیزه بودن می باشد، زیرا برخی از افراد زمانی که بارها یک مطلب را مطالعه می کنند ولی نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود انگیزه خود را از دست می دهند.

مفهومی یاد گرفتن

همه ما تا به حال این جمله را از معلمان و اعضای خانواده خود شنیده ایم که “مطالب را حفظ نکن، مفهومی یاد بگیر” و شاید هیچ گاه متوجه نشدیم که مفهومی خواندن چگونه است و چه تفاوتی با حفظ کردن دارد. در این مورد بهتر است بدانیم که افزایش تمرکز سبب یادگیری مفهوم و مقصود مطلب و نویسنده آن خواهد شد در حالی که روخوانی ساده، تکرار دفعات مطالعه و حفظ کردن مطلب سبب به خاطر سپردن جملات آن می شود نه یادگیری مفهوم.

یعنی اینکه اگر شما مطلبی را فقط حفظ کنید اگر جمله بندی آن تغییر کند ممکن است درمورد آن دچار شک و تردید شوید ولی اگر مفهوم، معنی و مقصود مطلب را یاد بگیرید حتی با تغییر جمله بندی کماکان می توانید درمورد آن توضیح داده و به سوالات طرح شده درمورد آن مطلب پاسخ دهید. بنابراین عدم تمرکز در مطالعه سبب محروم شدن شما از چنین موضوعی خواهد شد.

تسهیل انتقال مطالب به حافظه بلند مدت

بهتر است بدانیم ما در صورتی مطالب مختلفی که مطالعه می کنیم را فراموش نخواهیم کرد که اطلاعات جدید از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل شوند. یکی از راه های تسهیل انتقال مطالب به حافظه بلند مدت افزایش تمرکز حین مطالعه می باشد، بنابراین اگر تمایل دارید مطالب جدیدی که یاد می گیرید را خیلی سریع فراموش نکنید، بهتر است به فکر برطرف کردن مشکل عدم تمرکز در مطالعه باشید.

دوری از استرس

اکثر افرادی که یادگیری برایشان مهم است زمانی که با صرف وقت فراوان نیز مطالب را به خوبی یاد نمی گیرند دچار استرس خواهند شد. این افراد به واسطه عدم یادگیری مضطرب شده و این افزایش اضطراب سبب تشدید عدم تمرکز در مطالعه می شود. بنابراین اگر چنین افرادی تمرکز خود را حین مطالعه افزایش دهند از میزان استرس آن ها کاسته شده و می توانند با آرامش به مطالعه و یادگیری مطالب بپردازند.

افزایش پیشرفت تحصیلی

همانطور که می دانیم افزایش قدرت یادگیری و دوری از استرسی که ناشی از بهبود تمرکز حین مطالعه می باشد سبب افزایش پیشرفت در زمینه تحصیل خواهند شد. بنابراین اگر خودتان، فرزندان و یا اطرافیان شما با مشکل عدم پیشرفت تحصیلی مواجه هستند، بهتر است میزان تمرکز حین مطالعه را بررسی کرده تا اگر با مشکل عدم تمرکز در مطالعه رو به رو هستید در اسرع وقت نسبت به برطرف کردن آن اقدام نمایید.

افزایش اعتماد به نفس

کم نیستند افرادی به خصوص در سنین پایین که به دلیل عدم یادگیری مناسب و در نتیجه افت درسی مورد تحقیر و فشارهای روانی اطرافیان قرار می گیرند، یکی از مشکلات عمده این افراد عدم تمرکز در مطالعه می باشد. حال اگر چنین مشکلی برطرف شود وضعیت تحصیلی تا حدی بهبود یافته و در نتیجه اعتماد به نفس آن ها نیز افزایش خواهد یافت.

علل عدم تمرکز در مطالعه

همانطور که گفتیم عدم تمرکز در مطالعه بدون دلیل پیش نخواهد آمد و شناسایی این علل اولین قدم در بهبود میزان تمرکز حین مطالعه می باشد، زیرا شما تا علت مشکل خود را شناسایی نکنید نمی توانید راه حل مناسب و اصولی برای برطرف کردن همان مشکل را به کار بگیرید و تا زمانی که راه حل انتخاب شده به صورت منحصر به فرد برای همان مشکل طراحی نشده باشد بازدهی خوبی را به همراه نخواهد داشت. به همین علت آشنایی با مهم ترین و شایع ترین علل عدم تمرکز در مطالعه ضروری می باشد، ما در ادامه مطلب به برخی از این موارد اشاره می کنیم:

محیط نامناسب برای مطالعه

برخی از افراد در محیط های شلوغی که رفت و آمد در آن انجام می شود، تلویزیون روشن است، نور مناسبی ندارد، بسیار نامنظم و به هم ریخته است، تهویه و گردش هوا در آن به درستی انجام نمی گیرد و یا پنجره آن به جایی باز می شود که بسیار شلوغ است به مطالعه کردن می پردازند. بهتر است بدانیم تمامی این عوامل سبب عدم تمرکز در مطالعه و حواس پرتی می شوند.

