آسیب های اجتماعی اعتیاد در خانواده و نوجوانان

آسیب های اجتماعی اعتیاد در خانواده را می توان از مهم ترین و جدی ترین آسیب های مواد مخدر در هر جامعه ایی به شمار آورد. چرا که سلامت یا عدم سلامت جسمی و روحی افراد خانواده به عنوان بنیادین ترین واحد اجتماعی، نقش مستقیمی بر سلامت اجتماع دارد. در این میان، پیشگیری از آسیب های اجتماعی اعتیاد نوجوانان که در حساس ترین دوره رشد قرار دارند از اهمیت بسزایی برخوردار است.

در ادامه سعی داریم تا آسیب های اجتماعی اعتیاد را در خانواده و جامعه مورد بررسی قرار دهیم تا نقشی در آگاهی سازی هموطنان گرامی داشته باشیم. همچنین، چنانچه در زمینه تشخیص اعتیاد فرزند یا اطرافیانتان و ترک آن نیازمند مشاوره و راهنمایی می باشید، می توانید با مشاوران دکتر فکر در ارتباط باشید.

آسیب های اجتماعی اعتیاد در خانواده کدامند؟

تاثیری که اعتیاد در فرد می گذارد را نمی توان انکار کرد. اما مسلما این مسئله دیگر اعضای خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و حتی می تواند بسیاری از ابعاد زندگی آن ها را نیز تغییر دهید. گرایش جوانان به اعتیاد به شکل مستقیم و غیر مستقیم باعث عوض شدن الگوهای رفتاری، اخلاقی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی و … خانواده ها و در نتیجه جامعه خواهد شد. شاید بهتر باشد تا با جزئیات بیشتری این موضوع را بررسی کنیم.

تنش های خانوادگی از بارزترین آسیب های اجتماعی اعتیاد

زمانی که خانواده متوجه نشانه های مصرف مواد نوجوان، جوان یا یکی از اعضا می شوند، به طور طبیعی یک نوع اضطراب و آشفتگی بر خانه حاکم می شود. علاوه بر این، تلاش برای رفع این مشکل و مواجهه با تغییرات رفتاری فرد معتاد سبب افسردگی های خفیف یا شدید، پرخاشگری، اختلافات خانوادگی و حتی پایین آمدن کیفیت ارتباط بین فردی اعضا می گردد.

این مسئله می‌تواند به بیرون از خانه نیز بسط داده شود. به نحوی که آسیب های اجتماعی اعتیاد در خانواده به واسطه تغییر احتمالی روابط با اطرافیان و یا کم شدن عزت نفس، خود را نشان می‌دهند. گذشته از این خستگی و احساس گناهی که در والدین یا خواهر و برادران جهت تلاش برای درمان اعتیاد شخص معتاد به وجود می آید، سبب انزوای اجتماعی و رفتاری می شود.

ممکن است نوجوان یا فردی که دچار اعتیاد شده رفتارهای غیرمسئولانه و پرخاشگرانه از خود نشان دهد و همین امر آشفتگی های روانی را در خانه نیز بالا میبرد.

مشکلات مالی 

مسلما یکی از آشکارترین آسیب های اجتماعی اعتیاد را می توان در مسائل مالی جستجو کرد. بسته به موقعیت مالی خانواده میزان این آسیب متغیر خواهد بود.

فرد معتاد برای تامین مواد مخدر خود نیازمند پول می باشد. حال اگر این فرد یک نوجوان باشد، از آنجا که معمولا منبع درآمد خاصی در این سن وجود ندارد نه تنها مکررا از خانواده پول درخواست می کند، بلکه احتمال اینکه دست به سرقت یا برداشتن بی اجازه پول بزند نیز وجود دارد.

همچنین، افراد معتاد که دارای شغل می باشند نیز در انجام وظایف مسئولیتهای خود دچار مشکل می‌شوند. این مشکلات ناشی از ضعف بدنی، خستگی ذهن، عدم مسئولیت پذیری، بی میلی به کار و غیره می باشد. بنابراین امکان دارد کار خود را از دست دهند. بدتر آنکه چنانچه فرد معتاد سرپرست خانواده باشد، اعضا را با مشکلات اقتصادی کوچک و بزرگ زیادی مواجه خواهد کرد.

