اضطراب جدایی در کودکان در چه سنی است؟

آیا برای شمایی که فرزند خردسال تان نسبت به دوری از والدین بشدت نگران می شود، نیز این سوال مطرح شده که اضطراب جدایی در کودکان در چه سنی است؟با وجود آنکه مضطرب شدن کودکان در سنین پایین تا حدی طبیعی و نرمال می باشد، اما اگر شدت و مدت آن زیاد شود، به یک اختلال تبدیل می شود. حال سوالی که پیش می آید این است که علت ، نحوه درمان و نشانه های اضطراب جدایی در کودکان چیست؟

در این مقاله قصد داریم تا به پرسش های مطرح شده پاسخ دهیم و ببینیم که چگونه می توان اضطراب جدایی در کودکان را کاهش داد. اگر فرزند شما نیز علائم ذکر شده در مقاله را داراست و می خواهید برای درمان او اقدام نمایید، کارشناسان و مشاوران دکتر فکر می توانند شما را در این زمینه راهنمایی کنند. 

اضطراب جدایی در کودکان چیست؟

شاید شما هم دیده باشید که بعضی از کودکان بمحض فاصله گرفتن از پدر و مادر و یا قرار دادن آن ها در مکانی جداگانه بشدت مضطرب شده و شروع به گریه کردن می کنند. ممکن است فکر کنید که این واکنش طبیعی است و بخشی از روند رشد کودک به حساب می آید. اما باید بگوییم که همیشه هم ینطور نیست و چنین رفتارهایی می تواند ناشی از یک مشکل و وابستگی عاطفی است که اختلال اضطراب جدایی در کودکان نامیده می شود
چیزی که این نوع اختلال را از اضطراب های معمولی مجزا می کند، شدت و موقعیت هایی است که در آن اتفاق می افتد. یعنی کودک حتی از تصور یا شنیدن اینکه مادر و پدرش از او دور می شوند نیز مضطرب شده و احساس ناامنی می کند.

این موضوع می تواند هم در سنین پایین مشکل ساز باشد و هم در سنین پیش دبستانی و مدرسه اختلال ایجاد نماید. آن ها فکر می کنند که اگر از والدین یا خانواده دور باشند، برایشان اتفاقات ناخوشایندی می افتد.
علاوه بر این، اگر اختلال اضطراب جدایی در کودکان درمان نشود، در آینده نمی توانند با دیگران بخوبی ارتباط برقرار کنند و دوری از خانواده یا وابستگی ها برای آن ها بسیار دشوار می شود.

اضطراب جدایی در کودکان در چه سنی است؟

حقیقت این است که اختلال اضطراب جدایی ممکن است در هر سنی وجود داشته باشد، اما به ندرت پیش می آید که شروع آن در دوران نوجوانی، جوانی و یا بزرگسالی باشد.
در این میان، به طور معمول اضطراب جدایی کودکان که یک نوع اضطراب طبیعی است و با شکل اختلالی آن متفاوت می باشد، از 12 تا 18 ماهگی رخ می دهد.

در حالیکه اختلال اضطراب جدایی کودکان بر اساس مشاوره کودک غالبا در 18 ماهگی تا سه سالگی بوجود می آید، اما بیشترین نمود خود را در سنین پیش دبستانی نشان می دهند. زیرا کودک از رفتن به مدرسه یا مهد کودک امتناع می کند.

نشانه های اضطراب جدایی کودکان چیست؟

نمی توان هر گونه مخالفت به هنگام دوری را اضطراب جدایی در کودکان نامید. از سوی دیگر نشانه های اضطراب جدایی در کودکان با یکدیگر متفاوت می باشند. همچنین، این علت ها می توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و خود را به نحوهای مختلفی نشان دهند.

از سویی، از آنجا که بچه ها با خلقیات گذرا و متعددی دوره های رشد را طی می کنند، تشخیص نشانه های اضطراب جدایی در کودکان گاهی دشوار است. معمولا اگر کودکی سه علامت از نشانه های اضطراب جدایی در کودکان ذکر شده در زیر را داشته باشد، به احتمال زیاد دچار این اختلال شده است.
• بیش از حد در مورد والدین نگران می شود
• وقتی به جای دیگری می رود، دوست دارد که هر چه زودتر به خانه برگردد و زود دلتنگ خانه می شود
• با غیاب والدین، به او احساس نگرانی و نارحتی دست می دهد
• وقتی والدین او را تنها می گذرانند، گریه می کند
• دیدن کابوس های شبانه
• دائما به والدین می چسبد
• در مواقع جدایی از والدین، به اضطراب جدایی در کودکان دچار مشکلات جسمی همچون حالت تهوع، استفراغ یا سردرد می گردد
• هنگام خوابیدن دوست دارند در کنار والدین باشند
• از رفتن به مدرسه مدام امتناع می کنند
• از تنهایی و فکر به آن شدیدا می ترسند
• دائم در مورد از دست دادن عزیزان به دلایل مختلفی همچون تصادف، بیماری و … نگرانند

