روش های مقابله با استرس در کودکان و نشانه های آن

استرس در کودکان موضوع مورد بحث ما در این مطلب است. مروز ما در دنیایی زندگی می کنیم که نه تنها بزرگسالان، حتی کودکان نیز شرایط متفاوتی را تجربه می کنند. به طور مثال امروزه شاهد هستیم کودکان و نوجوانان با انواع استرس رو به رو هستند و حتی گاهی شرایط خطرناک روحی را به دلیل استرس بالا تجربه می کنند. به دلیل اهمیت این موضوع ما در ادامه سعی داریم نحوه تشخیص استرس در کودکان، روش های مقابله با استرس در کودکان و نشانه های استرس در کودکان را بیشتر بررسی کنیم. در ادامه همراه ما باشید.

استرس در کودکان و نوجوانان

بحران بهداشتی COVID-19 تغییرات زیادی را در زندگی روزمره ایجاد کرده است و بچه ها می دانند که همه چیز متفاوت است. مانند بزرگسالان، کودکان و نوجوانان نیز استرس را تجربه می کنند. در حالی که مقادیر اندک استرس بخشی عادی از زندگی است، برخی از جوانان ممکن است واکنش‌های نگران‌کننده‌ای به اختلالات روتین، تعطیلی مدارس، فاصله‌گذاری اجتماعی، لغو رویدادها و نقاط عطف از دست رفته داشته باشند.

واکنش منفی به رویدادهای جاری، استرس مدرسه یا سایر عوامل استرس زای رایج می تواند منجر به کاهش عملکرد تحصیلی، انزوای اجتماعی و حتی آسیب به سلامت روان شود. والدین، اعضای خانواده و مربیان اغلب اولین کسانی هستند که نشانه های استرس در کودکان را تشخیص می دهند و به آنها کمک می کنند تا مهارت های مقابله ای را برای گذر از زمان های چالش برانگیز بیاموزند.

نشانه های استرس در کودکان از نظر جسمی و عاطفی

کودکان و نوجوانان ممکن است علائم فیزیکی، احساسی و رفتاری استرس را نشان دهند. این علائم در کودکان در تمام سنین نسبتاً ثابت است. با این حال، برخی از شاخص ها کمتر از دیگران آشکار هستند. به هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار یا شکایات غیرعادی که فرزندتان از شما می‌گوید توجه ویژه داشته باشید.

نشانه های استرس در کودکان از نظر جسمی :

• سردرد
• ناراحتی معده
• درد قفسه سینه
• تپش قلب یا افزایش ضربان قلب
• بیخوابی
• کابوس ها و ترس از تاریکی
• شب ادراری
• کاهش اشتها، راحت غذا خوردن یا پرخوری
• تظاهر به بیمار بودن برای اجتناب از فعالیت
• علائم عاطفی استرس در کودکان
• اضطراب
• نوسانات خلقی
• بی قراری و بهانه گیری
• ترس های جدید یا تکرار شونده
• افزایش گریه، عصبانیت، لجبازی یا پرخاشگری
• کاهش تمرکز یا انگیزه
• واکنش های عاطفی بیش از حد به حوادث جزئی
• پسرفت به سمت رفتارهای آرامش بخش از دوران کودکی (مانند مکیدن شست، جویدن ناخن، خوابیدن با یک حیوان عروسکی)
• انزوای اجتماعی، کناره گیری یا عدم تمایل به شرکت در فعالیت هایی که قبلاً از آنها لذت می بردید

عوامل استرس زای رایج در کودکان و نوجوانان

اگر متوجه هر یک از علائم فیزیکی، رفتاری یا احساسی استرس شدید، یک دقیقه وقت بگذارید و به این فکر کنید که چه چیزی ممکن است باعث این واکنش ها شود. استرس در کودکان معمولاً ناشی از تغییرات مهم زندگی است، چه مثبت، مانند شروع کلاس جدید، و چه منفی، مانند آشفتگی خانواده یا قلدری در کلاس.