بروز رفتارهای خطر آفرین

گرچه مصرف مواد مخدر در مراحل ابتدایی دارای اثرات سوء کمتری است، اما با پیشرفت آن کنترل رفتارها و مدیریت واکنش ها دشوار می گردد. از این رو، چنانچه با شخص یا مسئله ای آزار دهنده مواجه شوند، احتمالاً واکنش های نامناسب رفتاری از خود نشان خواهند داد.

از سوی دیگر، اثرات مخرب مواد مخدر بر مغز به گونه ایی است که وقتی فرد در حالت نئشگی قرار دارد، رفتارهای غیر قابل کنترل و ناخودآگاهی را انجام می دهد. 

چه بسا متاسفانه در برخی موارد که این حالت شدت می یابد، آزارهای عاطفی، جسمی و جنسی دور از انتظار نخواهد بود. مورد تاسف بار دیگر، بروز برخی اختلالات جسمی یا روحی است که حتی گاهی منجر به خودکشی می گردد. انتقال بیماری ها و ویروس های خطرناک همچون ایدز از دیگر اثرات مخرب مخدر هروئین، کوکائین، گل، ماری جوانا، تریاک و … است. 

آسیب های اعتیاد بر شغل و محل کار

شخص معتاد به مواد مخدر به طور معمول در انجام کارها دچار بی نظمی می شود. همین امر سبب کاهش بازدهی او در زمان انجام شغل، افزایش تعداد دفعات تاخیر و غیبت در محل کار، رفتارهای نامناسب با همکاران یا مشتریان همگی سبب پایین آمدن کیفیت استقلال وی خواهند شد.

به علاوه معمولاً چنین افرادی به علت اختلال هوشیاری و عدم هماهنگی حرکتی، می توانند شرایط محل کار را نا ایمن سازند. به ویژه اگر شغل با دستگاهها و ماشین آلات خطر آفرین مرتبط باشد.

یکی از آسیب های تلخ اجتماعی اعتیاد در این زمینه مشاهده سرقت نقدی یا غیر نقدی از محل کار می باشد. به نحوی که گاها پس از آشکار شدن این قضیه، منجر به از دست دادن شغل می شود.

به خطر افتادن سلامت جسمی

تحقیقات نشان می دهد که ماری جوانا، هروئین و دیگر مواد مخدر انتقال بیماری‌های کشنده را بسیار آسان تر می کند. در این میان HIV و هپاتیت B و C بدترین و خطرناک ترین اینگونه بیماری ها به شمار می روند که البته شیوع بسیار زیادی نیز در بین معتادان دارند. چرا که غالباً از سوزن های کثیف و مشترک استفاده می شود و حتی در موارد غیر تزریقی نیز انتقال بیماری دیگر وجود دارد. 

متاسفانه حتی گاهی دیده می شود که این افراد بیماری های گوناگون را به شریک جنسی خود نیز منتقل می کنند. همچنین زنان بارداری که در معرض مصرف این گونه مواد هستند نه تنها از آسیب های اجتماعی اعتیاد، بلکه از آسیب های جسمی به خود و فرزندشان در امان نخواهند بود. نوزادانی که که از مادر معتاد متولد میشوند غالباً خود نیز دچار اعتیاد می گردند.

افزایش طلاق

اگر سری به دادگاه های خانواده بزنید خواهید دید که یکی از پرتکرارترین دلایل طلاق، اعتیاد همسر می باشد. بررسی هایی که بر روی آسیب های اجتماعی اعتیاد در خانواده صورت گرفته است نشان می دهد که زوجین در چنین خانواده هایی با تنش‌ها و کشمکش هایی دست و پنجه نرم می‌کنند.

همین امر باعث افزایش مشاجره و نزاع بین همسران شده و به تدریج رابطه به سردی می گراید به نحوی که حتی اگر طلاق قانونی صورت نگیرد شاهد طلاق عاطفی خواهیم بود.

