اختلال احتکار چیست؟ + درمان وسواس احتکار

اختلال احتکار نوعی بیماری وسواس گونه است که شاید بسیاری از مردم تا به حال نام این بیماری را را نشنیده و اطلاعاتی درمورد آن نداشته باشند، ولی اگر به آن ها بگوییم که تا به حال فردی را دیده اند که وسایل بی ارزش را به صورت افراطی جمع آوری می کند و تمایلی برای دور ریختن آن ها ندارد، اکثر مردم تایید می کنند که چنین فردی را در میان اعضای خانواده، دوستان و یا همسایگان خود دارند و فقط نمی دانستند که این مشکل نوعی اختلال روانشناختی و وسواس گونه محسوب می شود.

بنابراین بهتر است بدانیم کسانی که به صورت افراطی و بنا به دلایل غیر منطقی هر آنچه که در زندگی با آن مواجه می شوند را جمع آوری کرده در حالی که ارزش مادی یا حتی احساسی خاصی ندارند، دچار اختلالی روانشناختی هستند که قطعا نیاز به درمان تخصصی دارند زیرا هرچقدر روند درمان این بیماران به تعویق بیفتد بیماری شدت بیشتری پیدا کرده و تمام جوانب زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

از این رو آشنایی با نشانه های رفتاری این بیماران برای کمک به موقع به آن ها و همچنین آگاهی بخشی به خود این بیماران بسیار ضروری می باشد، به همین علت ما در این مقاله به بررسی موضوع اختلال احتکار می پردازیم، علاوه بر نشانه های رفتاری این افراد، به تعدادی از علل ایجاد وسواس احتکار و همچنین راه های درمان آن اشاره می کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

اختلال احتکار چیست؟

همانطور که گفتیم این نوع اختلال بیماری روانشناختی محسوب می شود، در واقع اختلال احتکار نوعی وسواس می باشد. افرادی که دچار این بیماری هستند به طور افراطی و بیش از حد وسایل را در محل زندگی و کار خود نگه می دارند، وسایلی که اغلب بی ارزش هستند.

در واقع وسایل ارزشمند را که همه ما در زندگی خود نگه می داریم، بنابراین هر نوع جمع آوری وسایلی نشان از اختلال احتکار نیست بلکه فقط اشیاء و وسایلی که کاملا بی ارزش هستند مانند بطری های آبمیوه، کیسه های پلاستیکی، روزنامه های باطله، سبدهای میوه و…

بهتر است بدانیم بیماران این نوع از اختلال روانشناختی علاوه بر اینکه تمایلی برای دور انداختن وسایل اضافی و بی ارزش ندارند بلکه از نظر روانی توانایی انجام این کار را نیز نخواهند داشت زیرا این افراد از نظر قدرت تصمیم گیری دچار مشکل هستند.

احتمالا شما نیز با چنین افرادی تا به حال رو به رو شده اید که بیان می کنند وسایل جمع آوری شده در زندگی آن ها نشان از خاطره ای خوش و احساسی می باشد یا اینکه شک ندارند در آینده روزی به درد می خورند و اگر آن ها را دور بیندازند از کار خود پشیمان خواهند شد.

لازم به ذکر است این افراد گاهی علاوه بر اینکه از دور انداختن وسایل بی ارزش دچار اضطراب می شوند با انباشته شدن آن ها و بزرگ شدن مشکلاتشان در زندگی نیز مضطرب خواهند شد، به همین علت توصیه می شود چنین بیمارانی در اسرع وقت نسبت به درمان مشکل خود اقدام نمایند.

بهتر است بدانیم اگر به فردی که دچار اختلال احتکار است بگویید نگهداری وسایل بیهوده می باشد و آن ها هیچ ارزشی ندارند، با دلیل و صحبت او را متقاعد کنید که کارش اشتباه است او همچنان از حرف های شما و از اینکه گفته اید بهتر است وسایل را دور بیندازد ناراحت خواهد شد زیرا این افراد به سختی رفتار خود را به عنوان یک مشکل و بیماری روانشناختی قبول می کنند.

اگر درمورد سن شروع اختلال احتکار بخواهید اطلاعاتی کسب کنید، باید بگوییم این نوع از وسواس اغلب در دوره نوجوانی شروع می شود در حالی که ممکن است ریشه در کودکی داشته باشد، به تدریج این اختلال شدت می یابد تا حدی که در دوره بزرگسالی فرد توانایی و تمایلی برای دور انداختن هیچ چیزی را در زندگی خود نخواهد داشت.

