تحقیر شدن در رابطه و نحوه جلوگیری از آن

تحقیر شدن در رابطه یکی از بدترین احساساتی است که هر شخصی می تواند تجربه کند. اما منظور از تحقیر شدن چیست؟ آیا رفتار ما باعث ایجاد چنین مسئله ایی می شود یا آنکه مشکل از طرف مقابل است؟ براساس دیدگاه روانشناسی عوارض و روش های جلوگیری از تحقیر شدن در رابطه چیست؟

پاسخ به این سوالات برای هر کسی که حس می کند مورد تحقیر واقع شده است می تواند متفاوت باشد. چرا که عوامل بسیاری در این مسئله تاثیرگذارند. ما در این مقاله سعی می کنیم تا حدودی به این مسئله بپردازیم و شما را با جوانب مختلف آشنا نمائیم. همچنین، چنانچه در این رابطه یا هر کدام از مسائل روانشناختی با سوال یا مسئله ایی مواجه شدید، می توانید به ساده ترین شکل با همکاران ما ارتباط بگیرید.

منظور از تحقیر شدن در رابطه چیست؟

احترام به کرامت انسانی در همه افراد با هر نوع جنسیت، مقام، تحصیل، موقعیت مالی و … از مهم ترین الزامات هر نوع رابطه ایی است. چرا که بزرگترین هدف روابط عاطفی سالم، احترام و تعالی بخشیدن به ارزش های یکدیگر می باشد. با این حال، ممکن است فردی به دلایل مختلفی تحقیر شدن در رابطه را تجربه کند. تحقیر شدن عبارت است از احساس خواری و زبونی که سلطه پذیری و حس تنزل را در شخص به وجود می آورد.

تحقیر می تواند به صورت درونی یا بیرونی باشد. در تحقیر درونی شخص به علت های مختلفی خود را مورد سرزنش و تحقیر قرار می دهد و به عبارتی ممکن است رضایت درونی در مورد خود نداشته باشد.

تحقیر بیرونی نیز می تواند به دلیل اتفاقات و رویدادهایی خاص یا رفتار ناعادلانه از سوی دیگری شکل گیرد. در این میان، تحقیر شدن در رابطه عاطفی و رابطه زناشویی از شایع ترین و بدترین انواع تحقیر به شمار می رود چرا که تبعات منفی زیادی به بار خواهد داشت. چه بسا موجب جدایی، دوری و حتی طلاق عاطفی شود.

انواع تحقیر شدن در رابطه

شاید از نظر عموم افراد جامعه، تحقیر شدن در رابطه تنها به شکل حرف ها و صحبت های توهین آمیز باشد. این تصور درست است، اما تنها شیوه تحقیر نیست. بلکه انواع مختلفی دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است.

• تحقیر کلامی مستقیم
• تحقیر کلامی غیر مستقیم
• تحقیر غیر کلامی

عوارض تحقیر شدن در رابطه

آدلر معتقد است که هر شخصی در رابطه و تعامل با دیگران سعی در تعیین ارزش شخصی خود دارد و اگر این باور خود ارزشمندی آسیب ببیند، به او صدمه خواهد رسید. این آسیب ابعاد مختلفی دارد و اگر تحقیر شدن در رابطه جدی و طولانی باشد، به بزرگی این آسیب ها و انواع آن افزوده می شود. در این میان بارزترین عوارض تحقیر شدن در رابطه به شرح زیر می باشند.

• احساس طرد و رها شدگی و انزوا
• عدم پذیرش، ایجاد فاصله عاطفی و روانی
• ارضا نشدن نیازهای احساسی و روحی
• خدشه دار شدن کرامت انسانی
• برخوردهای ناعادلانه
• قرار گرفتن تحت سلطه یا کنترل دیگری
• احتمال مورد سوء استفاده قرار گرفتن
• قربانی توهین های کلامی، رفتاری، تعرض جنسی و آزار جسمی
• کم شدن عزت نفس
• کمبود اعتماد بنفس
• مورد خیانت و کلاهبردای قرار گرفتن
• دروغ و پنهانکاری نسبت به طرف مقابل
• بدبین شدن
• مورد تمسخر قرار گرفتن
• مورد اتهام قرار گرفتن
• خجالتی شدن و مورد بی احترامی قرار گرفتن
• برانگیختن حسادت
• کمرنگ شدن ارزش ها و باورهای اخلاقی و شخصی
• نقض حریم خصوصی
• افزایش استرس و اضطراب
• افزایش خشونت و پرخاشگری
• احتمال خودکشی
• پیدایش مشکلات روانی
• بروز اختلال اضطرابی
• افسردگی
• بروز اختلالات شخصیت
• احساس ناامیدی
• حس پوچی و خود کوچک بینی درونی