زمان نامناسب

متاسفانه برخی از افراد برای افزایش ساعت مطالعه بلافاصله بعد از صرف غذا مطالعه را آغاز می کنند، در حالی که محققین بیان کرده اند تا حدود ۱ ساعت بعد از صرف غذا بیشترین خون رسانی بدن برای معده انجام می شود و بازدهی مغز کاهش می یابد، هرچقدر حجم غذا نیز بیشتر باشد بازدهی مغز نیز بیشتر کاهش می یابد، به همین علت اکثر افراد بعد خوردن ناهار و شام فکر می کنند که خسته اند و مغزشان کشش یادگیری را نخواهد داشت.

پس بهتر است تایم استراحت خود را طوری تنظیم کنید که حداکثر تا یک ساعت بعد از صرف ناهار و شام مطالعه نداشته باشید. همچنین توصیه می شود از شب بیداری برای مطالعه کردن خودداری نمایید و در عوض ساعات از اولیه صبح شروع به یادگیری و مطالعه کنید، زیرا هر چقدر در طول نیمه های شب مطالعه کنید میزان یادگیری و بازدهی در حد ساعت اولیه صبح نخواهد بود. زمانی که احساس خستگی می کنید یا درگیری ذهنی برای انجام کاری مهم دارید، یا اینکه به هیچ عنوان محیط مطالعه شما به سکوت نمی رسد، بهتر است مطالعه را به زمانی دیگر موکول کنید.

مشغله های ذهنی

یکی دیگر از علل عدم تمرکز در مطالعه وجود مشغله های ذهنی مانند بیماری اطرافیان، مشکلات اقتصادی خانواده، دعوای والدین، مشکلات خانوادگی و… می باشد، همچنین برخی از افراد ممکن است مجبور باشند کاری ضروری را چند دقیقه بعد از شروع مطالعه انجام دهند ولی در عین حال مطالعه را آغاز می کنند، قطعا چنین افرادی همان چند دقیقه را نیز با مشکل عدم تمرکز در مطالعه مواجه می شوند. برای رفع این مشکل بهتر است ابتدا کار ضروری انجام شود و سپس مطالعه آغاز گردد.

روابط عاطفی

متاسفانه سن آغاز روابط عاطفی روز به روز در حال کم شدن می باشد به نحوی که دانش آموزان نیز بدون توجه به مهم بودن مقطع تحصیلی وارد روابط عاطفی و عاشقانه می شوند، این افراد بدون شک هرچقدر هم که به مطالعه اهمیت دهند همچنان حین مطالعه در ذهن خود به رابطه عاطفی شکل گرفته، آینده و معشوقه خود فکر می کنند، بنابراین تمرکز و بازدهی مطالعه کاهش می یابد.

خوردن و آشامیدن حین مطالعه

متاسفانه برخی از والدین و یا خود افرادی که مطالعه می کنند به خصوص دانش آموزان کم سن تصور می کنند که اگر حین مطالعه میان وعده بخورند، چایی، شیر و یا آبمیوه بنوشند علاوه بر اینکه زمان برایشان ذخیره می شود، از افت فشار خون جلوگیری کرده و بازدهی مغز افزایش می یابد، در حالی که این تصور کاملا استباه است و وجود مواد خوراکی در محیط مطالعه و همچنین استفاده از آن ها موجب عدم تمرکز در مطالعه خواهد شد.

کندخوان بودن

یکی از مشکلات اصلی و ریشه ای که موجب عدم تمرکز در مطالعه می شود کندخوان بودن است. اکثر افرادی که کندخوان هستند درک مطلب و قدرت یادگیری خوبی ندارند، یعنی با اولین مرتبه مطالعه یک متن کمتر از نصف مفهوم آن را متوجه می شوند. بهتر است بدانیم هرچقدر سرعت مطالعه کمتر باشد ذهن فرصت بیشتری برای پرداختن به امور متفرقه را خواهد داشت، در نتیجه بازدهی مطالعه کاهش می یابد.

فشارهای روانی اطرافیان

بدون شک صحبت ها و نحوه برخورد دیگران به خصوص اعضای خانواده تاثیر به سزایی بر تمرکز افراد حین مطالعه دارد، اگر اعضای خانواده با کنایه، طعنه، توهین و مقایسه فرد مورد نظر با دیگران موجب آزار او شوند و یا مطالعه را بی فایده جلوه دهند، بدون شک در حین مطالعه به رفتارها و حرف های دیگران فکر کرده و دچار عدم تمرکز در مطالعه خواهد شد.

