علل استرس و اضطراب در زنان و نحوه کنترل آن

بر اساس آمار و تحقیقات صورت گرفته، میزان استرس و اضطراب در زنان بیشتر از مردان بوده و پیامدهایی که با خود به همراه دارند نیز بارزتر می باشد. اما دلیل این امر چیست؟ چه تفاوت های جنسیتی سبب بوجود آمدن این امر می گردد و چگونه می توان را کنترل نمود؟ اگر در ادامه با ما همراه باشید پاسخ این سوالات را در خواهیم یافت و با علل و شیوه های درمان استرس و اضطراب در زنان بیشتر آشنا می شویم.

همچنین، روانشناسان و مشاوران مجرب دکتر فکر در خدمت تمامی دوستان گرامی می باشند تا پاسخگوی تمامی سوالات و ابهامات احتمالی در این زمینه بوده و راهکارهای موثر در پیشگیری و درمان اضطراب در زنان را ارائه نمایند.

تعریف و مفهوم اضطراب در زنان

اضطراب و استرس احساساتی هستند که همه ما به عنوان انسان آن ها را تجربه کرده ایم. در این میان زنان بیشتر از مردان در معرض چنین احساساتی هستند. بر خلاف تصور عمومی جامعه، استرس و اضطراب دو مفهوم یکسان نیستند و دارای علائم و تاثیرات متفاوتی می باشند.

استرس در حقیقت به دنبال یک علت مشخص پدید می آید و بعد از یک مدت زمان محدود از بین می رود. اما منشا اضطراب غالبا برای شخص مشخص نیست و امکان دارد حتی با از بین رفتن منبع نیز تا مدتی ادامه داشته باشد.

استرس در زنان می تواند زمینه ساز اضطراب باشد، اما همیشه هم تاثیر منفی ندارد. بلکه ما با دو نوع استرس مثبت و منفی سر و کار داریم که نوع مثبت آن باعث پیشرفت و دغدغه مندی برای بهبود اهداف و کارمان می شود، اما نوع منفی آن از نظر روانی و فیزیولوژی اثرات مخربی دارد.

با این وجود، امروزه مشاهده می شود که اضطراب در زنان بسیار شایع تر از گذشته شده در برخی موارد نیز حتی به اختلالات اضطرابی منجر می شوند. مسلما هر چه اضطراب قوی تر باشد و مدت زمان بیشتر به طول انجامد، پیامدهای منفی آن نیز بیشتر خواهد بود.

انواع اختلالات اضطراب در زنان

اینکه گاهی احساس اضطراب داشته باشیم، چیز جندان عجیبی نیست. اما چنانه یک نگرانی، ترس یا تنش دائمی را در خود احساس می کنیم، بایستی حتما نگران باشیم و مشکوک به داشتن اختلالات اضطرابی باشیم. در زیر به این اختلالات می پردازیم.

• اختلال اضطراب فراگیر: یک نگرانی مداوم و بیش از حد وجود دارد و فعالیت های روزمره را دچار اختلال می کند. این حالت دارای تنش های بسیار شدید همراه بوده و یک نوع اضطراب مزمن به شمار می رود.
• اختلال هراس ( پانیک): در آن پریشانی های ناگهانی به صورت حمله ایی رخ می دهد. به طوریکه تعریق زیاد می شود، قفسه سینه درد می کند، ضربان قلب بالا می رود یا احساس خفگی به او دست می دهد.
• اضطراب جدایی: در نتیجه جدا شدن یا از دست دادن عزیزان به وجود می آید، به ویژه اگر وابستگی یا صمیمیتی وجود داشته است. این نوع افراد دائما نگرانی و استرس از دست دادن افراد خانواده یا اشخاص مورد علاقه شان را دارند.
• فوبیای خاص: یک نوع احساس ترس مفرط در مورد شی، موقعیت، جسم یا مثلا ارتفاع است که از حالت طبیعی خارج می باشد.
• اختلال اضطراب اجتماعی: آن را فوبیای اجتماعی نیز می نامند. در چنین اختلالی فرد مدام در مورد موقعیت های اجتماعی روزمره خود نگران بوده و به شکل وسواس گونه ایی درباره قضاوت دیگران یا اینکه مورد تمسخر قرار گیرد نگران است.

