دلایل ازدواج زود هنگام و ۱۰ مورد از مهم ترین پیامدهای آن

ازدواج زود هنگام ازدواجی است که در سنین پایین معمولا زیر سن 18 سال بین یک کودک و بزرگسال یا دو کودک با یکدیگر انجام می‌شود. در واقع اکثر این ازدواج‌ها بین کودک دختر و یک مرد انجام می‌شود که می‌توان گفت ریشه در نابرابری جنسیتی دارد. ازدواج کودکان تلاش جهانی برای بهبود تحصیلات دختران را تضعیف می کند، زیرا بسیاری از دختران برای ازدواج در سنین پایین ترک تحصیل می کنند. در عین حال، دسترسی دختران به آموزش با کیفیت یک راهکار اساسی برای جلوگیری از ازدواج زود هنگام است. بنابراین ازدواج كودكان هم دلیل و هم پیامد عدم موفقیت تحصیلی دختران است.

با وجود این که در هر کشور سن قانونی ازدواج مشخص شده است اما هنوز هم اقوام و ملت‌هایی هستند که با پایبندی بر سنت‌ها و فرهنگ‌های قدیمی و بنا به دلایلی خاص مانند بارداری نوجوان با رضایت پدرومادر، ازدواج زودهنگام فرزندان را مجاز می‌دانند. در این مقاله سعی می‌کنیم شما را با دلایل ازدواج زود هنگام و پیامدهای آن آشنا کنیم. پیشنهاد می‌شود برای آشنایی کامل با این ازدواج و بررسی پیامدهای آن بر فرزندان و جامعه تا پایان با ما همراه باشید.

ازدواج زود هنگام

به طور کلی سن قانونی ازدواج در جهان 18 سالگی به بعد است. به عبارتی می‌توان گفت منظور از ازدواج زود هنگام یعنی ازدواجی که زیر سن 18 سالگی انجام می‌شود. اما این عدد ممکن است در هر کشور متفاوت باشد. به عنوان مثال در ایران سن قانونی ازدواج 13 سال است. به همین دلیل متأسفانه هنوز هم در ایران ازدواج زود هنگام شیوع بالایی دارد.

در جهان سالانه حدود 12 میلیون کودک دختر عروس که برخی از آن ها ازدواج اجباری محسوب می شوند. یک واقعیت وحشتناک که حقوق دختران را پایمال می‌کند و در معرض خشونت (جنسی ، جسمی و عاطفی) قرار می دهد. به گونه‌ای که اغلب آنها مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. در ادامه میزان ازدواج زود هنگام در کودکان و ارتباط آن با تحصیلات را بیان می‌کنیم.

میزان ازدواج کودکان

روزانه به طور متوسط 40000 کودک و زن زیر 18 سال ازدواج می کنند. این رقم هر ساله حدود 15 میلیون است. بیش از 60% عروس های کودک، در کشورهای در حال توسعه تحصیلات رسمی ندارند. طبق آمارها در ایران شیوع ازدواج برای دختران کودک، حدود 65% و برای پسران 35% است که حدود 20 درصد آن ها دارای تحصیلات زیر دیپلم هستند. نداشتن تحصیلات کافی به معنی نداشتن دانش و اطلاعات کافی در مورد ازدواج است.

به طور کلی هم اکنون بیش از 700 میلیون زن در جهان وجود دارند که قبل از 18 سالگی ازدواج کرده‌اند و این معادل یک نفر از ده نفر کل جمعیت جهان است. بنابراین اگر برای این مسئله چاره‌ای نیندیشیم، 950 میلیون دختر و زن وجود دارند که تا سال 2030 تحت تأثیر ازدواج زود هنگام قرار می‌گیرند.

ارتباط بین ازدواج زود هنگام و تحصیلات

وقتی دختران زود ازدواج می کنند، بدون شک تأثیر به سزایی روی تحصیلات آن ها می‌گذارد. بسیاری از دخترانی که عروس می شوند از مدرسه اخراج می شوند و چشم انداز کمی برای تکمیل تحصیلات خود خواهند داشت. در عین حال ، عدم دسترسی به آموزش با کیفیت، احتمال ازدواج اجباری زودرس را افزایش می دهد.

دختران فاقد تحصیلات تا شش برابر بیشتر از دختران با تحصیلات متوسطه احتمال ازدواج زودهنگام دارند. پرداختن به ازدواج کودکان به عنوان بخشی از تلاش برای آموزش جهانی و حمایت از دختران و زنان ضروری است.

دلایل ازدواج زود هنگام

با آنکه بخش عمده ایی از دلایل ازدواج زودهنگام را می توان در سنت ها و عقاید سنتی برخی از اقوام و جوامع جستجو کرد، اما علت های دیگری در پشت این کار وجود دارد.