خستگی جسمی و روحی

گاهی اوقات همه ما نیاز به استراحت داریم تا از لحاظ روحی و جسمی به بازیابی انرژی برسیم، همیشه این نکته را در نظر داشته باشید که مطالعه با خستگی هرچند که وقت را برای شما ذخیره می کند ولی بازدهی نخواهد داشت و مطالب مورد مطالعه سریع تر از آن چیزی که تصور می کنید به فراموشی سپرده خواهند شد.

رقابت ناسالم

متاسفانه کم نیستند دانش آموزان و حتی دانشجویانی که به دلیل رقابت با هم کلاسی های خود دچار استرس می شوند، تمام ذهنشان درگیر نتیجه رقابت و برخورد اطرافیان با آن ها می گردد، در نتیجه دچار مشکل عدم تمرکز در مطالعه خواهند شد. بهتر است بدانیم رقابتی سالم و جذاب است که به دور از استرس منفی باشد و فقط به کارگیری حداکثر تلاش، رسیدن به خودباوری و استقامت در آن مهم باشد نه نتیجه ای که حاصل می گردد.

اختلالات بینایی

از دیگر علل بروز عدم تمرکز در مطالعه می توان به اختلالات بینایی اشاره کرد، زیرا افرادی که دچار این اختلالات هستند در حین مطالعه باید چندین بار یک مطلب را مشاهده نمایند تا بتوانند به خوبی مفهوم آن را درک کنند. این مشکل می تواند ناشی از عدم استفاده از عینک، عدم تطابق درجه بینایی چشم با عینک و یا مشکلاتی باشد که نیاز به جراحی و درمان های پیچیده تر دارند.

تحمل درد

متاسفانه برخی از افراد حین بیماری و تحمل درد به واسطه طرز تفکر اشتباه مبنی بر اینکه نباید زمان را از دست بدهند، اقدام به مطالعه و یادگیری می کنند، در حالی که تحمل درد اجازه یادگیری مطلوب، افزایش بازدهی و تمرکز را به این افراد نخواهد داد.

استفاده از وسایل ارتباطی

استفاده از وسایلی مانند تلفن همراه، کامپیوتر و تبلت در زندگی امروزی بسیار افزایش یافته ولی متاسفانه درمورد برخی از موضوعات استفاده از این وسایل تبدیل به مشکل و معظلی بزرگ شده است، زیرا تعداد تقریبا زیادی از افراد در سنین مختلف حین مطالعه به پیام هایی که دریافت می کنند پاسخ می دهند و همچنین برای استراحت کردن از این وسایل ارتباطی استفاده می کنند، در نتیجه ذهنشان به سمت فکر کردن به موضوعاتی سوق پیدا می کند که مرتبط با چنین وسایلی هستند و در نهایت عدم تمرکز در مطالعه ایجاد و افزایش خواهد یافت.

روش های افزایش تمرکز در مطالعه

بدون شک همه ما تمایل داریم روش هایی را برای برطرف کردن مشکل عدم تمرکز در مطالعه به کار بگیریم، تا از این طریق بازدهی مطالعه و یادگیری خود را افزایش دهیم. همانطور که گفتیم استفاده از چنین روش هایی مستلزم شناسایی علل ایجاد عدم تمرکز می باشد، بنابراین با آگاهی یابی نسبت به علت عدم تمرکز حین مطالعه خود می توانید از روش های گفته شده در ادامه مطلب برای افزایش تمرکز، یادگیری و بازدهی مطالعه استفاده نمایید:

تکنیک های تندخوانی

توصیه می شود برای حل مشکل عدم تمرکز حین مطالعه یکی از اولین اقداماتی که انجام می دهید، شرکت در آزمون های تعیین سرعت مطالعه و سپس استفاده از تکنیک های تندخوانی باشد، زیرا هر چقدر سرعت مطالعه کمتری داشته باشید، ذهنتان بیشتر به سمت پرداختن به موضوعات متفرقه سوق پیدا می کند.

استفاده از مداد یا خودکار

برای رفع مشکل عدم تمرکز در مطالعه بهتر است از یک مداد یا خودکار برای هماهنگ کردن چشم، ذهن و دستتان حین مطالعه استفاده نمایید، همچنین توصیه می کنیم زیر نکات مهم متن مورد نظر خط بکشید تا ذهن شما هر لحظه آماده پیدا کردن نکات مهم باشد و از این طرق مشکل عدم تمرکز بهبود پیدا کند.