بهتر است بدانیم بیماران اختلال احتکار زندگی آسوده ای ندارند زیرا با انباشته شدن وسایل در محل زندگی خود به تدریج با کمبود فضا مواجه می شوند و مجبورند فضاهای ضروری مانند حمام و آشپزخانه را نیز تبدیل به انباری کنند، به همین علت بیماران وسواس احتکار با گذشت زمان دچار بیماری هایی می شوند که ناشی از عدم رعایت بهداشت می باشند، یا اینکه برای پخت و پز و تهیه غذاهای روزانه خود با مشکل مواجه خواهند شد.

همانطور که گفتیم محل زندگی این افراد به تدریج پر از وسایل بی ارزشی می شود که نظم خاصی در چیدمان ندارند و رفت آمد اعضای خانواده و خود بیماران را نیز دچار مشکل می کنند تا حدی که ممکن است حین تردد آسیب های فیزیکی جدی به بدنشان وارد شود.

همچنین جمع آوری روزنامه، مجلات، پوسترها، کارتن های بی ارزش، جعبه های چوبی و به طور کلی مواد آتش زا احتمال رخ دادن آتش سوزی در فضای محل سکونت این افراد را افزایش خواهند داد و به دلیل انباشته شدن وسایل اگر آتش سوزی رخ دهد، به سرعت شعله ور و گسترده خواهد شد.

بیماران اختلال احتکار چنین رفتاری را نیز در محل کار خود دارند و تا حدی که بتوانند وسایل بی ارزش را در اطراف خود نگه می دارند، به همین علت در اکثر مواقع دچار اختلافات کاری شده و ممکن است شغل خود را از دست بدهند و در نتیجه با مشکلات اقتصادی نیز مواجه شوند.

یکی دیگر از مشکلات ایجاد شده ناشی از وجود اختلال احتکار، فرو پاشی روابط این افراد با دیگران می باشد، بیماران این نوع از وسواس ممکن است با اعضای خانواده خود دچار اختلاف شوند و انواع مشکلات خانوادگی برایشان به وجود آید، یا اینکه با دوستان و همسایگان خود قطع ارتباط نمایند، در نتیجه به تدریج دچار انزوا و گوشه گیری شده و در صورتی که به موقع درمان نشوند ممکن است دچار انواع مختلفی از دیگر بیماری های روحی و روانی مانند افسردگی شوند.

علل اختلال احتکار

درمورد عوامل ایجاد اختلال احتکار و علل آن بهتر است بدانیم دلیل مشخص و واحدی برای بروز این نوع از وسواس شناخته و تایید نشده است، بلکه تعدادی از موارد طی تحقیقات انجام شده توسط محققین به عنوان عوامل دخیل در ایجاد وسواس احتکار معرفی شده اند.

برای ایجاد وسواس احتکار در هر فرد ممکن است فقط یک عامل نقش داشته باشد یا اینکه چندین عامل در طول سالیان گذشته در بروز وسواس احتکار در افراد تاثیر گذار باشند، به همین علت برای آگاهی بخشی درمورد علل ایجاد وسواس احتکار در ادامه مطلب به بررسی این عوامل می پردازیم:

ارثی و ژنتیکی

طبق بررسی های انجام شده مشخص گردیده اکثر افرادی که دچار وسواس احتکار هستند اغلب در میان اعضای خانواده خود فردی را دارند که دچار اختلال احتکار می باشد، همچنین در بررسی های انجام شده میان دوقلوهای دچار شده به وسواس احتکار میزان احتمال ارثی بودن و وجود عامل ژنتیکی برای بروز این بیماری بسیار افزایش یافته است.

بنابراین شما نیز اگر میان اعضای خانواده خود فردی را دارید که دچار وسواس احتکار است و خودتان نیز به تدریج نسبت به دور انداختن وسایل مقاومت نشان می دهید باید در اسرع وقت برای جلوگیری از پیشرفت بیماری به مشاور مراجعه نمایید.

تلقین دیگران

همانطور که می دانیم کودکان از تمامی رفتارهای والدین خود الگو برداری می کنند و بسیار تحت تاثیر حرف ها و تذکرات آن ها قرار می گیرند. حال اگر والدین کودکی دچار اختلال احتکار باشند و وسایل بی ارزش را به صورت افراطی جمع آوری کنند، کودکان آن ها نیز از چنین رفتاری الگو برداری خواهند کرد.