برای کمک به شما در عیب یابی علل احتمالی، استرس های خانوادگی، تحصیلی و اجتماعی رایجی را که کودکان در هر سنی می توانند تجربه کنند، فهرست کرده ایم. در حالی که در حال مطالعه هستید، به یاد داشته باشید که همه بچه ها در مواردی که آنها را استرس زا می دانند منحصر به فرد هستند. کودکان کوچکتر و نوجوانان نسبت به محرک های موجود در محیط خود واکنش متفاوتی نشان می دهند. بنابراین، حادثه ای که باعث ایجاد استرس برای یک پسر ۸ ساله شود، ممکن است خواهر ۱۵ ساله او را ناراحت نکند.

عوامل استرس زای بالقوه برای کودکان در تمام سنین:

• درگیری با دوستان، قلدری و فشار همسالان
• کودک آزاری
• تغییر مدارس
• مبارزه در مدرسه (یعنی برنامه درسی، نمرات، تکالیف، معاشرت)
• تعادل بین مسئولیت ها (مانند مدرسه و فعالیت های فوق برنامه)
• ناامید شدن والدینشان
• طلاق یا جدایی والدین
• مشکلات مالی در خانواده
• وضعیت زندگی ناامن یا مخاطره آمیز
• عوامل استرس زای بالقوه برای کودکان
• تجربیات و مکان های جدید
• دور بودن از خانه
• اجرا در مقابل دیگران (به عنوان مثال ورزش، سخنرانی، تلاوت)
• آخرین انتخاب برای تیم های ورزشی
• خطرات درک شده (مانند آدم ربایی، آتش سوزی، سارق، بلایای طبیعی، تاریکی)
• عوامل استرس زای بالقوه برای نوجوانان و نوجوانان
• گذراندن دوران بلوغ و تغییرات بدنی
• عزت نفس ضعیف و افکار منفی در مورد خود
• ترس از آینده (یعنی رفتن به دانشگاه، یافتن شغل)
• زورگویی سایبری
• روابط عاشقانه و دوستیابی
• فشار برای امتحان مواد مخدر و الکل با دوستان

روش های مقابله با استرس در کودکان

اطمینان حاصل کنید که کودک شما احساس امنیت می کند. هنگامی که با جدایی والدین، وضعیت زندگی پرمخاطره یا بیماری یا مرگ در خانواده مواجه می‌شوند، کودکان در هر سنی ممکن است امنیت فیزیکی و توانایی بزرگسالان برای مراقبت از آنها را زیر سوال ببرند. در این موارد، مهم است که به کودک اطمینان دهید که ایمن است و دوست داشته می شود و سپس اقدامات لازم را انجام دهید تا اطمینان حاصل کنید که می توانید به وعده های خود عمل کنید. توجه داشته باشید که آگاهی از روش های مقابله با استرس در کودکان بسیار مهم است و اگر کنترل نشود، مشکلات بیشتری را به وجود خواهد آورد.

با فرزندتان صحبت کنید. به شیوه ای باز و حمایتی ارتباط برقرار کنید. مستقیماً از کودک خود بپرسید که چه احساسی دارد و واقعاً به پاسخ های او گوش دهید. مهم نیست که آنها به شما چه می گویند، به یاد داشته باشید که آرامش خود را حفظ کنید و از ایجاد احساس قضاوت یا خودآگاهی در آنها اجتناب کنید. همچنین، اگر فرزندتان نمی تواند یا نمی خواهد صحبت را باز کند، ناراحت نشوید. برخی از کودکان نسبت به سایرین به زمان و تشویق بیشتری نیاز دارند.

بچه‌های کوچک‌تر معمولاً واژگان لازم برای گفتن «من احساس استرس می‌کنم» ندارند، بنابراین از کلمات دیگری مانند «ترس»، «غمگین»، «گیج» یا «دیوانه» استفاده می‌کنند. در همین حال، نوجوانان ممکن است در مورد خود چیزهای تحقیر آمیزی مانند “من نمی توانم هیچ کاری را درست انجام دهم”، “هیچ کس مرا دوست ندارد” یا “من هیچ دوستی ندارم” بگویند. به آرامی کودک را تشویق کنید که به صحبت کردن ادامه دهد و سعی کنید نیروی محرکه این جملات را مشخص کنید.