علت اضطراب جدایی در کودکان

یک علت عمده اضطراب جدایی در کودکان این است که آن ها بیشترین وقت خود را با والدین می گذرانند و اینکه چنین اختلالی در این سنین رخ دهد چندان هم عجیب نیست. همچنین، کودک حداقل در سال های اولیه زندگی، تعریف و تشخیص درستی در مورد ماهیت مستقل خود ندارد.

او حتی نه تنها مادر را یک هویت مستقل نمی داند، بلکه هویت خود و مادر را یکسان می بیند. به همین دلیل هم اضطراب جدایی در کودکان رخ می دهد. یادمان باشد که به همین علل، مادران بیشترین وظیفه را در رشد استقلال کودک دارند.
با این حال، برخی عوامل در ایجاد چنین مسئله ایی نقش دارند. چرا که همه کودکان دچار آن نمی شوند و تنها در برخی مشاهده می شود.

• اتفاقات استرس زا و آسیب زایی که در گذشته رخ داده است مانند، مرگ عزیزان یا یک حیوان خانگی که علاقه زیادی به آن داشته است، طلاق والدین، تغییر مکان خانه و اسباب کشی به جای دیگر، اقامت در بیمارستان
• محافظه کاری بیش از حد والدین
• داشتن والدینی مضطرب یا یکی از اعضای خانواده که دچار اختلالات شخصیت و روانی هستند. به عبارتی ارثی بودن آن
• داشتن دلبستگی نا ایمن به پدر و مادر یا افرادی که از کودک مراقب می کنند

پیامدهای اختلال اضطراب جدایی در کودکان

مسلما همه ما می دانیم که وابستگی بیش از حد و ترس از دور شدن که ماهیت اصلی اضطراب جدایی در کودکان می باشد، نتایج منفی را با خود به همراه دارد. بارزترین این مشکلات مربوط به زمانی است که کودک باید به مدرسه برود و دیگر نمی تواند والدین را در کنار خود داشته باشد.

بچه هایی که اختلال اضطراب جدایی دارند، از اینکه به تنهایی در میان یک عده غریبه بدون حضور پدر و مادر باشند، وحشت دارند. چنین موضوعی، اگر درمان و اصلاح نشود، نتایج منفی زیادی را به بار خواهد آورد.
نکته دیگر در مورد تاثیر اضطراب جدایی در کودکان به سلامت روانی آن ها بر می گردد. تحقیقات نشان داده که کودکان دارای این اختلال، ممکن است در سنین بالاتر دچار اختلال دو قطبی، اختلال وحشت زدگی، و اختلال بیش فعالی شوند.
علاوه بر تمامی این نکات، کودکی که اختلال اضطراب جدایی او هنوز رفع نشده، در آینده نه تنها استقلال کافی نخواهد داشت، بلکه هویت یابی اش ناقص و منجر به کمبود اعتماد بنفس او خواهد شد. حتی در برخی موارد نیز دیده می شود که این کودکان در سنین بزرگسالی قادر به انتخاب درست همسر نیستند و به ازدواج با معتاد، افراد پرخاشگر، و ناهنجار و … گرایش دارند.

درمان اضطراب جدایی در کودکان

خوشبختانه علیرغم بسیاری از اختلالات دیگر، اضطراب جدایی در کودکان در اکثر مواقع نیازی به درمانگر یا مشاور نیست. کافی است که کودک خود را در یک محیط امن حس کند و پدر و مادر در خانه یا بیرون از آن به یک سری نکات توجه داشته باشند.

