چگونه هم وابستگی را درمان کنیم؟

آیا تابحال در مورد نام، علائم و نشانه های هم وابستگی شنیده یا خوانده اید؟ هم وابستگی یک نوع وابستگی افراطی می شود که منجر به بزرگ شمردن اغراق آمیز نیازها و علایق دیگری، و کوچک دیدن امیال و خواسته های درونی می شود. با توجه به آنکه چنین موردی در رابطه با فرد معتاد نیز بروز می کند، رابطه بین هم وابستگی و اعتیاد از سوی بسیاری از روانشناسان مورد بررسی قرار گرفته شده است و به این سوال که چگونه هم وابستگی را درمان کنیم؟ دست یافته اند.

در ادامه خواهیم دید که نتایج این بررسی ها چیست و روش های پیشنهادی برای درمان هم وابستگی چه می باشد. همچنین، اگر با توجه به علائم و توضیحات ذکر شده خود یا نزدیکانتان دچار هم وابستگی شده اید، می توانید برای دریافت مشاوره تخصصی با مشاوران ما تماس بگیرید. 

هم وابستگی چیست؟

شاید اگر کسی معنای هم وابستگی را نمی داند، اولین مفهومی که از آن به ذهن او متبادر می شود، داشتن وابستگی است. این معنا تا حدی درست می باشد، اما با اندکی تفاوت همراه است. هم وابستگی در واقع شکل شدیدتر وابستگی است. به نحوی که یک شخص دائما دیگران و خواسته ها و نیازهایشان را بر خواسته های خود ارجح دانسته و با نادیده گرفتن خود سعی در راضی نگه داشتن آن ها دارد.

در یک رابطه سالم معمولا نیاز به تکیه گاه و حمایت وجود دارد. اما این مسئله زمانی نگران کننده خواهد بود که از حد طبیعی خود فراتر رفته و یک طرف به دلیل عدم عزت نفس خود را قربانی رابطه می داند و احساس می کند که ارزش بیان احساسات و توجه به علایقش را ندارد.

این حس خود کم بینی باعث می شود تا زندگی شخص تحت تاثیر مستقیم تصمیمات و رفتارهای دیگری قرار می گیرد و پایان دادن به این رابطه اشتباه به علت منافعی که برایشان دارد، بسیار دشوار خواهد بود و از این موضوع دائما بیم دارند.

مسئله هم وابستگی معمولا در زمینه اعتیاد بیشتر مطرح می شود. رابطه بین هم وابستگی و اعتیاد این است که فرد معتاد برای تامین هزینه ها و نیازهای عاطفی اش به شخص دیگر وابسته می شود و با رفتارهای منفعلانه اش می خواهد که دیگری کنترل زندگی او را به دست بگیرند.

علائم و نشانه های هم وابستگی  

علیرغم آنکه در هم وابستگی یک طرف به دنبال تامین نیازهای عاطفی و مالی خود از طریق شخص دیگری است، اما این عمل لزوما به صورت خود آگاه صورت نمی گیرد. چرا که برخی از کمبودهای دوران کودکی و اختلال شخصیت زمینه ساز چنین امری هستند. با این حال، علائم و نشانه های هم وابستگی در اغلب افراد دارای این خصیصه به یک سری مولفه های خاص مربوط می شوند که در زیر به آن ها اشاره شده است.

• نداشتن توانایی کافی در تصمیم گیری های شخصی یا دو طرفه
• عدم شناخت درست احساسات خود
• نداشتن روابط عمومی و قدرت تعامل خوب در رابطه
• بیشتر از اینکه برای خود ارزش قائل باشد در جستجوی ارزش قائل شدن برای دیگران است
• عدم اعتماد بنفس و همچنین عزت نفس پایین
• ترس شدید از رها شدن
• نیاز شدید و وسواسی به مورد تایید قرار گرفتن
• وابستگی زیاد و ناسالم حتی به قیمت نادیده گرفتن ارزش های خود
• احساس مسئولیت بیش از حد نسبت به دیگری
• احساس گناه یا عدم توانایی در نه گفتن به دیگری
• نداشتن قدرت برای تعیین حد و مرز یا بازگویی نیازها در یک رابطه
• منطقی نشان دادن عدم مسئولیت پذیری یا رفتارهای غیر مسئولانه دیگری

رابطه بین هم وابستگی و اعتیاد

همانطور که گفته شد، از بارزترین جلوه های هم وابستگی در میان معتادان به مواد مخدر دیده می شود. گرچه در همه انواع هم وابستگی آسیب های گوناگونی را به همراه دارد، اما اگر در رابطه با افراد معتاد به مواد مخدر باشد، این آسیب ها دو چندان می شود.

در چنین روابطی تمام تلاش فرد هم وابسته این است تا مواد مخدر، الکل یا روانگردان ها را بسته به نوع مصرفی شخص مقابل و همچنین هزینه های دیگر را متقبل شود تا عشق او را از دست ندهد.

این نوع رابطه باعث می شود تا معتاد راهی آسان برای رفع نیازهایش پیدا کرده و به دنبال ترک اعتیاد نباشد. شخص هم وابسته نیز به چنین فرایندی عادت می کند و بیش از پیش خود را قربانی نماید. چنین شریکی می تواند همسر یا یک شریک عاطفی باشد.

