آکروفوبیا (ترس از ارتفاع) چیست؟ + نحوه درمان آن

احتمالا تا به حال فردی را دیده اید که بیان می کند از ارتفاع می ترسد و اگر در جایی بلند قرار بگیرد وضعیت روحی و جسمی او از حالت عادی خارج شده و با تغییرات جدی مواجه می شود، شاید خود شما نیز یکی از افرادی باشید که با دیدن ارتفاعی بلند و یا به واسطه فکر کردن به قرار گیری در چنین وضعیتی دچار ترس و اضطراب می شوید. در علم روانشناسی این اختلال ترس از ارتفاع نمایده می شود و می تواند زندگی افراد را در صورت عدم درمان به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.

ترس احساسی ذاتی است که انسان ها در مواجه شدن با عوامل مختلف که جان و مال آن ها را تهدید می کند بروز خواهد کرد ولی همین احساس ذاتی قابلیت این را دارد که تبدیل به بیماری های روحی و روانی مختلفی گردد که زندگی عادی افراد را دچار اختلال کند. بدون شک هیچکس تمایل ندارد که چنین احساس ذاتی برای او تبدیل به بیماری شود ولی متاسفانه برخی از افراد بدون اینکه خودشان زمینه ساز این بیماری شوند به آن دچار خواهند شد.

ترسیدن از بلندی یا همان ارتفاع سن خاص و مشخصی ندارد ولی اگر در سنین پایین بروز کند و مورد درمان تخصصی، کامل و به موقع قرار نگیرد نشانه ها و عوارض آن وارد بزرگسالی شده و موقعیت اجتماعی بیماران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. به دلیل اهمیت این موضوع که شرایط روحی، جسمی، شغلی و زندگی شخصی افراد را دچار اختلال می کند، ما قصد داریم در این مقاله به بررسی ترس از ارتفاع یا همان آکروفوبیا بپردازیم، علل ایجاد این مشکل، نشانه ها و راه های درمانی آن را توضیح دهیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.

آکروفوبیا (ترس از ارتفاع) چیست؟

همانطور که گفتیم ترس احساسی ذاتی می باشد ولی زمانی تبدیل به بیماری می گردد که برای زندگی عادی افراد اختلال ایجاد کند، ترس از ارتفاع نیز همینطور است یعنی همه انسان ها با دیدن ارتفاعی بلند احساسی جدید پیدا می کنند که برای احتیاط بیشتر و جلوگیری از ایجاد صدمه می باشد، حال اگر این احتیاط مشکل ساز شود، ترس تبدیل به بیماری خواهد شد.

ترس از ارتفاع انواع مختلفی دارد مانند ترس از کوهنوردی، پله، پشت بام خانه ها، پنجره، بلندای درخت و… که هر فردی بسته به موقعیتی که در آن قرار می گیرد از ارتفاعی خاص می ترسد و دچار تغییرات روحی و جسمی خواهد شد.

بهتر است بدانیم بیمارانی که دچار ترس از ارتفاع هستند در اغلب ساعات زندگی خود به حوادث غیر واقعی فکر می کنند که قرار است بالاخره روزی برایشان اتفاق بیفتد مثلا در بالای کوه یا ساختمانی بلند هستند که پایشان لغزیده و به پایین سقوط می کنند، این افراد خودشان می دانند که چنین تفکرات و ترسی غیر واقعی و غیر منطقی می باشد ولی متاسفانه توانایی غلبه کردن به آن را ندارند.

بیماران آکروفوبیا با پرداختن به چنین تفکراتی و یا قرار گرفتن در موقعیت های با ارتفاع زیاد دچار اضطراب می شوند و برای رسیدن به آرامش باید کاری را انجام دهند که به دور از منطق می باشد در غیر این صورت اضطراب تشدید یافته و ممکن است حملات عصبی به آن ها دست بدهد.