روش های مقابله سالم را توسعه دهید. بچه ها اغلب به ابزارهای مورد نیاز برای کاهش سطح استرس خود مجهز نیستند. آموزش تکنیک های تمرکز حواس یا تمرینات تنفسی می تواند در تقویت آرامش بسیار مفید باشد. علاوه بر این، می توانید توضیح دهید که چگونه ورزش بدنی می تواند به مبارزه با احساس استرس کمک کند. ترویج یک سبک زندگی سالم با وعده های غذایی متعادل، زمان در خارج از منزل و محدودیت در استفاده از گوشی و یا تلویزیون، تلفن همراه و لپ تاپ نیز توصیه می شود.

زمان با کیفیتی را با هم بگذرانید. اگر فرزندتان با تغییرات استرس زا در زندگی خود مواجه است، به او نشان دهید که شما همیشه ستون حمایتی او خواهید بود. سعی کنید با برنامه ریزی برای فعالیت های سرگرم کننده با هم و به طور منظم تحسین، آغوش و محبت آنها را کاهش دهید تا احساس ارزشمندی خود را تقویت کنید.

استرس خود را مدیریت کنید کودکان اغلب از نشانه های عاطفی بزرگسالان در زندگی خود پیروی می کنند. اگر دوران پر استرسی را پشت سر گذاشته اید و اثرات منفی استرس، اضطراب یا افسردگی را احساس می کنید، مراقبت از خود را فراموش نکنید. والدین و مراقبان باید شادی خود را نیز در اولویت قرار دهند، بنابراین آنها قادر به حضور محبت آمیز و توجه در زندگی فرزندان خود هستند.

در نهایت، فرزندتان را تحت فشار قرار ندهید که فوراً به شما بگوید چه مشکلی دارد. اگر آنها احساس ترس یا اضطراب می کنند، ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا به شما اعتماد کنند. به یاد داشته باشید که همیشه دوست داشتنی و صبور باشید و به فرزندتان اجازه دهید که وقتی آماده است آشکارا صحبت کند.

بچه‌های کوچک‌تر، ممکن است واقعاً ندانند یا درک نکنند که چرا احساس استرس می‌کنند. در این موارد، اگر نمی توانید یک عامل استرس زا در زندگی خانگی فرزندتان را مشخص کنید، با معلم یا مربی جوانان بعد از مدرسه صحبت کنید.

آیا استرس می تواند مفید یا خوب باشد؟

استرس واکنش بدن به موقعیت ها و موقعیت هایی است که در داخل و خارج از بدن رخ می دهد. استرس می تواند مفید باشد و برای بقا در فیزیولوژی انسانی ما وارد شده است. به عنوان مثال تصور کنید در حال پیاده روی در جنگل هستید و با یک خرس روبرو می شوید. پاسخ طبیعی «جنگ یا گریز» بدن منجر به پمپاژ آدرنالین و کورتیزول به جریان خون می‌شود تا به شما کمک کند سخت‌تر بجنگید و سریع‌تر بدوید.

پاسخ استرس بدن برای کمک به زنده ماندن از این برخورد بالقوه تهدید کننده زندگی مفید است. با این حال، این پاسخ استرس تنها زمانی مناسب و مفید است که واقعاً با یک خرس در جنگل باشید. اگر خرس هر شب با شما به خانه بیاید مشکلی پیش می آید، برای مثال اگر شما یک کودک ۵ ساله هستید که مادر مجرد شاغلش با اعتیاد به الکل دست و پنجه نرم می کند. این کودک هر روز استرس را تجربه می کند و می تواند به “استرس سمی” تبدیل شود.

استرس از مفید و نجات دهنده به غیر مفید و مضر زندگی تبدیل می شود. کودکان به ویژه در برابر این فعال سازی مکرر استرس آسیب پذیر هستند، زیرا مغز و بدن آنها در یک دوره حساس و حساس رشد قرار دارد.

انواع استرس در کودکان

استرس را می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد: استرس مثبت، استرس قابل تحمل و استرس سمی. پاسخ مثبت به استرس یک بخش طبیعی و ضروری از رشد سالم است. استرس مثبت با افزایش مختصر ضربان قلب و سطح هورمون مشخص می شود. نمونه هایی از استرس مثبت شامل اولین روز مدرسه یا اولین رسیتال پیانو است، به خصوص اگر این استرس شما را تشویق کند که بیشتر آماده شوید یا بیشتر تلاش کنید.