افزایش جرم و جنایت

بزهکاری هایی که توسط افراد معتاد صورت می گیرد ناشی از تغییرات روحی روانی و جسمی پس از مصرف ماده مخدر می باشد. علاوه براین، بسیاری از معتادان قادر به تامین مواد مخدر نیستند، سعی می کنند از روش هایی همچون دزدی، ضرب و شتم، جیب بری، تجاوز، و فحشا برای به دست آوردن آنچه که می‌خواهند استفاده نماید.

این روش های های غیرقانونی و نامشروع سبب افزایش آسیب های اجتماعی اعتیاد و افزایش جرم و جنایت می شوند.

آسیب های اجتماعی اعتیاد نوجوانان

نوجوانان به دلیل آنکه در سن رشد جسمی و عقلی قرار دارند، بسیار بیشتر از بزرگسالان در معرض مصرف مواد مخدر قرار دارند. به عنوان مثال، از جمله آسیب های اجتماعی اعتیاد در نوجوانان تغییرات خلق و خو و رفتاری بارز آنهاست.

به طوری که در مقابل محرکهای ضعیف هم امکان دارد واکنش‌های شدیدی از خود نشان دهند. همین امر می‌تواند نوجوانان را در معرض رفتارهای پرخطر همچون دعوا با دوستان، مشاجره با اطرافیان، ناسازگاری با خانواده و حتی خودکشی قرار دهد.

نکته مهم دیگر مربوط به افت تحصیلی و بی علاقگی نسبت به درس و تحصیل می باشد. تحقیقات نشان می دهد که مواد مخدر در کاهش تمرکز و حافظه نوجوان تاثیر بسزایی دارد. به شکلی که حتی تجزیه و تحلیل مسائل برایشان دشوار می‌شود. به دنبال این دلایل دانش آموزان مصرف کننده مواد مخدر غالباً افت تحصیلی و اخراج شدن را تجربه می کنند.

از دیگر آسیب های اجتماعی اعتیاد در نوجوان عدم توجه به بهداشت فردی و مبتلا شدن به برخی بیماری ها می باشد. مواد مخدر سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و همین امر باعث می شود که شخص به راحتی به بیماریهای مختلف مبتلا شود. البته سرایت برخی بیماری‌ها به دیگر اعضای خانواده و اجتماع نیز دور از انتظار نیست.

پیشگیری از آسیب های اجتماعی اعتیاد

مسلما در هر جامعه ایی اقدامات متعددی برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی اعتیاد صورت می گیرد. در این بین می توان گفت که پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان و جوانان از مهم ترین گام ها در این زمینه محسوب می شود. 

برای مثال اگر در مدارس به طور صحیح و علمی در مورد مضرات اعتیاد به مواد مخدر آموزش داده شود، میزان شیوع چنین مشکلی کمتر خواهد شد. البته آموزش مهارت‌های فردی و بین فردی، و همچنین استفاده از مشاوران متخصص جهت رفع مشکلات روحی و خانوادگی نوجوانان بسیار مهم خواهد بود.

چرا که مهمترین دلیل کشش نوجوانان و جوانان به سمت اینگونه مواد محیط نا به سامان خانواده، آسیبهای دوران کودکی، عدم رضایت مندی عاطفی و اقتصادی، تجربه شکست عشقی، ناکامی های مختلف و فروپاشی خانواده می باشد.

خلاصه مطالب

در این مقاله تلاش شد تا به آسیب های اجتماعی اعتیاد در خانواده و نوجوانان پرداخته شود و نکات مختصری در مورد روش های پیشگیری از این آسیب ها بیان شود. 

همچنین، همکاران و مشاوران مجرب ما در سامانه دکتر فکر این آمادگی را دارند تا همه دوستان گرامی در مورد بهترین روش های ترک اعتیاد و نحوه برخورد با افراد معتاد راهنمایی نمایند. برای این منظور میتوانید در تمامی روزهای هفته از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ شب با ما در ارتباط باشید.