نشانه های استرس و اضطراب در خانم ها

استرس و اضطراب در زنان می تواند با علائم مختلفی بروز کند و بستگی به شدت و ضعف آن دارد. امکان دارد یک سری از نشانه ها در تعدادی از زنان بیشتر خود را بروز می دهند. با این حال، تاثیرات آن را می توان در جنبه های روحی، روانی و جسمی مشاهده نمود. در زیر به رایج ترین نشانه های اضطراب در زنان اشاره نموده ایم.

• داشتن احساس عصبانیت یا تحریک پذیری در مقابل عوامل تنش زا
• بالا بودن تپش قلب
• احساس یک اتفاق ناخوشایند قریب الوقوع
• احساس ضعف و خستگی زیاد
• نداشتن یا کم بودن تمرکز
• بی خوابی یا بی نظمی و مشکل در خوابیدن
• مشکلات گوارشی
• نفس های سریع یا احساس تنگی قفسه سینه
• ضعیف شدن سیستم ایمنی
• معده درد شدید
• سردرد عصبی
• خشکی دهان
• احساس ترس

علل استرس و اضطراب در زنان

با وجود آنکه یک سری از عوامل در بوجود آوردن استرس میان انسان های مشترک می باشد، اما علل استرس و اضطراب در زنان می تواند تحت تاثیر تغییرات هورمونی در دوران بلوغ عاطفی و جسمی، عادت ماهیانه، بارداری یا تغییرات بدن بعد از زایمان، و پشت سر گذاشتن یائسگی باشد.

بنابراین، توجه به این تفاوت های جنسیتی می تواند درمان این احساسات نقش داشته باشد. چه بسا همانطور که اشاره شد، اضطراب در زنان بیشتر از مردان می باشد. برای آشنایی بیشتر، در ادامه با علل اصلی اضطراب در زنان آشنا خواهیم شد.

دوران بلوغ

در تحقیقاتی که اخیرا بر روی چندین پسر و دختر در دانمارک انجام شد، مشخص شد که میزان اضطراب در پسران تا قبل از بلوغ بیشتر از دختران می باشد و این در حالی است که پس از دوران بلوغ ماجرا برعکس شده و دختران نوجوان از سن ۹ تا ۱۶ سالگی حتی با اختلالاتی همچون هراس نیز بیشتر مواجه شدند. هورمون بلوغ می توانند بر سیستم عصبی تاثیر گذاشته و در بوجود آوردن اضطراب نقش داشته باشند.

چرخه قاعدگی

تغییرات هورمونی که قبل و در دوران عادت ماهانه دختر و زن رخ می دهد به همراه دردهای شدید آن، سبب عصبی شدن دختران و زنان می گردد. بنابراین، تغییر خلق و خو در این دوره و پیدایش اضطراب در زنان حتی بدون وجود دلیل مشخص ذهنی یا روحی یکی از مشخصه های دوران قاعدگی محسوب می شود.

اضطراب دوران بارداری و پس از زایمان

بسیاری از بانوان در دوران بارداری افسردگی یا استرس را در درجات مختلف تجربه می کند. استرس در زنان باردار اگر شدید باشد، می تواند برای سلامت فرزند یا مادر خطرناک گردد. از جمله اختلالات اضطراب در زنان باردار نیز هراس می باشد، به نحوی که حتی می تواند موجب زایمان زودرس یا وزن کم در هنگام تولد شود.

اضطراب یائسگی

از آنجا که هورمون های تخمدان در سنین قاعدگی در حال تغییر می باشند، ایجاد نوسانات خلقی نیز دور از انتظار نخواهد بود. به طور کلی از نظر روانشناسان با انتقال به دوره یائسگی، اضطراب و استرس در زنان افزایش یافته و پس از مدتی کم می شود. این مورد تقریبا در تمامی زنان قابل دریافت است.

