ترس از پرواز چیست؟ + نحوه غلبه بر فوبیای پرواز

همه ما تا به حال کلمه فوبیا را شنیده ایم و شاید در ذهن خودمان آن را به ترس معنی کرده ایم ولی بهتر است بدانیم که فوبیا به معنای ترس افراطی می باشد که انواع مختلفی دارد مانند ترس از پرواز. تعداد افرادی که دچار فوبیای پرواز هستند کم نیست و به همین علت برخی از آن ها که به واسطه کارهای مهم حتما باید به جای دیگری سفر کنند ولی از پرواز نیز بیش از حد می ترسد، راه های زمینی طولانی و طاغت فرسا را به سفر با هواپیما ترجیح می دهند.

متاسفانه برخی از مردم با دیدن افرادی که فوبیای پرواز دارند آن ها را مورد تمسخر قرار داده و متعجب می شوند که مگر می شود کسی امنیت سفر با هواپیما را رد کند و از آن بترسد، برخی از این افراد با عبارت های مگر کسی در این سن و سال از هواپیما می ترسد؟ خجالت نمی کشی؟ خنده دار است و… بیماران فوبیای پرواز را مورد تمسخر قرار داده و باعث وارد شدن فشارهای روحی و روانی به آن ها می شوند.

بهتر است بدانیم که فوبیا واقعیت دارد و بسیار هم گسترده می باشد یعنی انواع مختلفی از فوبیا در علم روانشناسی تعریف شده و افرادی که دچار آن می شوند قطعا بیمار هستند و باید مورد درمان به موقع و تخصصی قرار بگیرند و دوره درمانی خود را کامل کنند.

برای آگاهی بخشی بیشتر در زمینه فوبیاهای مختلف، ما در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع ترس از پرواز بپردازیم، نشانه ها و عوارض آن را بیان کرده و راهکارهای مفیدی برای غلبه بر این نوع از ترس افراطی را توضیح دهیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

ترس از پرواز یا فوبیای پرواز چیست؟

همانطور که می دانیم ترس احساسی ذاتی و نهادینه شده در وجود انسان ها می باشد که در مواقع مختلف با شدت و میزان متفاوت در برابر وقایعی که رخ می دهند بروز خواهد کرد. ترس به تنهایی احساس بدی نیست و نه تنها به انسان آسیب نمی رساند بلکه باعث می شود که ما نسبت به عوامل صدمه زننده احساس خطر کرده و جوانب احتیاط را رعایت کنیم.

زمانی ترس تبدیل به یک بیماری می شود که به صورت افراطی، غیر عادی و در مواقع بی ربط و بی دلیل بروز کند، همانطور که گفتیم فوبیا به معنای ترس افراطی می باشد که انواع مختلفی مانند ترس از پرواز را شامل می شود. فوبیای پرواز باعث می شود که بیماران نسبت به وقایع غیر واقعی و غیر منطقی که در ذهن خود آن ها را پردازش می کنند احساس ترس کرده، مضطرب شوند و دچار تغییر حالات روحی و جسمی گردند.

بنابراین با توجه به توضیحات گفته شده متوجه شدیم که ترس از پرواز به معنای هجوم افکار منفی، غیر واقعی و غیر منطقی به ذهن می باشد که به دنبال آن افراد دچار اضطراب و تغییر حالات روحی و جسمی شده و ناخودآگاه کارهای عجیبی را انجام می دهند که ناشی از ترسیدن بیش از حد می باشد زیرا در ذهن خود تصور می کنند که اگر با هواپیما سفر کنند اتفاقات ناگواری برای آن رخ می دهد. بهتر است بدانیم که ترس از پرواز نوعی اختلال روانی است که می تواند حاصل برآیند چند ترس افراطی دیگر باشد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:

• ترس از ارتفاع
• ترس از محیط بسته
• ترس از اینکه کنترل وضعیت بیماران در دست کسی دیگر می باشد

لازم به ذکر است که ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا به معنای ترس افراطی درمورد سقوط از ارتفاع در موقعیت های متفاوت و رخ دادن حوادث غیر منطقی می باشد، ترس از محیط بسته ناشی از تفکرات منفی درمورد خفگی در محیط های کاملا بسته می باشد و ترس از اینکه کنترل وضعیت و شرایط یک فرد توسط فرد دیگری انجام شود به این دلیل رخ می دهد که بیماران این نوع از فوبیا اطمینانی به کسی به غیر از خودشان ندارد، اگر کسی کارهای مربوط به آن ها را انجام دهد دچار اضطراب می شوند و در واقع می توان گفت دچار اختلال وسواس اجباری نیز هستند.

