دیابت بارداری

احتمالا شما هم تا به الان چندین بار عنوان دیابت بارداری را از اطرافیان، پزشک و یا رسانه ها شنیده اید و برایتان سوال به وجود آمده که دیابت دوران بارداری چیست؟ چه کسانی به آن دچار میشوند و یا اصلا راه پیشگری و درمانی دارد یا نه؟ این بیماری موضوع بسیار مهمی برای خانم هایی می باشد که قصد بارداری دارند و باید اطلاعات کافی درمورد آن را قبل از اقدام به بارداری کسب کنند تا بتوانند از بروز آن جلوگیری کرده و یا اگر مبتلا شدند بتوانند آن را کنترل کنند و از آسیب رسیدن به خود و نوزادشان جلوگیری نمایند. ما در این مقاله قصد داریم اطلاعات مفیدی را درمورد این موضوع مهم در اختیار شما قرار دهیم، پس با ما همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

دیابت بارداری چیست؟

شاید خیلی از افراد تصور کنند مادرانی که دیابت بارداری دارند همان کسانی هستند که قبل از بارداری هم به دیابت مبتلا بوده اند ولی متاسفانه این باور کاملا غلط است چون این بیماری معمولا طی هفته های 24 تا 28 ام بارداری برای اولین بار در زندگی مادر به وجود می آید یعنی بالا رفتن قند خون مادر تا حدی که دیابت محسوب شود. پس اهمیت کنترل و پیشگیری از این بیماری خیلی بیشتر از آن چیزی است که شما فکر می کنید ولی به معنای این نیست که اگر این مشکل پیش آمد دیگر درمانی برای آن وجود ندارد بلکه می توان آن را اصولی کنترل کرد.

نکته مهم درمورد خانم هایی که قبل از بارداری هم دیابت نوع یک یا دو را دارند این است که نباید به بهانه باردار بودن و ضرر رسیدن به جنین رژیم غذایی خود را تغییر بدهند و یا داروهای تجویزی پزشک متخصص را قطع کنند بلکه باید تحت نظر پزشک خود دارو و رژیم غذایی که به آنها توصیه می شود را ادامه دهند.

برای اطلاع از سونوگرافی های ضروری بارداری بر روی لینک کلیک کنید.

سوالی که پیش می آید این است که دلیل بالا رفتن سطح قند خون مادر باردار چیست؟ به طور طبیعی با شروع دوره بارداری سطح یکسری هورمون ها در بدن مادر افزایش پیدا می کند که باعث پایداری بارداری و نگهداری جنین در رحم مادر می شود، از این میان می توان به هورمون های زیر اشاره کرد:

• هورمون لاکتوژن جفت انسانی
• دسته ای از هورمون ها که مقاومت بدن مادر نسبت به انسولین را افزایش می دهند

این هورمون ها از جفت (رابط بدن مادر و جنین) ترشح می شوند و بر جفت هم تاثیر می گذارند، به طور عادی ضرری برای مادر و جنین ندارند و حتی برای پایداری بارداری هم ضروری هستند. قبل از اینکه عملکرد این دسته از هورمون ها را بررسی کنیم اول باید بدانیم که انسولین چیست؟ انسولین ماده ای است که قند خون را به طور طبیعی کنترل می کند و از لوزالمعده هر فرد ترشح می شود، حال در دوره بارداری با ترشح هورمون هایی که بدن مادر را نسبت به انسولین مقاوم می کنند، قند خون مادر افزایش پیدا کرده و در جریان خون از طریق جفت به جنین میرسد و تغذیه جنین به این صورت انجام می شود.

پس همانطور که گفتیم بالا رفتن قند خون مادر در طول دوره بارداری به منظور تغذیه جنین انجام می شود و ترشح هورمون های مقاوم کننده بدن مادر نسبت به انسولین برای جلوگیری از افت قند خون مادر ضروری است ولی ممکن است سطح قند خون مادر حتی بیشتر از تامین نیاز جنین بالا برود و دلیل آن هم افزایش بیش از حد سطح هورمون هایی است که بدن مادر را نسبت به انسولین مقاوم می کنند و در این زمان سطح قند خون مادر به ترشح انسولین پاسخ نمی دهد، در این شرایط مادر دچار دیابت بارداری می شود.