بنابراین آکروفوبیا به معنای فکر کردن به موقعیتی با ارتفاع زیاد و غیر واقعی است که افراد در آن قرار گرفته و در نهایت به پایین سقوط می کنند. این بیماران آنقدر به چنین اتفاقاتی فکر می کنند که ترس به آن ها غلبه می کند و با قرار گرفتن در موقعیت های واقعی که خطری برایشان ندارد نیز دچار اضطراب و تغییر حالات روحی و جسمی می شوند. ترس از ارتفاع نشانه های مختلفی دارد که در ادامه مطلب به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

• اضطراب و استرس
• نگرانی
• لرزش بدن
• تعریق زیاد
• رنگ پریدگی صورت
• افت فشار خون
• افزایش ضربان قلب
• نامنظم شدن ریتم تنفس
• حملات عصبی
• افتادن به روی دو زانو
• چسبیدن به جایی برای جلوگیری از سقوط
• بی حس شدن برخی از اندام ها
• احساس پوچی در سر
• اختلال شنوایی
• سرگیجه
• حالت تهوع
• گریه کردن

متاسفانه با گذشت زمان و عدم درمان به موقع این اختلال تشدید یافته، افکار منفی بیشتر به ذهن بیماران هجوم می آورند و آکروفوبیا جوانب بیشتری از زندگی آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین اگر خودتان دچار چنین حالاتی می شوید و یا کسی را در اطرافیان خود می شناسید که دچار ترس از ارتفاع می باشد بهتر است در اسرع وقت به مشاور مراجعه کنید و درمان آکروفوبیا را به تاخیر نیندازید. در ادامه مطلب به بررسی عوارض این بیماری می پردازیم:

محدود شدن مکان هایی که بیماران در آن قرار می گیرند: همانطور که گفتیم آکروفوبیا باعث می شود که بیماران این اختلال به طور مکرر تصور کنند که در مکانی ناامن قرار گرفته و هر لحظه امکان سقوط دارند درحالی که چنین تفکراتی کاملا غیر واقعی می باشند.

این افراد به تدریج نسبت به اکثر مکان هایی که مقداری ارتفاع دارند حساسیت نشان داده و از رفتن به آن محل ها خودداری می کنند تا جایی که از یک ساختمان دو طبقه نیز می ترسند و تصور می کنند امکان سقوط از راه پله و یا پنجره آن ساختمان برایشان وجود دارد.

متاسفانه برخی از این بیماران در جایگاه های شغلی، تحصیلی و اجتماعی خود دچار مشکل می شوند زیرا ممکن است ساختمان مورد نظر ارتفاعی بلند داشته باشد. به همین علت بیان می کنیم که آکروفوبیا ممکن است تمام جوانب زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد.

تلقین کردن ترس از ارتفاع به اعضای خانواده: اگر بیمارانی که دچار این اختلال هستند کودکی خردسال داشته باشند بدون شک با رفتارهای افراطی و پر از اضطراب خود چنین تفکراتی را به فرزندان نیز تلقین می کنند زیرا این بیماران به طور همیشگی در حال مواظبت از کودکان خود هستند تا از بروز خطرات و سقوط آن ها از موقعیت های مختلف جلوگیری کنند.

در نتیجه وقتی کودکی رفتارهای والدین خود را می بیند از آن ها الگو برداری کرده و به تدریج دچار آکروفوبیا می شود. بهتر است بدانیم که این انتقال ترس به دیگر اعضای خانواده که سن بیشتری دارند نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

راه یابی اضطراب به تمام امور زندگی: ویژگی که ترس و اضطراب دارند این است که به راحتی تشدید می یابند و در تمام امورات زندگی یک فرد گسترده می شوند. برای مثال فردی که از بلندای پنجره می ترسد اگر در آشپزخانه خود پنجره داشته باشد دیگر توانایی کار کردن در آن مکان را نخواهد داشت در نتیجه برای برطرف کردن نیازهای خود و اعضای خانواده بیشتر دچار اضطراب شده و تمام زندگی او تحت تاثیر قرار می گیرد.

ایجاد مشکلات روحی بیشتر: تصور کنید فردی به خاطر آکروفوبیا از شغل خود استعفا می دهد، حال این فرد با مشکلات مالی مواجه می شود، سرزنش دیگران را تحمل می کند، دچار کمبود اعتماد به نفس خواهد شد، ناامیدی و بی انگیزگی به او غلبه می کنند و در نتیجه دچار مشکلات روحی متعدد مانند افسردگی می شود و مشکلی به مشکلات قبلی او افزوده خواهد شد.