با توجه به توضیحات گفته شده آنچه که درمورد ترس از پرواز اهمیت دارد این است که اطرافیان بیماران نباید با آن ها به طرز عجیبی رفتار کنند زیرا این افراد واقعا دچار نوعی بیماری و اختلال روانی هستند که باعث می شود درمورد یک موضوع به اتفاقات غیر واقعی فکر کنند، خود را در آن موقعیت تصور کرده و بیش از حد و به صورت افراطی بترسند. موضوع مهم دیگر درمورد این اختلال درمان به موقع می باشد، زیرا هرچقدر روند بهبود و درمان فوبیای پرواز به تعویق بیفتد بیماران با عوارض بیشتر و جدی تری در زندگی شخصی، موقعیت اجتماعی و مشکلات روحی مواجه خواهند شد.

علل ترس از پرواز

درست است که بیان کردیم ترس احساسی ذاتی و نهادینه شده در انسان می باشد ولی به معنای این نیست که همه بیماران این اختلال روانی به طور ذاتی دچار ترس از پرواز هستند بلکه طبق بررسی های انجام شده بسیاری از بیماران فوبیای پرواز به دلیل تاثیر عوامل محیطی دچار این نوع از ترس افراطی می شوند. بهتر است بدانیم اگر مشاور و فرد متخصص اطلاع کافی و دقیق از علت به وجود آمدن ترس از پرواز برای یک بیمار را داشته باشد خیلی بهتر می تواند روند درمان او را پیش ببرد. بنابراین لازم است که با علل های متفاوت که زمینه ساز ایجاد ترس از پرواز هستند آشنا شویم، در ادامه مطلب به برخی از این موارد اشاره می کنیم:

رخ دادن حوادث ناگوار برای دیگران

برخی از بیماران ترس از پرواز بعد از اینکه از سانحه هوایی تلخ اطرافیان خود با خبر می شوند به تدریج این اتفاق را در ذهن خود تثبیت کرده، بیش از حد آن را پردازش می کند و در نهایت به خود نسبت می دهند که اگر آن ها نیز با هواپیما سفر کنند قطعا چنین اتفاقی برایشان رخ می دهد، در نتیجه دچار فوبیای پرواز می شوند.

تجربه ناگوار درمورد پرواز

یکی دیگر از علل ایجاد بیماری روانی ترس از پرواز، رو به رو شدن این افراد با حوادث تلخ هوایی می باشد. لازم به ذکر است که برخی از این بیماران دچار سانحه هوایی نشده اند و فقط به دلیل رخ دادن شرایط اضطراری در هواپیما دچار ترس از پرواز می شوند. توصیه می شود در چنین مواقعی که افراد تحت تاثیر تجربیات تلخ پروازی خود یا اطرافیان قرار می گیرند به مشاور مراجعه کرده و از شدت یافتن اختلالات روحی جلوگیری کنند.

ترس از ارتفاع

همانطور که گفتیم ترس از پرواز می تواند ناشی از آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع باشد، یعنی بیمارانی که دچار ترس از ارتفاع هستند با وارد شدن به هواپیما و دیدن ارتفاعی بالایی که از سطح زمین دارد دچار ترس از پرواز نیز می شوند در حالی که تا به آن لحظه اطلاعی از این مشکل خود نداشته اند.

آکروفوبیا و ترس از پرواز به یکدیگر مربوط هستند و کاملا طبیعی است که بیمار آکروفوبیا دچار فوبیای پرواز نیز بشود. بهتر است بدانیم که ترس از ارتفاع می تواند ذاتی، ناشی از بروز حوادث تلخ، تلقین والدین و ربط دادن های غیر عادی موضوعات مختلف به یکدیگر باشد. آنچه که درمورد انواع فوبیا مهم می باشد این است که بیماران با شروع چنین حالات غیر عادی در اسرع وقت به مشاور مراجعه کرده و از شدت یافتن عوارض جلوگیری نمایند.

ترس از محیط بسته

از دیگر علل ایجاد فوبیای پرواز می توان به ترس از محیط بسته اشاره کرد. افرادی که در محیط بسته به خصوص محیط های کوچک و شلوغ دچار تغییر حالات روحی و جسمی می شوند، احساس خفگی کرده و به شدت عرق می کنند مبتلا به بیماری روانی ترس از محیط بسته می باشند.

حال اگر چنین افرادی وارد هواپیما شوند، تعداد زیاد مسافران و بسته شدن تمامی درب های هواپیما را ببینند حملات روحی، عصبی و جسمی به آن ها دست خواهد داد. این بیماران در ذهن خود اتفاقات غیر عادی و غیر منطقی همچون خفگی در آن محیط را تصور کرده، دچار بی نظمی ریتم تنفس می شوند و در آن لحظه نیاز به رسیدگی پزشکی خواهند داشت.