نافرمانی

گاهی اوقات نوجوانان به دلیل تحت تأثیر یک سری شرایط و تمایل برای شبیه شدن به فرد مشهور مورد علاقه‌ی خود که به تازگی ازدواج کرده است، تصمیم به ازدواج می‌گیرند. آن ها هیچ دانش و اطلاعاتی در مورد ازدواج و شرایط آن ندارند اما در این سن احساس می‌کنند مانند رومئو و ژولیت هستند و تنها عشق زندگی خود را پیدا کرده‌اند.

همچنین برای رسیدن به عشق خود ممکن است دست به فرار بزنند و به صورت مخفیانه ازدواج کنند. در این مورد احتمال آشنا شدن دختر و پسر از طریق فضای مجازی و اینترنت وجود دارد که منجر به ازدواج از راه دور می‌شود.

عدم آموزش جنسی و بارداری غیر منتظره

دنیای مدرن قوانین خاص خود را دارد و برای هیچ مسئله‌ای محدودیتی ندارد. با این حال، جوانان همیشه در مورد رابطه جنسی و روش هایی برای جلوگیری از بارداری بدون برنامه، آموزش کافی ندارند. همچنین در اکثر کشورها سقط جنین ممنوع است، از طرفی از نظر قانون آن ها مسئول این کار هستند بنابراین برای جلوگیری از مجازات و فرار از قانون تصمیم به ازدواج می‌گیرند حتی اگر یکی از طرفین به سن قانونی نرسیده باشد.

ازدواج زود هنگام به دلیل ادای احترام به نیاکان

حفظ سنت‌ها و ادای احترام به نیاکان از وظایف اصلی بسیاری از اقوام و ملت های گوناگون است. آن ها به دلیل احترام به آداب و رسوم گذشته، بدون در نظر گرفتن سن یا آگاهی طرفین تصمیم به ازدواج می‌گیرند. در این نوع ازدواج دختر و پسر هیچ اراده و اختیاری ندارند و تمام تصمیم‌ها از طرف پدر و مادر و بزرگان طایفه گرفته می‌شود.

فقر

یکی از مهم‌ترین دلیل‌های ازدواج زود هنگام فقر است که زندگی دختران جوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل والدین آن ها برای مقابله با بدهی‌ها و شرایط نامساعدی که دارند تصمیم به ازدواج دختران خود می‌گیرند. در واقع آن ها با این کار آن ها را می‌فروشند.

محافظت از ناموس خانواده

گاهی اوقات افراد معتقدند برای حفظ ناموس خود و پاکدامنی فرزندشان بهتر است او را در سنین پایین شوهر دهند. در چنین خانواده‌هایی غالبا ازدواج فامیلی صورت می گیرد و دیگر به این که او هنوز کودک است و چیزی از ازدواج نمی‌داند کاری ندارند.

اهداف استراتژیک

بعضی خانواده‌ها به دلیل اهدافی که در سر دارند، برای به دست آوردن موقعیت و شرایط بهتر و ایجاد ارتباط و پیوند محکم با خانواده‌ها و قبایل قدرتمند فرزندان کم سن و سال خود را مجبور به ازدواج می‌کنند.

پیامدهای ازدواج زود هنگام

احتمال خوشبخت شدن زوجی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند بسیار کم و در واقع یک در هزار است. در بیشتر موارد ازدواج زود هنگام برای هر دو طرف رابطه پیامد مثبتی ندارد، با این حال بیشترین تأثیر منفی بر دختران جوانی است که در سنین حساس ازدواج کرده‌اند. در زیر چند نمونه از پیامدهای آن را بیان می‌کنیم.

پایین آمدن سطح تحصیلات و آموزش کودکان

در بیشتر فرهنگ‌هایی که ازدواج زود هنگام صورت می‌گیرد، وظیفه‌ی زن را در اداره کردن خانه و به دنیا آوردن بچه می‌بینند. بنابراین در چنین جوامعی امر مهمی چون آموزش و تحصیلات بی‌اهمیت تلقی می‌شود و دختران با ازدواج کردن از مؤسسات آموزشی جدا می‌شوند و به وظیفه‌ی همسرداری خود می‌پردازند.

همچنین زمانی که دختر در سن پایین و بدون رسیدن به بلوغ عقلی و نداشتن تحصیلات کافی ازدواج می‌کند نمی‌تواند در مورد مسائل پیش آمده در زندگی درست تصمیم بگیرد. به عنوان مثال می‌تواند در مواجهه با تغییر رفتار مردان بعد از ازدواج عاقلانه رفتار کند و تصمیم درستی بگیرد.