پاسخ استرس قابل تحمل سیستم های هوشیاری بدن را به میزان بیشتری فعال می کند. نمونه هایی از استرس قابل تحمل شامل یک تصادف رانندگی ترسناک یا بستری شدن در بیمارستان است.

پاسخ استرس سمی می تواند زمانی رخ دهد که کودک سختی های شدید، مکرر ویا طولانی مدت را تجربه کند که منجر به تغییر در وضعیت پایه او می شود. نمونه هایی از استرس سمی شامل سوء استفاده جسمی یا عاطفی، غفلت مزمن، سوء مصرف مواد یا بیماری روانی توسط مراقب، قرار گرفتن در معرض خشونت یا بار انباشته مشکلات اقتصادی خانواده است.

این فعال‌سازی طولانی‌مدت سیستم‌های پاسخ به استرس می‌تواند توسعه معماری مغز و سایر سیستم‌های اندام را مختل کند و خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با استرس و اختلالات شناختی را تا سنین بزرگسالی افزایش دهد. وجود بافر عاطفی-اجتماعی مانند حمایت از رابطه سالم از سوی یک بزرگسال تعیین می‌کند که آیا پاسخ استرس حاصله قابل تحمل یا سمی خواهد بود.

واکنش شیمیایی بدن به استرس سمی چیست و چگونه بر سلامت کوتاه مدت و بلندمدت کودک من تأثیر می گذارد؟

استرس سمی این پتانسیل را دارد که شیمی مغز، آناتومی مغز و حتی بیان ژن کودک شما را تغییر دهد. استرس سمی ساختار مغز در حال رشد را ضعیف می کند که می تواند منجر به مشکلات مادام العمر در یادگیری، رفتار و سلامت جسمی و روانی شود. وقتی کودک استرس سمی را تجربه می کند، محور هورمون هیپوتالاموس هیپوفیز و آدرنال بیش از حد فعال می شود. این منجر به افزایش سطح هورمون استرس کورتیزول در خون شده که می تواند منجر به تغییرات طولانی مدت در التهاب و ایمنی شود. مطالعات ارتباط بین استرس سمی و تغییرات در ساختار مغز را نشان داده اند.

پیامدهای این امر می تواند شامل اضطراب بیشتر و همچنین اختلال در حافظه و کنترل خلق و خو باشد. پاسخ های استرس سمی همچنین می تواند شامل تغییرات در بیان ژن باشد، به این معنی که کدام ژن در DNA شما روشن یا خاموش می شود. مطالعه تجربیات نامطلوب دوران کودکی آگاهی از ارتباط بین تجربیات نامطلوب دوران کودکی و بیماری‌ها و شرایطی را ایجاد کرد که بر سلامت بزرگسالان تأثیر می‌گذارند.

مطالعه ACE نشان داد که تجارب نامطلوب دوران کودکی در مقوله‌های سوء استفاده، چالش‌های خانگی و بی‌توجهی نه تنها با پیامدهای بدتر سلامت روان مرتبط است، بلکه با شرایط سلامت مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی، بیماری انسدادی مزمن ریه، بیماری کبد و سرطان نیز مرتبط است.

چگونه کودکان مختلف با استرس کنار می آیند؟

خلق و خوی کودکان متفاوت است و همچنین توانایی آنها برای مقابله با استرس و دردسرهای روزانه نیز متفاوت است. بعضی ها ذاتاً راحت هستند و به راحتی با رویدادها و موقعیت های جدید سازگار می شوند. برخی دیگر با تغییراتی که در زندگی‌شان ایجاد می‌شود از تعادل خارج می‌شوند.

همه کودکان در توانایی خود برای کنترل استرس بهبود می یابند اگر:

قبلاً در مدیریت چالش ها موفق بوده و احساس می کند که می تواند این کار را انجام دهد.

احساس عزت نفس قوی داشته باشند.

از حمایت عاطفی خانواده و دوستان برخوردار باشند.

کودکانی که حس واضحی از شایستگی شخصی دارند و احساس می‌کنند مورد محبت و حمایت قرار می‌گیرند، معمولاً خوب عمل می‌کنند.