ترس از کنترل شرایط توسط فردی دیگر

همانطور که گفتیم برخی از افراد زمانی که کنترل شرایط زندگی آن ها توسط فرد دیگری به جز خودشان انجام شود دچار استرس می شوند، خود را در موقعیت های ناگواری تجسم می کنند و منتظر رخ دادن اتفاقاتی هستند که واقعیت ندارند. این افراد دچار اختلال روانی می باشند ولی ممکن است خودشان از این موضوع اطلاعی نداشته و بیان کنند که جوانب احتیاط را رعایت می کنند یا اینکه چون فرد مورد نظر را نمی شناسند چنین حسی دارند.

زمانی که این بیماران قصد سفر هوایی داشته باشند بی اختیار دچار حملات و واکنش های عصبی می شوند، می ترسند و ممکن است کارهای غیر عادی انجام دهند که بی اختیار بوده و در نظر خود برای تامین جانشان آن کارها را انجام می دهند. توصیه می شود افرادی که چنین تصوراتی دارند حتی اگر قصد سفر با هواپیما را نیز ندارند به مشاور مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرند.

نشانه های ترس از پرواز

همانطور که گفتیم بیمارانی که ترس از پرواز دارند با قرار گرفتن در هواپیما و یا حتی فکر کردن به یک سفر هوایی دچار تغییرات جسمی و روحی خواهند شد که توجه به این نشانه ها برای تشخیص به موقع بیماری و سپس درمان تخصصی از اهمیت بالایی برخوردار است، به همین علت در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین نشانه های فوبیای پرواز اشاره می کنیم:

• بهانه آوردن برای عدم سفر با هواپیما
• توجیه نشدن با صحبت های دیگران برای سفرهای هوایی
• اضطراب، ترس
• نگرانی
• حالت تهوع
• سردرد، سرگیجه
• افزایش ضربان قلب
• نامنظم شدن ریتم تنفس و احساس خفگی
• لرزش بدن
• تعریق زیاد

ترس از پرواز و به طور کلی انواع فوبیا اگر به موقع مورد درمان تخصصی قرار نگیرند، عوارض گسترده ای را بروز داده، به تدریج شدت می یابند و ممکن است تمام ابعاد زندگی بیمار از جمله زندگی شخصی، کاری، تحصیلی و اجتماعی آن ها آسیب ببیند. در ادامه مطلب به تعدادی از عوارض فوبیای پرواز برای بیماران اشاره می کنیم:

از دست دادن موقعیت شغلی: برخی از بیماران به واسطه حرفه ای بلد هستند و جایگاه شغلی که دارند به آن ها پیشنهاد می شود در هفته یا در ماه چند بار به شهرهای دیگر سفر کنند و چون وقت در این مواقع مهم می باشد آن ها باید با هواپیما سفر کنند ولی متاسفانه چون این بیماران دچار ترس از پرواز هستند از پذیرفتن چنین وظایف و موقعیت شغلی جدید خودداری کرده و راه پیشرفت خود را مسدود می کنند.

از دست دادن موقعیت زندگی: برخی از خانم ها و آقایان به واسطه ازدواج با افرادی که ساکن خارج از کشور هستند باید برای ادامه زندگی مشترک خود از طریق هواپیما و سفر هوایی مهاجرت کنند ولی اگر دچار ترس از پرواز باشند با مشکل مواجه شده و موقعیت زندگی که دوست دارند را از دست خواهند داد.

معمولا به این افراد توضیح می دهند که قرار است فقط یکبار با هواپیما سفر کنی، این کار هر روز تکرار نمی شود، تحمل کن، چاره ای نیست و… ولی متاسفانه این بیماران بدون درمان تخصصی توانایی غلبه بر مشکل و بیماری خود را ندارند و با همان یک بار سفر هوایی دچار تغییرات جسمی و روحی جدی خواهند شد.

کمبود اعتماد به نفس: به تدریج بیمارانی که دچار فوبیای پرواز هستند و به واسطه همین بیماری موقعیت های خوب زندگی خود را از دست می دهند، سرخورده شده و با مشکل کمبود اعتماد به نفس رو به رو خواهند شد. گاهی اوقات برخی از این بیماران به تدریج با دور شدن از زندگی عادی و اطرافیان خود دچار بیماری های روحی متعدد مانند افسردگی نیز می شوند.

فشارهای روانی وارد شده از جانب اطرافیان: همانطور که گفتیم متاسفانه برخی از مردم در مواجه شدن با بیماران فوبیا تعجب کرده و آن ها را مورد تمسخر قرار می دهند، یا برخی از خانواده چنین بیمارانی به آن ها تلقین می کنند که بی ارزش هستند، توانایی انجام کارهای عادی زندگی را ندارند، ناتوان هستند و…. تمامی این رفتارها به صورت فشارهای روحی و روانی به بیماران فوبیا هجوم آورده و زندگی را برایشان سخت می کنند.