با توجه به توضیحات گفته شده متوجه شدیم که توجه به نشانه های رفتاری، سپس مراجعه به مشاور برای درمان به موقع آکروفوبیا از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا عوارض این اختلال به تدریج زندگی بیماران و اعضای خانواده آن ها را تحت تاثیر قرار می دهند.

علت ترس از ارتفاع

طبق بررسی های انجام شده محققین بیان کرده اند که عوامل مختلفی می توانند سبب ایجاد آکروفوبیا شوند که برخی اکتسابی هستند و برخی ذاتی. شناسایی عامل بروز این اختلال برای انتخاب روش درمانی آن مهم می باشد، به همین علت در ادامه مطلب به علل ایجاد آکروفوبیا اشاره می کنیم:

ذاتی بودن

متخصصین با بررسی شرایط برخی از بیماران متوجه شده اند که هیچ گذشته تلخ یا حادثه ای در زندگی آن وجود ندارد و به گفته اطرافیان بیماران آن ها از سنین خیلی کم و خردسالی با این نوع از ترس و بیماری رو به رو شده اند. در نتیجه با توجه به اینکه ترس احساسی ذاتی می باشد، ممکن است در برخی از افراد احتیاط و حساسیت بیش از حد درمورد ارتفاع و در نتیجه دچار شدن به آکروفوبیا از همان دوران نوپایی به وجود بیاید.

حوادث ناگوار

یکی دیگر از علل ایجاد آکروفوبیا می تواند تاثیرات حادثه ای ناگوار باشد که برای بیماران یا اطرافیان آن ها رخ داده است. برخی از افراد با دیدن سقوط فردی دیگر یک خاطره تلخ در ذهنشان ثبت می شود که به طور مکرر ذهن در حال پردازش آن می باشد، در نتیجه افکار منفی به ذهن این بیماران هجوم آورده، آن ها به اتفاقاتی غیر واقعی فکر کرده و خود را در موقعیت هایی می بینند که در حال سقوط از یک ارتفاع بلند و صدمه دیدن هستند.

گاهی اوقات نیز بیماران ترس از ارتفاع به واسطه اتفاقی که برای خودشان در گذشته رخ داده به این اختلال دچار می شوند. آن ها فکر می کنند چون یک بار از بالای نرده بان بلند سقوط کرده اند اگر دوباره در آن موقعیت یا مکان های مشابه قرار بگیرند مجددا به پایین سقوط خواهند کرد.

توصیه می شود اگر فردی به واسطه دیدن سقوط دیگران و یا تجربه سقوط خود تا چند روز متوالی حالت روحی خوبی ندارد، کابوس می بیند، دچار اضطراب می شود و زندگی اش مختل شده، در اسرع وقت برای جلوگیری از ایجاد ترس از ارتفاع و عوارض بیشتر به مشاور مراجعه کند.

تلقین به واسطه دیگران

همانطور که گفتیم یک فرد می تواند ترس خود را از ارتفاع به دیگران و اعضای خانواده تلقین کند، در نتیجه این مورد می تواند یکی از عوامل و علل ایجاد آکروفوبیا در فرد جدید باشد. بهتر است بدانیم که کم نیستند تعداد والدینی که به واسطه بیماری خود و علاقه به فرزندشان بیش از حد او را مورد توجه قرار می دهند تا از بروز حوادث احتمالی برای او جلوگیری کنند ولی متاسفانه به واسطه وجود افکار مزاحم در ذهنشان نمی توانند درک کنند که کودک آن ها نیز به تدریج دچار ترس از ارتفاع می شود. این مورد برای افرادی صدق می کند که مورد درمان های تخصصی قرار نمی گیرند و یا دوره های مشاوره خود را تکمیل نخواهند کرد.

ربط دادن های غیر عادی

برخی از بیماران ترس از ارتفاع بنا به دلیلی عجیب به این اختلال دچار می شوند. آن ها تصور می کنند چون به واسطه پیچ خوردن پا از یک پله سقوط می کنند و دچار شکستگی نواحی مختلفی از بدن می شوند، قطعا اگر در هر موقعیتی که چنین ارتفاعی دارد قرار بگیرند مجدد سقوط خواهند کرد، در نتیجه به تدریج نسبت به موقعیت های مختلف حساس شده و آکروفوبیا به آن ها غلبه می کند.