در واقع والدین بیشتری نقش و تاثیر را در درمان اضطراب جدایی در کودکان بر عهده دارند و اگر در این زمینه سهل انگاری نمایند، فرزند آن ها در آینده با سایر انواع اضطراب اعم از گذر هراسی یا پنیک، و حتی افسردگی دست و پنجه نرم خواهند کرد. گذشته از این، رشد تحصیلی و داشتن یک زندگی زناشویی موفق با وجود چنین اختلالی بسیار دشوار خواهد بود.
اما در مواقعی که علائم شدید بوده و ادامه دار بودن این ماجرا صدمات گوناگونی را به فرزند وارد می کند، احتمالا به داروهای ضد اضطراب و یا مشاوره و روان درمانی ضروری می باشد.

درمان شناختی رفتاری اختلال اضطراب جدایی

از روش درمانی شناختی رفتاری یا همان CBT برای بسیاری از اختلالات استفاده می شود و ثمربخش ترین شیوه هم به حساب می آید. البته همانطور که گفته شد، از مشاوره و روان درمانی در موارد حاد استفاده می شود. هدف اصلی روش شناختی رفتاری، کاهش اضطراب و بالا بردن حس امنیت در کودک است.

درمانگر با کار بر روی تغییر تفکر و ذهنیت او، تلاش می کند تا به کودک یاد دهد تا از والدین جدا شود بدون آنکه احساس نگرانی یا استرس به او دست دهد.
در این بین، غالبا از خانواده درمانی نیز استفاده می شود و به خانواده آموزش داده می شود تا چگونه با اضطراب جدایی در کودکان چگونه برخورد کنند.
از جمله تکنیک هایی که مشاوران برای درمان اضطراب جدایی به کار می برند عبارتند از: حساسیت زدایی منظم، یادگیری مشاهده ایی، شرطی سازی عامل ( پاداش، تقویت مثبت مثبت یا منی، غرقه سازی ) و درمان شناختی

نقش والدین در درمان اختلال اضطراب در کودکان

قبلا نیز یادآور شدیم که والدین بیشتر سهم را درمان اضطراب جدایی در کودکان دارند. آن ها می توانند اقداماتی مانند زیر را اجرایی نمایند.

والدین نیز باید اضطراب خود را کنترل کنند

گاهی دیده می شود که اضطراب پدر و مادر بیشتر از اضطراب جدایی در کودکان است. یعنی آن ها وقتی که قرار است از فرزند خود دور شوند و یا احساسات کودکشان را در هنگام جدایی می بینند، بشدت مضطرب می شوند. یادمان باشد که کودکان بیش از آنچه که فکر می کنیم حواسشان جمع است و متوجه احساسات و حرکات ما می شوند. بنابراین، بهتر است برای درمان از خودمان شروع کنیم.

گاهی از نزدیکان برای نگهداری فرزندتان کمک بگیرید

یکی از راه های موثر برای درمان اضطراب جدایی در کودکان این است که از اشخاص مهربانی که کودک با آن ها رابطه خوبی برقرار می کند کمک بگیرید و بتدریج آن ها را با یکدیگر تنها بگذارید.

از بازی درمانی بهره ببرید

بازی درمانی یکی از بهترین شیوه ها برای درمان انواع اختلالات در کودکان به شمار می آید. این روش همچنین با تاثیرگذاری بر روی تمدد اعصاب می تواند اضطراب جدایی در کودکان را کاهش دهد. بهتر است برای این منظور، از بازی هایی که موجب تنفس عمیق، آرامش، آرام سازی عضلات و … هستند استفاده شود. همچنین، بازی های مثل دالی موشه یا قایم موشک نیز موثر است.

بسترهای ارتباط بیشتر با همسالان را فراهم کنید

برای این کار می توانید او را در مهد کودک قرار دهید و یا با کودکان همسن و سال خودش آشنایش کنید تا با آن ها ارتباط برقرار کند. هر چه بسترهای اجتماعی شدن بیشتر فراهم شود، اضطراب جدایی در کودکان راحت تر کم می شود.

سخن پایانی

در این مقاله دیدیم که علت و نشانه های اضطراب جدایی در کودکان چیست و در مورد عوارض و همچنین شیوه های درمان سخن گفتیم.

ضمن امید به سودبخش بودن اطلاعات ارائه شده، اگر فرزندتان با هر گونه اختلال یا مشکل رفتاری دیگری اعم از بهانه گیری، لجبازی، شب ادراری، پرخاشگری، فوبیا و … مواجه است، می توانید با مشاوره بخش کودک و نوجوان دکتر فکر تماس گرفته و به راحتی مشاوره دریافت نمایید.

همکاران ما در تمامی روزهای هفته از ساعت 8 صبح الی 12 آماده پاسخگویی به شما دوستان گرامی خواهند بود.