درمان ترس از پرواز

همانطور که گفتیم توجه به نشانه های رفتاری، شناسایی و تشخیص به موقع فوبیای پرواز جهت اقدام به درمان تخصصی بسیار مهم می باشد. بیماران این نوع از فوبیا و در واقع تمام انواع فوبیا اگر به موقع و به طور کامل درمان نشوند علاوه بر به وجود آمدن مشکلات شغلی و اجتماعی، دچار بیماری های روحی مختلف می شوند که درمان های سخت تری را نیاز خواهند داشت.

بنابراین بهتر است برای بهبود کیفیت زندگی و همچنین جلوگیری از بروز عوارض ترس از پرواز نسبت به درمان تخصصی اقدام کنید. فوبیای پرواز نیز مانند دیگر اختلالات و بیماری های روانی دو روش درمانی کلی و اصلی دارد که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:

روان درمانی

روش اصلی و جدایی ناپذیر درمان تمامی اختلالات روحی، روان درمانی و تشکیل جلسات مشاوره ای می باشد. مشاوره تا زمانی که فرد متخصص تشخیص دهد باید ادامه داشته باشد و متوقف کردن خودسرانه آن عوارض جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت و موجب برگشت بیمار به حالت اولیه بیماری می شود.

تشخیص و به کارگیری نوع روش روان درمانی توسط مشاور و متخصص انجام می شود و بیماران نباید انجام این روش ها را به افراد غیر متخصصی که فقط ادعای انجام آن را دارند بپسرند. در ادامه مطلب به دو روش روان درمانی موثر برای ترس از پرواز اشاره می کنیم:

مواجه شدن یا مواجهه سازی (ERP)

همانطور که گفتیم افرادی که فوبیای پرواز دارند دچار اضطراب شدید می شوند و برای رفع اضطراب خود دست به انجام کارهای غیر عادی و غی منطقی می زنند. محققین طبق بررسی های انجام شده بیان کرده اند که رفع اضطراب می تواند خود به خود و به بدون نیاز به هیچ اقدامی انجام شود.

بنابراین در روش مواجه شدن متخصص به بیماران پیشنهاد می دهد در شرایطی که دچار ترس می شوند به جای اینکه از فکر کردن به موضوع اصلی خودداری کنند آنقدر در آن موقعیت باقی بمانند تا اضطراب خود به خود رفع شود. خوشبختانه این روش نتایج مثبتی را به همراه دارد ولی نیازمند صرف وقت می باشد.

رفتار درمانی شناختی (CBT)

این نوع از روش درمانی نیز بسیار کارامد می باشد ولی بیشترین نقش را در انجام آن فرد متخصص بر عهده دارد، به این ترتیب که مشاور طرز فکر بیماران را بررسی می کند، سپس موضوعی که موجب ایجاد چنین ترس های افراطی می شود را پیدا کرده و پردازش می کند و در نهایت نسبت به تغییر طرز فکر بیماران اقدام خواهد کرد.

دارو درمانی

روشی که برای تمامی بیماران به کار گرفته نمی شود و بنا به نیاز برخی از آن ها و شدت بیماری که دارند توسط متخصص دارو تجویز می شود. بهتر است بدانیم که مصرف خودسرانه داروهای روانپزشکی نه تنها جنبه درمانی ندارد بلکه عوارض منفی را به دنبال خواهد داشت، زیرا چنین داروهایی باید با دُز و مدت زمان مشخص مصرف گردند و همینطور نمی توان داروی یک بیماری را بدون اطلاع متخصص برای بیماری دیگری استفاده کرد، بنابراین اگر فرد متخصص برای اختلال فعلی شما دارویی تجویز نمی کند حتما دلایل خاصی دارد و نباید با اصرار از او بخواهید که درمان دارویی را آغاز کند.

بهتر است بدانیم راهکارهای دیگری نیز وجود دارند که به درمان ترس از پرواز کمک می کنند که انجام آن ها بر عهده بیماران می باشد و نوعی روش مکمل و کمکی محسوب می شوند. در ادامه مطلب به برخی از این موارد اشاره می کنیم:

• کنار پنجره هواپیما ننشینید
• از تکنیک های کنترل اضطراب استفاده کنید
• از کادر پرواز درخواست کنید که با شما چند دقیقه صحبت کنند
• به موقع به فرودگاه برسید تا دچار استرس نشوید
• در حین بلند شدن هواپیما از باند فرودگاه خود را سرگرم کنید
• کافئین مصرف نکنید
• فیلم های سانحه هوایی را نگاه نکنید

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع ترس از پرواز پرداختیم، علت های مهم ایجاد آن را بیان کردیم، همچنین تعدادی از نشانه ها، راهکارهای غلبه بر فوبیای پرواز و روش های درمانی آن را توضیح دادیم. همانطور که گفتیم تشخیص و درمان به موقع این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.