ویژگی های ژنتیکی

بخشی از اضطراب در زنان ممکن است وراثتی باشد. یعنی والدین یا بستگن نزدیک نسبت به مسائل مختلف دچار استرس های غیر نرمال شده یا یکی از اختلال های اضطرابی را داشته باشند. البته این موضوع تنها به شکل ژنتیکی انتقال پیدا نمی کند. بلکه ممکن است دختر در درون خانواده با دیدن چنین حالات و واکنش هایی از سوی والدین، به طور خودآگاه یا ناخودآگاه دچار اضطراب شود.

ویژگی های شخصیتی

یک سری از ویژگی های شخصیتی از جمله کمال گرایی می توانند از علل مهم استرس و اضطراب در زنان به شمار روند. ویژگی های این چنینی باعث می شوند که فرد دائما نگران نرسیدن یا شکست در دستیابی به آنچه که می خواهد باشد و هیچگاه از داشته های خود احساس رضایت نداشته باشد. همچنین، ضعف اعتماد بنفس یا کنترل بیش از حد در دوران کودکی باعث اضطراب در بزرگسالی می شود.

شرایط کاری یا شغلی

احتمال پیدایش اضطراب در زنان شاغل به دلیل وظایف متعدد دیگری که در خانه و خانواده دارند نسبتا زیاد است. مسائلی که در محیط کاری بوجود آمد، مسئولیت های شغلی، مسئولیت فرزند پروری، خانه داری، همسرداری، خستگی های جسمی و روحی، و … همگی باعث بوجود آمدن تشویش می شوند.

تاثیرات محیطی

اتفاقاتی که در روزمره تجربه می شود، تاثیر بسزایی در پیدایش اضطراب در زنان دارند. به عنوان نمونه، اختلافات زن و شوهر، مشکلات مالی، اختلافات خانوادگی، استرس های شغلی، شوک ها یا شکست عاطفی، آزارهای جسمی، جنسی، یا روحی، از دست عزیزان یا دوری آن ها، تغییر محل زندگی، و … همگی می توانند تاثیر بسزایی در استرس زنان دارند.

مشکلات جسمی و پزشکی

برخی از بیماری ها همچون بیماری های قلبی، ریوی، تیروئید، دیابت، آسم و … در افزایش اضطراب دخیل هستند. البته علائم اینگونه بیماری ها ممکن است با علائم استرس یا اضطراب در زنان مشابه باشد. بنابراین، برای تشخیص اینکه دچار اضطراب شده اید یا بیماری های زمینه ایی، نیازمند تشخیص پزشک می باشد.

داشتن سابقه اختلال سلامت روانی

خانم هایی که قبلا افسردگی داشته اند، در معرض افسردگی بیشتری قرار دارند. حتی ممکن است بعضی از افراد علائم این دو را باید یکدیگر اشتباه بگیرند. از این رو، اگر سابقه اختلال های روانی داشته اید بهتر است به مشاوران، روانشناسان یا روانپزشکان در این باره صحبت نمایید.

مصرف مواد مخدر یا روانگردان ها

گرچه مصرف مواد مخدر می تواند یک تسکین موقت را ایجاد کند، اما می تواند تاثیر مستقیمی بر افزایش اضطراب در زنان داشته باشد. حتی امکان دارد که برخی برای پنهان کردن استرس و اضطراب خود از مواد غیر قانونی استفاده کنند، اما شرایط خود را بدتر از قبل خواهند کرد.

درمان و کنترل استرس و اضطراب در زنان

به طور کلی اضطراب را می توان در سه جهت روش های روانشناختی، جسمی و خود درمانی درمان نمود. در مواردی که اضطراب در زنان خفیف و ناشی از محرک های موقت می باشد، می توان با تکنیک ها و روش های مختلفی آن را کاهش داد یا کنترل کرد. اما اگر اختلال اضطراب شدید باشد، معمولا برای درمان آن از شیوه های دارویی یا درمانی استفاده می شود. با این وجود، ما به طور کلی موارد مربوط به هر گونه اضطراب را ذکر می کنیم.