زمانی که صحبت از رابطه بین هم وابستگی و اعتیاد می شود، برخی از خطرات و نتایج منفی بیش از سایرین افراد درگیر در این روابط را تحت تاثیر قرار می دهد. این خطرات می توانند موارد زیر باشند.

• شخصی که وابستگی شدید دارد، برای آنکه نیازهای معتاد را رفع کند آنقدر تلاش می کند که خود را بتدریج فراموش می کند. این امر موجب کاهش اعتماد بنفس، آسیب به سلامت جسمی، افسردگی و فراموش کردن خود باشد.
• فرد برای آنکه شریک خود را از دست ندهد به طور ناخودآگاه از این می ترسد که با ترک اعتیاد دیگر شخص مقابل نیازی به نداشته و او را ترک کند. به همین دلیل، برای ترک اعتیاد به او کمک موثری نمی کند.

درمان هم وابستگی  با شریک معتاد

کمک کردن به کسی که بیمار به مواد مخدر است، یک امر پسندیده و بسیار خوب است. احتمالا زمانی که می بینید شریک یا همسرتان به علت مصرف زیاد مواد مخدر با حالی نامساعد و مست وارد خانه شده، همه تلاشتان را برای بهبود حالش می کنید.

شاید هم مدام به او پول قرض بدهید تا رنج و عذابی را متحمل نشود. اما این محبت های حساب نشده نه تنها کمکی به او نمی کند، بلکه سبب لطمه های متعدد بر روح و روان، جسم و موقعیت مالی شما خواهد زد. اوضاع شخص مقابل نیز روز به روز بدتر خواهد شد.

یادمان باشد که بدون هم وابسته شدن هم می توان به عزیز معتاد خود کمک نمود. برای آنکه این کمک بدون هم وابستگی صورت گیرد، توصیه می شود که نکات زیر را مد نظر داشته باشید.

• این را در نظر داشته باشید که شما مسئول یا مقصر معتاد شدن شریکتان نیستید و عوامل بسیاری می تواند به این مسئله ختم شود.
• اعتیاد یک امر بسیار جدی است و اگر برای درمان و ترک اقدام موثری صورت نگیرد می تواند عواقب ناخوشایندی را در پی داشته باشد.
• درمان اعتیاد کاری پیش افتاده نیست و نیاز به مهارت های خاصی دارد. برای این منظور بایستی از یک درمانگر و مشاوره ترک اعتیاد آسان کمک گرفت. گرچه محبت های شما در این باره سودمند است اما همه ماجرا نیست.
• کمک های خود را همواره ارزیابی کرده و بیش از حد درگیر نشوید. به یاد داشته باشید که نبود مرزهای مشخص نهایتا به هم وابستگی ختم خواهد شد. حتی اگر لازم است و جنبه های مختلف را بررسی کرده اید، زندگی خود را از فرد مقابل جدا نمایید.
• از خودتان غافل نشوید و در تمامی مراحل خودتان را اولویت قرار دهید. اجازه ندهید که نگرانی یا احساس مسئولیت بیش از حد موجب شود خود را فراموش کنید.
• بهتر است از دادن پول برای خرید مواد مخدر خودداری کنید.

چگونه هم وابستگی را درمان کنیم؟

بهترین درمان برای هم وابستگی از نظر علم روانشناسی درمان شناختی رفتاری است. در این نوع درمان، درمانگران سعی بر اصلاح هر دو طرف دارند و با تکنیک های خاصی به آن ها کمک می کنند تا به یک رابطه سالم برگردند. به عنوان مثال، از جمله اهداف آن این است که:

• فردی که دچار هم وابستگی شده است، وقت بیشتری را برای با خودگذراندن اختصاص دهد.
• به غیر از رابطه فعلی، با کار یا سرگرمی های دیگری نیز ارتباط برقرار کند.
• نه گفتن و مقاومت در مقابل خواسته هایی که با درون سازگاری ندارند را آموزش می دهند.
• ارتباط با خانواده و دوستانی که خارج از رابطه فعلی هستند، تقویت می شود.
• آن ها یاد می گیرند که چگونه از خود مراقبت کنند.

به جز مواردی که ذکر شد، گروه درمانی و خانواده درمانی نیز گزینه های مناسبی برای درمان هم وابستگی به شمار می روند. چرا که برگشتن به روان سالم و طبیعی نیازمند حمایت و مشارکت اطرافیان می باشد. 

سخن پایانی

در این مقاله تلاش کردیم تا علاوه بر علائم و نشانه های هم وابستگی ، ابعاد مختلف این موضوع را زیر ذره بین برده و با روش های درمان آن نیز آشنا شویم.

از آنجا گاهی افراد درگیر در هم وابستگی منکر چنین مسئله ایی می شوند و درآمدن از چنین وضعیتی برایشان دشوار است، توصیه می شود که برای درمان آن حتما با یک مشاور در ارتباط باشید. روانشناسان و کارشناسان دکتر فکر در تمامی روزهای کاری هفته از ساعت 8 صبح الی 12 شب آماده پاسخگویی به تمامی سوالات شما دوستان عزیز هستند.