همانطور که گفتیم این نوع از اختلال روانی ناشی از هجوم افکار مزاحم به ذهن، پرداختن بیش از حد به آن ها و ایجاد و تشدید اضطراب شکل می گیرد، بنابراین یادگیری تکنیک های دور کردن این افکار می تواند راهی بسیار کمک کننده باشد.

چگونه ترس از ارتفاع را از بین ببریم؟

بهتر است بدانیم غلبه به ترس از ارتفاع یک کار همه جانبه می باشد، یعنی تا همکاری خود بیماران وجود نداشته باشد و به تدریج کارهای مختلفی که به او توصیه می شود را انجام ندهد، بدون شک این بیماری برطرف نخواهد شد.

ترس از ارتفاع سرماخوردگی نیست که خود به خود بعد از چند روز نشانه های آن برطرف گردد بلکه نیازمند سپری شدن دوره درمانی و انجام اقداماتی خاص توسط خود بیماران خواهد بود. در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین راهکارهایی که به از بین بردن آکروفوبیا کمک می کنند، اشاره می کنیم:

مراجعه به مشاوره

اولین و مهم ترین اقدام برای مقابله با ترس از ارتفاع مراجعه به مشاور می باشد زیرا ممکن است برخی از بیماران به دستورات و باورهای اشتباه دیگران عمل کنند و در نتیجه عوارض جدی تری برای آن ها به وجود بیاید. بنابراین اگر دچار ترس از ارتفاع هستید بهتر است قبل از انجام هرکاری با مشاور صحبت کرده و مشکل خود را به او توضیح دهید.

جلوگیری از هجوم افکار مزاحم

می توانید از مشاور خود درخواست کنید که به شما تکنیک های دور کردن افکار مزاحم از ذهن را آموزش دهد، زیرا ترس از ارتفاع به واسطه وجود همین افکار شکل می گیرد و دور کردن آن ها از ذهن راهی کمک کننده خواهد بود.

خودداری از دامن زدن به ترس

برخی از افراد تصور می کنند که اگر جوانب احتیاط را در همه زمینه ها رعایت کنند زندگی بهتری خواهند داشت و اضطراب از آن ها دور می شود، در حالی که این تصور اشتباه است و هرچقدر به ترس و اضطراب خود دامن بزنید، عوارض ترس از ارتفاع نیز بیشتر و گسترده تر خواهند شد.

انجام روش های کنترل اضطراب

بهتر است در مواقعی که دچار اضطراب می شوید چند نفس عمیق بکشید، یک لیوان آب نوشیده و به خود تلنگر وارد کنید که تفکرات ذهن شما غیر وقعی هستند و هیچ اتفاق ناگواری برای شما رخ نمی دهد. همچنین می توانید برای کنترل اضطراب چند حرکت کششی انحام دهید و یا با فردی که هم صحبتی با او به شما آرامش می دهد حرف بزنید.

فراموش کردن خاطرات تلخ گذشته

همانطور که گفتیم یکی از علل ایجاد ترس از ارتفاع رخ دادن اتفاقی ناگوار برای خود بیماران یا اطرافیان آن ها می باشد، در چنین مواقعی بهتر است این افراد برای فراموش کردن گذشته خود از مشاور کمک بگیرند و خودشان نیز از فکر کردن بیش از حد به گذشته خودداری کرده و به این باور برسند که قرار نیست برای همیشه یک اتفاق تلخ و ناگوار به طور مکرر تکرار شود.

پله به پله غلبه کردن

توصیه می شود برای از بین بردن ترس از ارتفاع با مشکل خود مواجه شوید، یعنی اگر از قرار گرفتن پشت پنجره ساختمان های بیش از یک طبقه می ترسید، ابتدا در طبقه دوم قرار بگیرید، به خودتان تلقین کنید که در طبقه دوم هیچ اتفاقی برای شما رخ نمی دهد، بعد از غلبه به ترس خود در این طبقه همین کار را برای طبقه سوم انجام دهید و به تریب پیش بروید. انجام این کار زمان نسبتا طولانی لازم دارد ولی قطعا نتیجه ای مثبت به همراه خواهد داشت.