برای اطلاع از نشانه های کم خونی در بارداری بر روی لینک کلیک کنید.

دیابت بارداری اگر کنترل نشود ممکن است موجب آسیب رسیدن به مادر و جنین شود و حتی عوارض جدی بعد از زایمان را برای مادر و نوزاد به دنیا آمده به وجود آورد.
از این رو دیابت بارداری به دو دسته تقسیم میشود:

• دیابتی که مختص دوران بارداری است و بعد از زایمان متوقف میشود و نیازی به درمان دارویی ندارد.
• دیابتی که بعد از زایمان هم ادامه داشته و وابسته به تزریق انسولین و داروی خوراکی می باشد.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند؟

به طور کلی در دیابت بارداری مانند هر بیماری دیگری یکسری از عوامل می توانند درصد ابتلای مادر به این بیماری را افزایش دهند ولی به این معنا نیست که هر فردی با داشتن شرایط زیر مبتلا به این بیماری می شود بلکه خیلی از افراد با داشتن این عوامل در زندگی دچار دیابت بارداری نشده و افرادی هم هستند که بدون هیچ عوامل زمینه ای دچار این بیماری می شوند. عواملی که می توانند زمینه ساز دیابت بارداری شوند شامل موارد زیر می باشند:

• بالا رفتن سن مادر به تدریج میتواند باعث بالا رفتن میزان احتمال ایجاد برخی از بیماری ها برای جنین و مادر شود، از این رو سن بالای 25 سال مادر خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می دهد
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• پیش دیابت یعنی میزان قند خون 110_100 در زمان قبل از بارداری
• اضافه وزن و چاقی قبل از دوران بارداری
• سابقه دیابت نوع دو در اقوام درجه یک
• ابتلا به دیابت در بارداری قبلی
• بارداری قبلی سخت و یا به دنیا آمدن نوزاد مرده
• به دنیا آمدن نوزاد با وزن بالای چهار کیلوگرم در بارداری قبلی

برای اطلاع از موارد تجویز سونوگرافی رحم و ضمائم بر روی لینک کلیک کنید.

به همین دلیل است که همیشه تاکید می شود قبل از اقدام به بارداری یکسری معاینات و آزمایشات برای مادر انجام شود تا اگر قند خون بالا، اضافه وزن و یا مشکلات تخمدانی دارد، بتوان شرایط را بررسی کرده و بارداری بدون نگرانی و کنترل شده ای را رقم زد. در ادامه مطلب قصد داریم به برخی علائم دیابت دوران بارداری در مادران مبتلا بپردازیم:

• شایع ترین نشانه دیابت پرنوشی و پر ادراری است.
• بیماری های عفونی واژن و مثانه
• خستگی و بی حالی
• تار شدن میدان دید
• تنگی نفس که به دنبال آن فرد دچار خرناس کشیدن شود در حالی که قبلا این عادت را نداشته است.
• کاهش وزن مادر با وجود میل شدید به غذا و خوردن مواد غذایی بیشتر از قبل
• بیماری های پوستی مثل ایجاد زخمی که بهبودی طولانی مدت دارد.

برای اطلاع از علل سردرد بعد از زایمان بر روی لینک کلیک کنید.

راه های پیشگیری از دیابت بارداری

همانطور که گفتیم بهتر است که مادر باردار با رعایت یکسری از موارد از ابتلا به دیابت بارداری جلوگیری کند تا از میزان نگرانی در طول دوره بارداری کاسته شود. در ادامه مطلب به یکسری از مواردی که رعایت آنها کمک به سزایی به مادر باردار می کند اشاره می کنیم:

رژیم غذایی مناسب

راه های پیشگیری این بیماری ساده تر از درمان آن است که یکی از آنها با تحت نظر قرار گرفتن متخصص تغذیه کاملا دست یافتی است. همانطور که کنترل مصرف مواد غذایی و داشتن رژیم غذایی سالم در هر زمانی از زندگی ضروری است، مهم ترین عامل پیشگیری از این بیماری هم داشتن رژیم غذایی اصولی و سالم است. برنامه غذایی مادر باردار باید سرشار از فیبر باشد که میتوان برای تامین فیبر از میوه ها و به خصوص سبزیجات تازه استفاده کرد که میزان آن را هم متخصص تغذیه با توجه به وزن، آزمایش خون مادر و شرایط دیگر مشخص می کند. چون خود میوه ها هم دارای قند می باشند پس در مصرف میوه نباید زیاده روی کرد ولی نکته مهم این است که قند میوه خیلی بهتر و مفیدتر است نسبت به آبمیوه های صنعتی.مادر باردار تا حد امکان باید از مصرف قند، شکر، شیرینی، شکلات، کیک، کلوچه، نوشابه، غذاهای فرآوری شده( مانند انواع کنسرو، سوسیس، کالباس و از این قبیل مواد غذایی) و شربت خودداری کند و به جای این ها مصرف نان و غلات سبوس دار، میوه، سبزیجات( به مقدار بیشتر از قبل)، ماهی، لبنیات و پروتئین های کم چرب را در برنامه غذایی خود قرار دهد. البته پزشک متخصص در کنار مواد غذایی، مکمل های دارویی را هم تجویز می کند.

برای اطلاع از روش های جلوگیری از بارداری بر روی لینک کلیک کنید.

ورزش کردن

عامل دیگری که به پیشگیری دیابت بارداری کمک می کند ورزش کردن مادر باردار است. حتی مادران بارداری که به اصطلاح نیاز به استراحت مطلق دارند باید طبق توصیه پزشک خود روزانه پیاده روی را در برنامه خود قرار دهند، پس از تاثیر پیاده روی در طی دوران بارداری غافل نشوید.

برای اطلاع از ورزش های مفید برای زایمان طبیعی بر روی لینک کلیک کنید.

کنترل استرس

رعایت کردن این مورد برای کنترل کردن قند خون بسیار مفید است از این رو تمرینات یوگا برای کنترل استرس مادر باردار می تواند بسیار مفید باشد.

تعداد وعده غذایی مناسب

نکته مهم دیگر این است که قند خون مادر در طول دوره بارداری باید تا حد امکان کنترل شده و در یک سطح باشد که یکی از راه های کنترل آن جلوگیری از ریزه خواری می باشد یعنی اگر مادر حالت تهوع شدید ندارد که موجب آزار او شود باید سعی کند که تعداد وعده های اصلی و میان وعده بیشتر از 5 بار نشود.

روش های درمان دیابت بارداری

قدم اول برای درمان دیابت بارداری این است که توسط آزمایشات طبی تایید شود که مادر باردار مبتلا به دیابت بارداری است. برای تمامی مادران باردار باید طی هفته های 24 تا 28 بارداری تست قند خون ( گلوکز) انجام شود. برای تشخیص این بیماری دو روش وجود دارد که در ادامه مطلب به آنها اشاره می کنیم:

روش تک مرحله ای: تست OGTT با 75 گرم کلوکز بعد از 8 ساعت ناشتایی . در این روش از مادر باردار بعد از 8 ساعت ناشتا بودن یک نمونه خونی گرفته و به او 75 گرم مایع گلوکز داده می شود که باید بنوشد. بعد از نوشیدن گلوکز 2 بار نمونه خون به فاصله 1 و 2 ساعت از مادر باردار گرفته می شود. در این روش میزان گلوکز نرمال تا 91 می باشد.

روش دو مرحله ای: در مرحله اول تست غیر ناشتا که به آن GCT گفته می شود انجام می گیرد، به این صورت که مادر باردار 50 گرم گلوکز را در حالت غیر ناشتا مصرف می کند و یک ساعت بعد از او نمونه خون گرفته می شود، اگر نتیجه کمتر از 140 باشد تست دیابت منفی است ولی اگر مساوی یا بیشتر 140 باشد باید مرحله دوم هم انجام شود. مرحله دوم همان روز انجام نمی شود و نیاز به 8 ساعت ناشنایی دارد. مرحله دوم همان تست OGTT می باشد با تفاوت اینکه باید بعد از نمونه گیری اول، 100 گرم گلوکز مصرف شود و بعد 3 نمونه با فاصله 1، 2 و 3 ساعته گرفته شود.