امتناع و دوری کردن از جامعه

حتی اگر یک زن بعد از ازدواج کردن، مجددا تصمیم به ادامه تحصیل بگیرد متأسفانه با مشکل دیگری روبرو می‌شود. این مشکل عدم پذیرش و پس زدن از طرف عموم است. تنها پاسخ به چرای او، این است که او قبل از ادامه دادن تحصیل مادر فرزند و یک همسر است بنابراین وظیفه‌ی او پرداختن به مسائل خانه‌داری و مراقبت از فرزندش است.

ناملایمات عاطفی

اگر این ازدواج بنا بر صلاحدید بزرگان انجام شده باشد، از همان ابتدا اختیارات تمام امور به دست خودشان است و عروس و داماد حق مخالفت ندارند. به عروس‌های جوان حق انتخاب داده نمی‌شود و آن ها بدون احساس عشق واقعی درگیر رابطه می‌شوند.

در این جوامع فقط سنت‌ها معنی دارند. بنابراین در این حالت وضعیت احساسی دختران ناپایدار می‌شود و آن ها احساس می‌کنند دو راه بیشتر ندارند. آن ها یا فکر خودکشی را در ذهن دارند یا به همراه فرزندانشان فرار کنند.

عدم بلوغ جسمی و مسائل بهداشتی

ثابت شده است که بدن زنان بعد از 18 سالگی برای تولید مثل مناسب است. بنابراین بدن ناقص که اجزای آن به طور کامل شکل نگرفته است، قادر به ایجاد شرایط مناسب و رشد طبیعی جنین نیست. همچنین در خانواده‌های دارای ازدواج زود هنگام، بالاترین میزان مرگ‌ومیر نوزادان و زنان مشاهده می‌شود.

عدم داشتن دوست و هم صحبت

شاید کمی عجیب به نظر برسد اما متأسفانه اکثر این دختران بعداز ازدواج از همه‌ی جوامع دوری می‌کنند. مخصوصا اگر بعد از ازدواج به محل زندگی جدید نقل مکان کرده باشند. در واقع این دختران به نوعی از همه شاکی هستند و برای دوری از هرگونه نزاع و بحث سعی می‌کنند بر روی انجام وظایف خانه‌داری خود متمرکز شوند.

عدم وجود حمایت اجتماعی و مراقبت پزشکی مناسب

به نظر می‌رسد که حقوق و حمایت زنان در مقایسه با مردان چندان ارزشی ندارد. آن ها از خدمات مراقبت‌های پزشکی، حمایت‌های اجتماعی و بهبود شرایط کار چندان بهره‌ای نمی‌برند. در واقع می‌توان گفت نگاه به زن یک نگاه ابزاری است که حق هیچ‌گونه اعتراضی ندارد و فقط باید به انجام وظایف خود بپردازد.

نابرابری جنسیتی

اگرچه امروزه بیشتر زنان در سنین بالا ازدواج می‌کنند، اما هنوز هم در برخی جوامع ازدواج زود هنگام زنان بسیار رواج دارد. بیانیه‌ی جهانی حقوق بشر معتقد است که زن و مرد هم در هنگام ازدواج، هم در طول زندگی زناشویی و همچنین در هنگام طلاق دارای حقوق برابر هستند.

در صورتی که در ازدواج زود هنگام دختران این حق پایمال می‌شود چرا که دخترانی که زود ازدواج می‌کنند حق ادامه تحصیل از آن ها گرفته می‌شود بنابراین دانش و مهارت لازم را در زندگی کسب نمی‌کنند در نتیجه در به دست آوردن هویت خود دچار مشکل می‌شوند.

ماهیت ازدواج به گونه‌ای است که باید با رضایت و آزادی عمل دو طرف انجام شود اما دخترانی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند به علت این که به بلوغ فکری نرسیده اند ازدواج آن ها از روی آگاهی و رضایت کامل نیست، بنابراین حقوق انسانی آن ها پایمال شده است.

نگاه ابزاری به دختر

در برخی از جوامع قبیله‌ای داشتن فرزند زیاد رسم است. از نظر آن ها دختر هرچقدر کوچکتر باشد بهتر است چون فرزندان بیشتری می‌تواند به دنیا بیاورد. همچنین بسیاری از آن ها فرزند پسر را به دختر ترجیح می‌دهند. بنابراین زن و شوهر به فرزند آوری خود ادامه می‌دهند تا به هدف خود که آوردن فرزند پسر است نزدیک شوند.