استرس در کودکان ۴ تا ۷ ساله چگونه است؟

این گروه سنی تحت استرس ممکن است نشانه هایی از پسرفت را نشان دهد. به عنوان مثال، کودکانی که با موفقیت آموزش داده شده اند ممکن است تخت را دوباره خیس کنند یا دچار حوادث توالت شوند. ممکن است کودک دوباره شروع به مکیدن انگشت شست خود کند. کودکان ممکن است در توجه به شما مشکل داشته باشند. آنها ممکن است کج خلقی و اضطراب جدایی داشته باشند. دعوا در مورد غذا خوردن و زمان خواب ممکن است دوباره رخ دهد.

کودکان نوپا و خردسالان در سنین مدرسه اغلب استرس عاطفی خود را به روش های فیزیکی نشان می دهند. شکایت از درد شکم آنها یک واکنش رایج است. وقتی استرس داریم، بدن ما مواد شیمیایی می سازد که اثرات فیزیکی دارند. ما به این واکنش جنگ یا گریز می گوییم، افزایش هورمون هایی مانند آدرنالین و کورتیزول. روده ما نیز سیستم عصبی خود را دارد که به آن سیستم عصبی روده ای می گویند. این اعصاب به هورمون های استرس و انتقال دهنده های عصبی واکنش مشابهی نشان می دهند که مغز ما انجام می دهد. این هورمون ها می توانند معده را دردناک کنند. علاوه بر این، استرس آستانه درد را کاهش می دهد. یک سیستم عصبی بیش از حد حساس سیگنال‌هایی را به ستون فقرات ارسال می‌کند و سیگنال‌های درد را به هنگام استرس کودک به مغز منتقل می‌کند.

استرس در کودکان ۷ تا ۱۰ ساله

این گروه سنی ممکن است بیشتر از زمان‌های غیرعادی که در حال حاضر در آن قرار داریم آگاه باشند. آنها ممکن است برای سلامتی خود ترس داشته باشند. آنها همچنین ممکن است برای خانواده خود ترس داشته باشند زیرا از نظر رشدی توانایی در نظر گرفتن دیدگاه دیگران را به دست می آورند. این می تواند به عنوان نگرانی در مورد پدربزرگ و مادربزرگ آنها ظاهر شود. به عنوان مثال، آنها ممکن است ترس خود را به عنوان عصبانیت یا تحریک پذیری رها کنند. این حالت در لبه قرار گرفتن بخشی از واکنش سخت ما در مبارزه یا پرواز است.

استرس در کودکان ۱۰ تا ۱۳ ساله

این گروه سنی در آن مرحله سخت و منحصر به فرد اواخر دبستان و دبیرستان هستند که بدون یک بیماری همه گیر جهانی استرس زا محسوب می شوند. اضافه شدن به این استرس چالش های یادگیری مجازی است. انتظارات از تکالیف، دسترسی و راهنمایی کمتر از سوی معلمان، و نیاز به خودراهبری می تواند بسیار زیاد باشد.

استرس در نوجوانان

نوجوانان با مسائل متعددی دست و پنجه نرم می کنند. به عنوان مثال، به دلیل بیماری همه گیر، آنها مراسم مهمی را از دست داده اند. جشن، فارغ التحصیلی، بازدید از دانشگاه، سال های آخر ورزش یا سایر فعالیت های فوق برنامه. دبیرستان زمانی است که همسالان و حمایت آنها اغلب مهمتر از خانواده است.

در نتیجه، احساس انزوا منجر به موارد زیر می شود:

• تحریک پذیری
• تمام روز خوابیدن و تمام شب بیدار
• نقض مقررات منع رفت و آمد و فاصله گذاری اجتماعی
• افسردگی
• احساس درماندگی و ناامیدی
• افزایش اضطراب

۸ علامت هشدار دهنده که نشان می دهد کودک شما بیش از حد تحت استرس است!

همانطور که کودکان بزرگتر می شوند و مسئولیت های جدید، فعالیت های بیشتر و مشقات بزرگتر را بر عهده می گیرند، بیشتر مستعد استرس هستند. به این هشت نشانه که نشان می دهد کودک شما ممکن است با استرس دست و پنجه نرم کند، نگاهی بیندازید.