در نهایت میزان قند خون مادر از طریق هرکدام از روش ها که مشخص شد، نتیجه توسط پزشک بررسی می شود و دستور العمل های لازم در اختیار مادر باردار قرار می گیرد. بعد از اینکه تشخیص داده شد که مادر دچار دیابت بارداری شده، بدون از دست دادن وقت باید درمان آغاز شود تا از خطرات و عوارض جدی برای مادر و جنین جلوگیری گردد.

برای اطلاع از فواید زایمان در آب بر روی لینک کلیک کنید.

برای مادرانی که این مشکل را دارند پزشک توصیه می کند که دستگاه تست قند خون را در منزل داشته باشند تا قبل از غذا و یک یا دو ساعت بعد از صرف غذا، میزان سطح قند خون خود را بسنجند تا بتوانند آن را در سطحی نگهدارند که خطری برای مادر و جنین نداشته باشد.

برای درمان این بیماری مادران مبتلا به سه دسته تقسیم می شوند:

1. مادران بارداری که با رعایت رژیم غذایی متناسب با تشخیص پزشک می توانند سطح قند خون خود را کنترل کنند، که ما در همین مقاله توضیحاتی درمورد رژیم غذایی برای پیشگیری از دیابت بارداری دادیم که برای کنترل و درمان هم مفید است.
2. مادران بارداری که با رعایت رژیم غذایی هم قند خونشان کنترل نمی شود و نیاز به درمان با داروهای خوراکی دارند.
3. مادران بارداری که برای درمان نیاز به تزریق انسولین دارند.

برای اطلاع از روش های تقویت رحم برای بارداری بر روی لینک کلیک کنید.

لازم به ذکر است که تست قند خون حتما باید طی هفته های 24 تا 28 بارداری انجام شود و نتیجه حتما توسط پزشک متخصص بررسی شده و تحت نظر درمان آغاز گردد. مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری از هرگونه درمان بدون اطلاع پزشک خود باید خودداری کنند.

عوارض دیابت بارداری برای مادر و نوزاد

مادرانی که دچار این بیماری شده اند باید 6 هفته بعد از زایمان خود مجدد تست قند خون را انجام دهند که اگر هنوز هم سطح قند خون بالا باشد، مجددا درمان اغاز شود چون همانطور که گفتیم دیابت بارداری ممکن است پس از زایمان خود به خود بهبود پیدا نکند و نیاز به درمان داشته باشد. مادرانی که بعد از زایمان هم قند خونشان کاهش پیدا نمی کند احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در طول ادامه زندگیشان بیشتر می شود، بنابراین باید همچنان رژیم غذایی را رعایت کرده، از استرس به دور باشند و حتما تحت نظر پزشک درمان خود را ادامه دهند.

برای اطلاع از روش های کنترل نگرانی بر روی لینک کلیک کنید.

همانطور که گفتیم این بیماری میتواند بر نوزاد هم تاثیر گذار باشد، برخی از این عوارض شامل موارد زیر می باشند:

• احتمال ابتلا به دیابت در چند سال آینده زندگی نوزاد
• اضافه وزن هنگام تولد
• مشکل تنفسی
• افت قند خون
• مشکلات قلبی

لازم به ذکر است که دیابت بارداری ممکن است موجب زایمان زودرس و یا مرده زایی شود.

برای اطلاع از نشانه های بارداری خارج از رحم بر روی لینک کلیک کنید.

خلاصه مطالب
ما در این مقاله سعی کردیم اطلاعاتی در رابطه با دیابت بارداری، نشانه ها و زمان تشخیص آن، رژیم غذایی برای پیشگیری و کنترل این بیماری، میزان احتمال خطر برای افراد با زمینه قبلی را به شما توضیح دهیم. چنانچه درمورد دیابت بارداری نیاز به مشاوره تخصصی با توجه به شرایط خود دارید می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.