تشدید سطح بالای فقر

با افزایش ازدواج زود هنگام، فرزندان بیشتری متولد می‌شوند که شرایط اجتماعی مساعدی از نظر شغل و تحصیلات برای آن ها فراهم نیست. همچنین والدین پول کافی برای تربیت فرزندان خود ندارند در نتیجه این فرزندان در شرایطی با عدم تربیت درست و نداشتن شغل به زندگی خود ادامه می‌دهند. بنابراین هرچه تعداد جوانان بیکار در یک جامعه بیشتر باشد فقر در آن جامه بیشتر است.

ازدواج زود هنگام و پایمال شدن حقوق کودکان

درست است که ازدواج یک نیاز طبیعی در زندگی هر شخص است اما برای کودک این چنین نیست و باعث پایمال شدن حق‌ کودکان برای داشتن یک زندگی طبیعی می‌شود.

با ازدواج زود هنگام بسیاری از حقوق کودکان مانند حق تحصیل، داشتن شغل مناسب، حق محافظت در برابر خشونت جسمی و روحی، حق برخورداری از بالاترین سطح استاندارد بهداشتی و حق استراحت و اوقات فراغت از آن ها گرفته می‌شود. بنابراین تمام این ها می‌تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات روحی و روانی برای کودکان شود.

نداشتن ثبات مالی

در ازدواج زود هنگام پسران کم سن و سال که شغل مناسبی هم ندارند موظفند که مسئولیت و مدیریت هزینه‌ها را بر عهده بگیرند. واضح است که آن ها به دلیل سن کم و همچنین نداشتن دانش کافی قدرت بهبود شرایط و مدیریت هزینه‌ها را ندارند. پس در حالت کلی می‌توان گفت که ازدواج زود هنگام علاوه بر کودکان به اقتصاد و نیروی کار جامعه هم آسیب می‌زند.

نظر اسلام در مورد ازدواج زود هنگام

ممکن است چنین به نظر برسد که چون سن بلوغ دختران در اسلام 9 سالگی است پس اسلام با ازدواج زود هنگام موافق است، در حالی که اینطور نیست و حتی این کار غیر اسلامی است زیرا مخالف با روح واقعی اسلام است. از نظر قرآن کریم ازدواج یک پیوند و میثاق محکم است که بین دو انسان بالغ بسته می‌شود.

بنابراین یک دختر 9 ساله نمی‌تواند چنین پیمانی ببند. چرا که او در این سن هنوز درک درستی از پیمان و عهد ندارد. از نظر اسلام دختر در اولین عادت ماهانه از صغیر بودن فارغ می‌شود حالا این قاعدگی ممکن است در هر سنی اتفاق بیافتد پس بعد ار آن توانایی رد یا قبول درخواست ازدواج را دارد.

می‌توان گفت از نظر اسلام رضایت دختر از پیش‌شرط‌های قبل از ازدواج است و پدرومادر حق مجبور کردن او را به بپذیرفتن ازدواج ندارند و دختر می‌تواند قرار ازدواج از پیش تعیین شده را لغو کند. در حالت کلی اسلام معتقد که کودکان برای ازدواج باید به بلوغ برسند و سن خاصی را عنوان نکرده است.

سخن آخر

سعی کردیم در این مقاله شما را با ماهیت ازدواج زود هنگام و دلایل و پیامدهای آن آشنا کنیم. همان‌طور که گفته شد ازدواج زود هنگام برای هر دو طرف ازدواج پیامد خوبی ندارد اما در اکثرا موارد دختر خیلی بیشتر از پسر آسیب می‌بیند. در حالت کلی برای جلوگیری از ازدواج زود هنگام باید به صورت قانونی تصویب و اجرا شود همچنین در مورد قوانین مربوط به تحصیل کودک در مدرسه و ثبت تولد و ازدواج توجه ویژه‌ای شود.

هرچند که اجرای این قوانین به تنهایی به ازدواج کودکان خاتمه نمی‌دهد و باید در جامعه برابری جنسیتی رواج پیدا کند. به عنوان مثال وقتی در یک جامعه به تحصیل دختران به اندازه‌ی پسران اهمیت داده شود، وقتی پدر ومادر به تربیت فرزند خود، دختر یا پسر توجه یکسانی داشته باشند، به آینده‌ی دختران و پسران اهمیت داده شود، درنتیجه انگیزه برای ازدواج زود هنگام کم می‌شود. همچنین وقتی خانواده ها به خصوص دختران در شرایط خوبی به سر ببرند و در آرامش باشند انگیزه ازدواج فرزندان کم‌تر می‌شود. در پایان با ریشه کن کردن فقر شدید می‌توان جلوی ازدواج زود هنگام را گرفت.