همچنین متاسفانه برخی از والدینی که خودشان دچار وسواس احتکار هستند این بیماری روانشناختی را به فرزندان خود تلقین می کنند، یعنی اگر کودکشان بخواهد یک وسیله بی ارزش را دور بیندازد با دلیل های بی منطق به او توضیح می دهند که آن وسیله اصلا بی ارزش نیست و روزی به کار خواهد آمد، در نتیجه این کودکان با چنین رفتارهایی رشد کرده و دچار اختلال احتکار خواهند شد.

اضطراب بیش از حد

یکی دیگر از علل ایجاد وسواس احتکار اضطراب بیش از حد افراد برای دور انداختن وسایل بی ارزش می باشد. این بیماران فکر می کنند اگر وسیله ای را دور بیندازند در اسرع وقت به آن نیاز پیدا خواهند کرد و هیچ وسیله جایگزینی برای آن نیز وجود ندارد، در نتیجه دچار استرس می شوند و برای رسیدن به آرامش وسایل اضافی و بی ارزش را در محیط زندگی خود نگهداری می کنند.

عدم قدرت تصمیم گیری

بهتر است بدانیم مهارت تصمیم گیری و رسیدن به قدرتی که افراد بتوانند به درستی برای کارهای مختلف خود تصمیم بگیرند نیاز به آموزش و تمرین و تکرار دارد، متاسفانه بیماران وسواس اختلال در تصمیم گیری های خود دچار مشکل هستند و نمی توانند به خوبی تصمیم به دور انداختن وسایل بی ارزش و ناکارآمد زندگی خود بگیرند. در نتیجه بهتر است این افراد نسبت به بهبود توانایی و قدرت تصمیم گیری به مشاور مراجعه نمایند.

اختلال وسواس فکری

بهتر است بدانیم طبق تحقیقات انجام شده محققین بیان کرده اند در اکثر مواردِ بررسی شده برای اختلال احتکار، بیماران دچار وسواس فکری_عملی نیز بوده اند، در نتیجه میان این دو اختلال رابطه ای مستقیم وجود دارد.

درمورد اختلال وسواس فکری ذکر این نکته ضروری است بیماران این نوع از اختلال در مرحله اول برای موضوعی خاص در ذهن خود به واسطه هجوم افکار منفی، به اتفاقات غیر منطقی فکر می کنند، دچار اضطراب می شوند، در مقابل استرس مقاومت کرده و چون توانایی مقابله با آن را ندارند برای رسیدن به آرامش دست به انجام کارهای غیر منطقی می زنند.

وقایع تلخ گذشته

گاهی اوقات بیماران اختلال احتکار به واسطه رخ دادن موضوعی تلخ در گذشته دچار این بیماری می شوند، مانند از دست دادن به یکباره دارایی های خود، دور انداختن وسیله ای ارزشمند به علت سهل انگاری و…. در نتیجه بعد از رخ دادن چنین اتفاقاتی هر آنچه که در زندگی داشته باشند هرچند که بی ارزش نیز هستند آن ها را جمع آوری خواهند کرد.

نشانه های اختلال احتکار

بدون شک افرادی که دچار وسواس احتکار هستند نشانه های رفتاری متعددی برای بروز بیماری خود دارند، توجه به این نشانه ها بسیار مهم می باشد زیرا در جهت اقدام به موقع برای درمان، کمک کننده خواهند بود. از این رو آشنایی با نشانه های وسواس احتکار برای آگاهی بخشی بیشتر ضروری می باشد، به همین علت در ادامه مطلب به برخی از نشانه های وسواس احتکار اشاره می کنیم:

• جمع آوری بیش از حد و افراطی وسایل بی ارزش
• عدم تمایل به دور انداختن وسایل بی مصرف و بی ارزش
• مضطرب شدن در مقابل دور انداختن وسایل
• ناراحت شدن از حرف های دیگران برای وضعیت فعلی خود
• انکار بیماری و شرایط غیر عادی زندگی
• توجیه کردن و بیان دلایل غیر منطقی برای کار خود
• ترس از نیازمند شدن به وسایل دور انداختنی در آینده ای نزدیک

همانطور که گفتیم اختلال احتکار به معنای جمع آوری وسایل بی ارزش و بی اهمیت می باشد نه اینکه عدم تمایل به دور انداختن وسایل مهم زندگی، در نتیجه توجه کافی و با دقت به نشانه ها و وسایل جمع آوری شده برای تشخیص بیماری بسیار مهم می باشد و تا حد امکان نباید در این خصوص اشتباه صورت بگیرد.