کاهش استرس

تا زمانی که استرس و نگرانی در حین مطالعه وجود داشته باشد ذهن متمرکز نخواهد شد، بنابراین باید به فکر رفع اضطراب باشید. برای این کار می توانید از تکنیک های یوگا و مدیتیشن استفاده کنید. همچنین برای ذخیره زمان و جلوگیری از اتلاف وقت می توانید انجام چنین تکنیک هایی را در زمان های استراحت قرار دهید.

انتخاب زمان و مکان مناسب

محیطی که برای مطالعه انتخاب می کنید نباید خیلی کم نور و یا غرق در نور باشد، بنابراین نصب لامپ های با توان مناسب متراژ محیط مطالعه ضروری است، توصیه می شود اگر در محیط مورد استفاده باید به طور هم زمان بیش از یک لامپ را روشن نگهداری دارید، از لامپ های مهتابی و آفتابی هم زمان استفاده نمایید تا رنگ نور محیط نیز به تعادل برسد.

همچنین محیط مطالعه باید دارای تهویه مناسب باشد تا اکسیژن رسانی به مغز به خوبی انجام شود. محیطی برای مطالعه مطلوب محسوب می شود که به دور از سر و صدای دیگران، صدای تلویزیون و یا منظره های شلوغ باشد زیرا تمامی این موارد سبب عدم تمرکز در مطالعه می شوند. بهتر است برای مطالعه زمان مناسبی را در نظر بگیرید، همانطور که گفتیم بلافاصله بعد از صرف ناهار و شام مطالعه را آغاز نکنید.

اگر کاری ناتمام دارید به فکر شروع مطالعه نباشید بلکه آن کار را به سرانجام برسانید. اگر خسته اید و نیاز به استراحت دارید بهتر است به استراحت پرداخته و در حین استراحت به مطالعه فکر نکنید تا بتوانید انرژی خود را بازیابی کرده و رفع خستگی کنید.

یادداشت افکار مزاحم

قطعا همه ما تا به حال شرایطی را تجربه کرده ایم که حین مطالعه ذهنمان به سمت موضوعات مختلف و پرداختن به آن ها سوق پیدا کرده و زمانی به خودمان آمده ایم که چندین دقیقه را از دست داده ایم، برای رفع این مشکل بهتر است تمامی افکار مزاحمی که به سراغتان می آیند را بر روی یک کاغذ یادداشت کرده، آن را در پشت سر خود قرار دهید تا آن ها نبینید و به خودتان قول دهید که بعد از اتمام مطالعه به آن ها فکر می کنید.

سپس در زمان مناسب به بررسی تک تک آن ها بپردازید، موضوعات غیر ضروری را برای همیشه حذف کنید و کارهای ضروری که ذهنتان را مشغول می کنند را در اسرع وقت انجام دهید، با این کار شما ذهنتان را در کنترل خواهید گرفت.

پیش خوانی

توصیه می کنیم مطلبی را که می خواهید به طور دقیق و کامل مطالعه کنید، در حد ۵ دقیقه آن را روزنامه وار و به طور اجمالی با چشم پیش خوانی کنید. با انجام این کار شما ذهنتان را برای مطالعه آماده کرده و پذیرای یادگیری بیشتر خواهید کرد.

استراحت و خواب کافی

بدون شک اگر به اندازه کافی نخوابید و یا در حین مطالعه برای رفع خستگی استراحت نکنید، بازدهی ذهن کاهش یافته و مشکل عدم تمرکز در مطالعه شکل خواهد گرفت. بنابراین اگر به فکر رفع این مشکل هستید بهتر است خواب شبانه خوبی داشته، شب بیدار نباشید و در بین ساعات مطالعه حتما استراحت کنید. همچنین لازم به ذکر است که استفاده از تلفن همراه، کامپیوتر و تماشای تلویزیون نباید در زمان های استراحت بین مطالعه انجام شود.

مهم بودن هدف

اگر شرایط زندگی و علایق شما به نحوی است که مطالعه و ادامه تحصیل آینده شما را می سازد، بهتر است به اهداف خود بیشتر اهمیت دهید و به این باور برسید که مطالعه دروس هستند که آینده شما را می سازند، با این کار مهم بودن هدف را به خودتان ثابت کرده و در نتیجه برای رسیدن به آن تلاش می کنید. یکی از جوانب چنین تلاشی افزایش تمرکز حین مطالعه می باشد.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم و کاربردی برطرف کردن مشکل عدم تمرکز در مطالعه پرداختیم، همچنین برخی از مهم ترین علل ایجاد این مشکل، راه حل های مفید و انواع تاثیرات افزایش تمرکز را بیان کردیم. با توجه به اهمیت مطالعه به خصوص برای افرادی که در حال تحصیل هستند رفع مشکل عدم تمرکز بسیار مهم می باشد. چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.