کابوس: ترس ناشی از خواب یک پاسخ رایج به تجربیات استرس زا یا آسیب زا است. گفتن داستان‌هایی در مورد بچه‌های دیگر با احساساتی مانند آنها می‌تواند به آنها کمک کند تا احساس بهتری داشته باشند. این به آنها اجازه می دهد بدانند که شما احساسات شان را درک می کنید.

مشکل در تمرکز و تکمیل تکالیف مدرسه: فشارهای تحصیلی و اجتماعی، به ویژه نیاز به تناسب، از دلایل اصلی استرس برای کودکان است. در حالی که فعالیت های فوق برنامه می تواند یک خروجی مفید باشد، برنامه ریزی بیش از حد بر اضطراب می افزاید. به فرزندتان کمک کنید اولویت هایش را به درستی متعادل کند.

افزایش پرخاشگری: برخی از کودکان، زمانی که تحت استرس هستند، با پرخاشگری فیزیکی ( گاز گرفتن، لگد زدن یا ضربه زدن) یا پرخاشگری کلامی (فریاد زدن یا صدا زدن) واکنش نشان می دهند. آنها همچنین در انجام کارهایی که نیاز به صبر دارند مشکل دارند. اگر صحبت کردن با فرزندتان کمکی نکرد (برای کمک به ایجاد یک مکالمه معنادار، کتاب هایی را امتحان کنید)، با متخصصی مانند پزشک یا درمانگر مشورت کنید.

شب ادراری: کودکانی که احساس ناامنی می کنند یا در ذهنشان استرس زیاد است، ممکن است نشانه های توالت رفتن را از دست بدهند. به کودک خود اطمینان دهید که هنگام تصادف عصبانی نیستید. برای رد یک وضعیت پزشکی که می تواند باعث شب ادراری شود به پزشک مراجعه کنید.

رفتار بیش فعال: وقتی کودکان نمی توانند استرسی را که احساس می کنند تحمل کنند، انرژی منفی آزاد می کنند. کج خلقی، فرار یا نافرمانی مداوم راه هایی هستند که به بزرگسالان هشدار می دهند که مشکلی وجود دارد. به کودک خود کمک کنید تا انرژی خود را به روشی مثبت و آرام بسوزاند: تمرینات تنفس عمیق، گوش دادن به موسیقی آرام بخش، حرکات کششی یا یوگا.

کناره گیری از خانواده و دوستان: نقل مکان، طلاق، یک خواهر یا برادر جدید، یا قلدری در مدرسه می تواند باعث شود کودک احساس ترس و طرد شدن کند. توجه مثبت زیادی را ارائه دهید و روال های آشنا را حفظ کنید تا راحتی را فراهم کنید. اگر فکر می کنید که او در مدرسه با دوستانش مشکل دارد، با معلم فرزندتان صحبت کنید.

اختلالات خوردن یا خواب: هنگامی که کودک تحت فشار است، بیقراری و نگرانی عادات خواب را قطع می کند. تغییر ناگهانی در عادات غذایی، چه کمتر یا بیشتر، یکی دیگر از علائم استرس است. ریشه یابی اضطراب او (اغلب با کمک روانشناس یا مشاور کودک) می تواند این رفتارها را کاهش دهد.

واکنش بیش از حد به مشکلات جزئی: گاهی اوقات، فشار برای جلب رضایت والدین باعث می شود که کودکان کمال گرا باشند و دائما نگران باشند. اعتماد به نفس فرزندتان را تقویت کنید تا بتواند به تنهایی با چالش ها روبرو شود و مشکلات را حل کند.

خلاصه مطلب

ما در این مطلب سعی کردیم به بررسی نشانه های استرس در کودکان بپردازیم. به علاوه روش های مقابله با استرس در کودکان نیز بررسی گردید. از آنجایی که نحوه تشخیص استرس در کودکان مهم  است، این موضوع نیز بررسی گردید. در صورتی که کودک شما با استرس دست و پنجه نرم می کند و نیاز به اطلاعات بیشتری در رابطه با استرس در کودکان دارید، می توانید با کارشناسان ما برای مشاوره فرزند پروری تماس بگیرید.