علل مورد تحقیر قرار گرفتن در رابطه

شاید بررسی دلایل تحقیر شدن در رابطه کمی عجیب باشد زیرا ما معمولا به اینکه چرا برخی از افراد دیگران را مورد تحقیر قرار می دهند فکر می کنیم.

در اینکه فرد تحقیر کننده یک رفتار بسیار ناشایست را انجام می دهد و احتمالا از یک مشکل و ضعف شخصیتی برخوردار است شکی نیست اما گاهی ما با فراهم کردن یک سری شرایط، این اجازه را می دهیم که دیگری ما را تحقیر کند. به همین خاطر خوب است که این بسترها را شناسایی کنیم تا از تحقیر شدن در رابطه جلوگیری نمائیم. علل بسیار زیاد می تواند در این زمینه نقش داشته باشد اما ما به مهم ترین آن ها در ادامه خواهیم پرداخت.

دوران کودکی و شیوه تربیت

پر واضح است که اگر فردی در مقابل تحقیر شدن در رابطه واکنش و سرسختی نشان نمی دهد، عزت نفس او پائین است. اما چه عواملی باعث کاهش این عزت نفس می شود.

روانشناسان و صاحب نظران معتقدند که سبک فرزندپروری نقش کلیدی در این زمینه دارد. کودکانی که در خانواده نقش قربانی داشته اند و یا دائما شاهد دعوای پدر و مادر خود بوده اند، بیشتر در معرض تحقیر شدن در رابطه خود قرار دارند.

دعوای زن و شوهر که با تحقیر و توهین همراه باشد، نه تنها عزت نفس کودکان را کاهش می دهد، بلکه الگوی بسیار نادرستی را به آن ها ارائه می دهند. از سوی دیگر، اگر رابطه والد و کودک به شکل درستی بنا نشود و اختلافات خانوادگی بیشتر باشد، تحقیر شدگی محتمل تر است.

عدم مهارت در ایجاد ارتباط

نداشتن تعامل و سبک ارتباطی درست یکی از اصلی ویژگی های روابط ناسالم عاطفی است. اگر یکی از طرفین از مهارت های ارتباطی همچون مهارت همدلی، گوش دادن، زبان بدن، احترام و مهارت های مذاکره مناسبی برخوردار نباشد، چندین نتیجه منفی اعم از ایجاد سوءتفاهم، پرخاشگری، کینه، خشونت کلامی و فیزیکی، ناسازگاری، بروز فاصله، برتری طلبی و از همه مهمتر تحقیر بسیار محتمل است. حال ممکن است عدم مهارت ارتباطی باعث تحقیر کردن ناخودآگاه و خودآگاه شود، یا آنکه زمینه را برای تحقیر شدن در رابطه به وجود آورد.

نیاز به تائید دیگران

گاهی به دلیل آنکه ما در درون نیاز به تائید و تشویق دیگران داریم، حاضریم آن را به هر ترتیبی به دست بیاوریم. مجددا می توان نتیجه گرفت که عزت نفس پائین می تواند یکی از مهم ترین دلایل این قضیه باشد. وقتی که انتظارات دیگران بیش از خواسته های ما اهمیت داشته باشد، تحقیر شدن در رابطه چندان دور از انتظار نخواهد بود.

روش های جلوگیری از تحقیر شدن در رابطه

راهکارهای زیر می تواند به شما در جلوگیری از تحقیر شدن در رابطه کمک کند. 

مرزهای شخصی و اخلاقی تان را مشخص نمائید

برای جلوگیری از تحقیر شدن در رابطه، بسیار مهم است که در یک رابطه مرزهای خود را مشخص نمایید تا طرف مقابل از حد و حدودهای شما خارج نشود. این کار باعث می شود تا شخص مقابل متوجه عزت نفس تان شود و به خود اجازه ندهد که شما را مورد تحقیر قرار دهد.