حذف کافئین

یکی دیگر از راه هایی که به از بین بردن آکروفوبیا کمک می کند این است که کافئین را به تدریج در برنامه غذایی خود کم کنید زیرا کافئین موجب افزایش ضربان قلب و اضطراب می شود.

درمان آکروفوبیا (ترس از ارتفاع)

ترس از ارتفاع نیز مانند دیگر اختلالات روحی و روانی دارای روش های درمانی مختلفی می باشد که تشخیص به کارگیری آن ها توسط مشاور و متخصص این امر انجام می شود. در ادامه مطلب به روش های درمانی این اختلال اشاره می کنیم:

روان درمانی

روش های مشاوره ای و روان درمانی آکروفوبیا در چند دسته مختلف قرار می گیرند که مشاور با توجه به نیاز بیمار، شدت نشانه ها و عوارض آن یک نوع از روش های روان درمانی را که در زیر به آن ها اشاره می کنیم انتخاب کرده و جلسات مشاوره ای را آغاز می کند:

مواجه شدن یا مواجهه سازی (ERP)

طی این نوع از روش درمانی به بیمار گفته خواهد شد در موقعیتی که دچار ترس و اضطراب می شود قرار بگیرد، اجازه دهد اضطراب به وجود بیاید و سپس آنقدر در آن موقعیت بماند که اضطراب برطرف گردد بدون اینکه کاری را از روی ترس انجان دهد، زیرا طبق بررسی های انجام شده استرس بعد از گذشت مدتی بدون نیاز به عامل برطرف کننده، خود به خود رفع می شود.

بنابراین برای درمان آکروفوبیا با این روش بیماران نباید فورا موقعیت را ترک کرده و یا متوسل به جسم و افراد دیگر شوند. این روش درمانی نیازمند صرف وقت می باشد، به تدریج مشکل را حل می کند و خوشبختانه نتایج مثبتی را به همراه خواهد داشت.

رفتار درمانی شناختی (CBT)

طی این روش روان درمانی نقش مشاور و متخصص بسیار مهم می باشد زیرا مشاور باید طرز فکر بیمار و تصورات غیر واقعی او را بررسی کرده، سپس عوامل ایجاد کننده این تفکرات را پیدا کرده و بررسی نماید و در نهایت با تکنیک های تخصصی طرز فکر بیمار را تغییر دهد. لازم به ذکر است که این روش نیاز به تخصص دارد و افراد غیر متخصص باید از انجام آن خودداری کنند زیرا نتیجه ای حاصل نخواهد شد و فقط اتلاف وقت رخ می دهد.

هیپنوتیزم

یکی دیگر از روش های روان درمانی که ممکن است نتیجه نداشته باشد و یا عوارض منفی ناشی از نقص انجام آن به وجود بیاید هیپنوتیزم می باشد ولی اگر به درستی توسط افراد متخصص انجام شود نتیجه بی نظیر به دنبال خواهد داشت. طی این روش فرد متخصص نگرش بیمار را نسبت به ترس از ارتفاع تغییر می دهد.

تمدد اعصاب

روشی کمک کننده و مفید برای درمان و غلبه بر ترس از ارتفاع به کارگیری تکنیک های تمدد اعصاب مانند یوگا، شنا، پیاده روی و… می باشد.

دارو درمانی

استفاده از داروهای روانپزشکی نیازمند تجویز توسط متخصص می باشد زیرا این داروها به همان نسبت که نتیجه مثبت دارند اگر به درستی مورد مورد استفاده قرار نگیرند عوارض منفی بیشتری را به همراه خواهند داشت، در نتیجه از عمل کردن به توصیه افراد غیر متخصص و مصرف خودسرانه داروها خودداری کنید.

خلاصه مطلب

ما در این مقاله به بررسی موضوع مهم ترس از ارتفاع پرداختیم، علل و عوامل تاثیر گذار در بروز این اختلال را بیان کردیم، همچنین راهکارهای مفیدی برای از بین بردن آکروفوبیا و درمان آن را توضیح دادیم. با توجه به اهمیت این نوع از ترس و تاثیرات و عوارض منفی در زندگی بیماران و اعضای خانواده آن ها شناسایی، تشخیص و درمان آکروفوبیا از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.