تغییر سبک زندگی و عادات غذایی

شاید در زمینه حالات روحی کمتر به رژیم غذایی اهمیت داده شود. در صورتی که برخی از غذاهای سالم و گیاهی می توانند در کاهش اضطراب در زنان موثر باشند و طول یا دفعات آن را کاهش دهند. همچنین، توجه به خواب کافی و با کیفیت، ورزش کردن، کم مصرف کردن مواد پر کالری و خطرناک نیز در این زمینه بسیار مهم است.

انجام ورزش و نرمش روزانه

یکی از علائمی اضطراب که در بالا نیز به آن اشاره شد، تنفس های کم عمق می شود. از جمله روش هایی که همواره برای درمان استرس و اضطراب در زنان توصیه می شود، انجام ورزش های روزانه و منظم است. خانم ها به طور معمول کمتر از آقایان ورزش می کنند.

این در صورتی است که با ورزش و تمرینات تنفسی می توان نفس های عمیق تری کشید و اکسیژن بیشتری را به مغز و ریه ها وارد نمود. پیشنهاد می کنیم که روزانه ۳۰ دقیقه را به ورزش اختصاص دهید و ضربان قلب خود را به محدوده استاندارد سن خود برسانید. همچنین، تمارینی همچون یوگا و مدیتیشن در این زمینه بسیار مفید می باشند. همچنین، توجه به ورزش در دوران بارداری برای خانم های حاملگی به شکل ویژه ایی است و نباید آن را دست کم گرفت.

به زندگی خود معنا ببخشید

بی هدفی، روزمرگی و نا امیدی از سموم زندگی هستند که روح و جسم را دچار فرسایش می کنند. بزرگترین گام برای درمان استرس و اضطراب در زنان این است که برای خود و زندگی تان هدف های زیبا و مورد علاقه تان را تعیین کنید و برای رسیدن به آن ها تلاش نمایید. از کارهای خلاقانه، عشق ورزیدن به دیگران، هیجان بخشیدن به زندگی و فعالیت های جسمی سالم نیز غافل نشوید.

درمان های روانشناختی

گاهی اوقات کنترل و اضطراب در زنان توط شخص آن ها دشوار می شود. در چنین مواقعی معقولانه است که به روانشناس یا رواپزشک مراجعه گردد. روانشناسان معمولا پس از یافتن ریشه اصلی نگرانی، به او کمک می کنند تا دید خود را نسبت به زندگی تغییر داده و با ناملایمات بهتر کنار بیاید.

علاوه بر این، از آنجا که در صورت عدم کنترل درست، احتمال بازگشت وجود دارد، آن ها از شیوه هایی استفاده می کنند که درصد چنین اتفاقی بسیار کاهش یاید. شیوه هیا درمانی نیز به طور معمول شاما رفتار درمانی شناختی، مواجهه درمانی، درمان بین فردی، درمان شناختی مبتنی بر ذهن، روانشناسی مثبت، و … می باشد.

درمان اضطراب در زنان پس از زایمان

همانطور که گفته شد، اضطراب یا افسردگی پس از زایمان در زنان شیوع دارد. نگرانی در مورد سلامت فرزند، نحوه مراقبت از او، کم خوابی، تغییر عادات غذایی، تغییرات هورمونی همگی در پیدایش این اختلال سهم دارند. حتی بر اساس آمار از هر هفت زن باردار، یک نفر علائم اختلال اضطراب را نشان می دهد.

چنانچه چنین حالتی در شما بیش از حد معمول و طولانی است، حتما با پزشک خود صحبت نمایید. برای موارد خفیف نیز می توانید از توصیه های که مشاوران دکتر فکر در اختیار تان قرار می دهند بهره ببرید.

خلاصه مطالب

همانطور که مطالعه فرمودید در این مقاله علل و درمان استرس و اضطراب در زنان مورد بررسی قرار گرفت و تلاش کردیم تا نشانه ها و انواع مختلف اضطراب را بیان نماییم.

همچنین، اگر شما یا اطرافیانتان با چنین احساسی دست و پنجه نرم می کنید و یا روش های درمانی ذکر شده در مقاله موثر واقع نشد، می توانید با مشاوران و روانشناسان دکتر فکر در ارتباط بوده و راهکارهای لازم را دریافت کنید.