البته این امر به منزله نداشتن انعطاف و یا از خودگذشتگی نیست، بلکه نشان می دهد با وجود تمام الزامات عشق، بایستی قلمرو شخصی ما نیز رعایت شود.

ارتباطتان را با شخص تحقیر کننده قطع کنید

اگر احساس می‌کنید که تحقیر شدن در رابطه برای بار دوم، سوم و یا چندم در حال تکرار است لزومی ندارد که به آن رابطه ادامه دهید.

حتی اگر میبینید که در یک بحث شخص مقابل قصد دارد تا شما را به روش‌های مختلف تحقیر کند، می‌توانید بدون آنکه به بحث ادامه داده یا اجازه دهید که او بر اعصاب شما مسلط شود مکان را ترک کنید. کارشناسان معتقدند که برای تغییر یک مکالمه احساسی ۲۰ دقیقه فرصت وجود دارد و اگر بحث به بیش از ۲۰ دقیقه طول بکشد، درگیری های عاطفی بیشتر خواهد شد. 

همه چیز را شخصی نکنید

ممکن است احساس تحقیر شدن در رابطه صرفاً یک برداشت شخصی بوده و فرد مقابل واقعاً قصد تحقیر کردن شما را نداشته باشد و تنها جمله خود را به نحوی اشتباه بیان نموده است.

گاهی نیز ممکن است که هدف شخص مقابل اصلاح رفتار نادرست ما باشد. اما چون ما نمی‌خواهیم اشتباه خود را بپذیریم آنرا به منزله تحقیر کردن برداشت می کنیم. هنر انتقادپذیری در چنین مواقعی به کمک ما خواهد آمد و باعث می شود آسیب های روحی کمتری را در خود احساس کنیم.

مهارت نه گفتن را بیاموزیم

برخی اوقات ممکن است آنقدر خواسته های طرف مقابل را برآورده کرده باشیم که او خود را از ما برتر ببیند و رفته رفته شخصیت ما در نظر او حقیر به نظر برسد.

اگر احساس می کنید که انتظارات و خواسته های طرف مقابل مطابق با احساسات، ویژگی های شخصیت، مرزهای اخلاقی و هنجارهای شما نیست به شیوه های مودبانه می توانید به او نه بگویید. 

لازم نیست کارهایی را انجام دهید که بالاتر از حد توانایی تان است. در بسیاری از موارد تحقیر شدن در رابطه نتیجه عدم عزت نفس و ارزش دادن بیش از حد به شخص مقابل است.

ارزش های خود را بیابید و نقص ها را بپذیرید

بپذیرید که شما انسان هستید با ویژگی های مثبت و منفی گوناگون. خود برتر بینی و خود کم بینی دو قطب آسیب رساننده به شخصیت انسان هستند.

کسی که خود را کاملا خوب می داند حتی با کوچکترین انتقاد نیز احساس می کند که دیگران قصد تحقیر کردن او را دارند. در مقابل افراد خود کم بین فکر می کنند که پر از عیب و نقص هستند و ترس از از تحقیر شدن در رابطه باعث می شود که در واقع بیان واقعی احساسات و افکار خود نپردازند.

برای آنکه به خودشناسی درست برسید، می توانید بر روی برگه یک دفترچه هر روز توانایی ها و کاستی های خود را یادداشت کنید. در مقابل کاستی ها راه حل هایی که به نظرتان برای بهبود آن موثر می آید را یادداشت کرده و برای عملیاتی کردن آن ها تلاش کنید. ارائه یک چهره غیر واقعی شما را شکننده خواهد کرد.

سخن پایانی

امیدواریم توانسته باشیم تا حد زیادی شما را با دلایل، عوارض و روش های جلوگیری از تحقیر شدن در رابطه آشنا کرده، اطلاعات سودمندی را کسب نموده باشید.

اگر چنین موردی شما را در رابطه آزار می دهد و یا به علت های دیگر، رابطه با کیفیتی ندارید، می توانید از طریق ارتباط با همکاران ما راهنمایی و مشاوره دریافت کنید. کارشناسان دکتر فکر در تمامی روزهای هفته از ساعت 8 صبح الی 12 شب آماده پاسخگویی به همه دوستان عزیز است.