نحوه درمان وسواس احتکار

همانطور که گفتیم درمان به موقع این اختلال ضروری می باشد بنابراین افرادی که دچار وسواس احتکار هستند باید به مشاور مراجعه کرده و تصور اشتباه درمان پذیر نبودن این بیماری را کنار بگذارند. برای درمان و بهبود وضعیت بیماران وسواس احتکار روش های درمانی متفاوتی وجود دارد که برای استفاده از آن ها باید به مشاور و متخصص این امر مراجعه شود و در گام اول بیمار وضعیت خود را قبول نماید نه اینکه کماکان وسواس احتکار را انکار کند، در ادامه مطلب به روش های درمانی این بیماری اشاره می کنیم:

روان درمانی

روشی کارآمد برای تمام افرادی که دچار اختلال احتکار هستند، زیرا بسیاری از افراد با روان درمانی بهبود می یابند و کسانی که به درمان دارویی هم نیاز دارند باید در طول دوره درمان، جلسات مشاوره ای و روان درمانی را نیز شرکت کنند. این نوع از درمان وسواس احتکار دارای چندین روش می باشد که فرد متخصص با در نظر گرفتن شرایط بیمار یک روش مناسب را انتخاب و انجام آن را آغاز می کند، در ادامه مطلب به برخی از روش های رایج درمان این بیماری اشاره می کنیم:

مواجه شدن یا مواجهه سازی(ERP)

روشی که در عین زمان بَر بودن و صرف وقت زیاد، نتایج خوبی را به همراه دارد، در طی انجام این روش بیماران یاد می گیرند که در مقابل اختلال احتکار مقاومت کرده و از نگهداری وسایل بی ارزش خودداری کنند.طی این روش به بیماران آموزش داده می شود زمانی که فکر می کنند وسیله ای قطعا در آینده به دردشان می خورد را همان لحظه دور انداخته تا متوجه شوند آن وسیله بی ارزش که حکم زباله را دارد هیچگاه به کار نخواهد آمد.

همچنین طی انجام این روش متخصص به بیمار توضیح می دهد که اگر برای تصمیم گیری درمورد دور انداختن وسیله ای بی ارزش دچار اضطراب شد، آنقدر در همان وضعیت باقی بماند که استرس فروکش کند تا بتواند وسیله را از محیط زندگی خود دور نماید.

زیرا در علم روانشناسی ثابت شده درست است که تکنیک های کنترل اضطراب کارآمد هستند و در لحظه می توانند به بهبود شرایط روحی افراد کمک کنند ولی اگر تکنیکی برای کاهش اضطراب نیز به کار گرفته نشود، این مشکل خود به خود بعد از گذشت مدت زمانی بسیار کوتاه بر طرف خواهد شد.

رفتار درمانی شناختی(CBT)

انجام این روش نیازمند به کارگیری تخصص مشاور می باشد یعنی در واقع عمده کارهای درمانی در این روش توسط مشاور انجام می گیرد. به این صورت که فرد متخصص به بررسی طرز فکر بیمار درمورد موضوع مورد نظر می پردازد، سپس عوامل و علل ایجاد اختلال احتکار به وجود آمده برای بیمار را شناسایی کرده و در نهایت به بیمار کمک می کند تا طرز فکر خود را نسبت به جمع آوری وسایل بی ارزش و ناکارآمدی آن ها تغییر دهند.

درمان دارویی

همانطور که گفتیم تجویز دارو برای همه بیماران انجام نمی شود زیرا همه افراد به دارو نیاز نخواهند داشت و تنها با شرکت در جلسات روان درمانی بهبود می یابند. نکته مهم درمورد دارو درمانی این است که بیماران برای بهبود حال روحی و کنترل اضطراب نباید به طور خودسرانه و بدون تجویز متخصص اقدام به تهیه و مصرف داروهای روانپزشکی کنند زیرا این داروها اگر با دستورات خاص و به اندازه مشخص مصرف نگردند می توانند عوارض منفی را به همراه داشته باشند.

نکته قابل ذکر درمورد بهبود وضعیت بیماران اختلال احتکار این است که اعضای خانواده و دوستان بیماران باید در طول دوره درمان در کنارشان باشند، به روند درمان کمک کنند و از وارد کردن فشارهای روانی به آن ها خودداری نمایند.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم اختلال احتکار پرداختیم، تعدادی از علل ایجاد این مشکل را بیان کرده و همچنین نشانه ها، عوارض و راه های درمان این نوع از وسواس را نیز توضیح دادیم. با توجه به اهمیت این موضوع و تاثیر آن در زندگی بیماران و به خطر افتادن جان، روابط اجتماعی و موقعیت شغلی توجه به نشانه ها و درمان به موقع بسبار مهم و ضروری می باشد، به همین علت چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.