اهمیت تقویت مهارت های حرکتی کودکان

توجه به اهمیت تقویت مهارت های حرکتی کودکان یکی از ضروری ترین نکات پرورشی است که والدین بایستی حتما متناسب با سن کودک آن را در نظر داشته باشند. خردسالانی که از فقر حرکتی برخوردار هستند، در آینده به دشواری می توانند این نقصان ها را جبران و اصلاح نمایند. به همین دلیل، بایستی انواع بازی و مهارت های حرکتی هماهنگی عضلات در کودکان در سنین خاص خود پیاده سازی گردد.

شاید برای بسیاری از پدر و مادران این سوال بوجود آید که منظور از این تمرین ها چیست و برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان چه باید کرد؟ ما مقاله حاضر را به این موضوع اختصاص داده و کارشناسان تیم دکتر فکر این آمادگی را دارند تا به سوالات همه دوستان و والدین گرامی در این خصوص پاسخ داده و آن ها را راهنمایی نمایند. 

اهمیت تقویت مهارت های حرکتی کودکان در سنین مختلف

طلایی ترین دوره برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان در سنین ۳ تا ۶ سالگی است. در این دوره سنی کودکان از نظر جسمی، حرکتی، شناختی، زبانی و عاطفی دائما در حال تغییر بوده و اگر حرکات پایه و مهم را به درستی یاد نگیرند، در آینده برای ترکیب سازی آن ها دچار مشکل می شوند.

ممکن است برخی از والدین تصور کنند که یک کودک در طول زمان خود بخود یاد می گیرد که چگونه از دست و پاهایش استفاده کند و برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان به تمرین خاصی نیاز نیست.

این در حالی است که نظریه پردازان و روانشناسان بزرگی همچون پیاژه معتقدند که محیط نیز نقش مهمی در اصلاح رفتار کودکان دارد. یعنی هر چه تجربه و تعامل کودک با محیط متنوع تر باشد و از بازی ها و حرکات پیچیده تری استفاده نماید، در آینده نه تنها از نظر فیزیکی، بلکه از حیث ادراکی و تقویت حافظه کودک نیز بسیار بهتر خواهد بود.

بسیاری از این محققان نیز اعتقاد دارند که هر چه رشد حرکتی در سنین خردسالی و کودکی بیشتر باشد، در آینده از نظر اجتماعی، روانی و یادگیری نیز پیشرفته تر خواهد شد.

نکته مهم دیگری که والدین باید به آن توجه کنند این است که در دنیای امروز که فضای ساختمان ها کوچکتر از قبل است و ابزارهایی همچون بازی های مجازی، لپ تاپ، تبلت و تلویزیون در اختیار کودکان می باشد. بنابراین، میزان فعالیت های بدنی آن ها به اندازه کافی نبوده و نیاز به کمک و تمرین بیشتری دارند. حتی این کمبود تحرک می تواند منجر به افسردگی در کودکان شود. 

مزایای تقویت مهارت های حرکتی کودکان چیست؟

با توضیحاتی که داده شد، تا حدودی به مزایایی که تقویت مهارت های حرکتی برای کودکان دارد نیز اشاره گردید. این تمرینات همچنین می توانند چندین جنبه جسمی، شخصیتی و روحی را تحت تاثیر قرار دارد.

البته بسته به این که چه فعالیت و حرکتی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، نوع اثر نیز نسبتا متفاوت می باشد. به طور کلی، مهم ترین اهداف و نتایجی که از نظر مشاوره کودک در تقویت مهارت های حرکتی کودکان دنبال می شوند، به شرح زیر می باشند.

• شناخت اعضای بدن
• آشنایی با مهارت های مختلف همچون پریدن، دویدن، چشم و دست، بینایی، توجه، تقویت عضلات پا و یادگیری راه رفتن کودکان
• بالا بردن تعادل ایستایی
• بالا بردن استقامت بدنی، کنترل حرکات، عکس العمل سریع
• آشنایی با قوانین بازی و درک تبعیت از آن
• افزایش اعتماد بنفس
• کنترل خشم و عصبانیت
• افزایش مهارت کار تیمی و روابط اجتماعی
• مسئولیت پذیری
• تخلیه هیجانی و تقویت هوش هیجانی
• تجربه مشکلات و شرایط نامطلوب
• افزایش صبر و تحمل در مواقع چالش زا
• آشنایی با اشکال هندسی و ادراک فضا

انواع مهارت های حرکتی هماهنگی عضلات در کودکان

از نظر علم روانشناسی و پزشکی، انواع مهارت های حرکتی هماهنگی عضلات در کودکان به دو دسته مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های حرکتی درشت تقسیم بندی می شوند. منظور از حرکات ظریف، حرکاتی است که بیشتر به ناحیه مچ دست، انگشتان دست و پا، لب ها و زبان مربوط می شوند. مثلا، کودک یاد می گیرد که چگونه چنگال یا مداد را در دست بگیرد.

اما حرکات درشت عمدتا مختص به عضلات بزرگ تری همچون پاها، تنه، بازوها و … می باشند. بدین ترتیب، با اهمیت تقویت مهارت های حرکتی درشت کودکان می توان به آن ها در راه رفتن، نشستن، پریدن، برداشتن اجسام و … کمک کرد. هر کدام از مهارت های ظریف و درشت خود نیازمند بازی ها و تمرین های خاصی است که در ادامه به طور جداگانه با آن ها آشنا می شویم.

بازی برای تقویت مهارت حرکتی ظریف

قبل از اینکه به معرفی چند نمونه بازی برای اهمیت تقویت مهارت های حرکتی ظریف کودکان کودکان بپردازیم، خوب است که در مورد رشد طبیعی حرکتی کودکان در دوره های سنی مختلف نیز مطالبی را بدانیم. چرا که اگر والدین بدانند که آیا کودکانشان در یک وضعیت نرمال هستند یا نه، بهتر می توانند او را تقویت کنند.

از تولد تا ۶ ماهگی: کودک در حوالی ۳ ماهگی، مکیدن انگشت کودک و چرخاندن سر از بارزترین حرکات است. بتدریج قادر به گرفتن دستان با هم می شوند و اسباب بازی را از دستی به دست دیگر می دهند.

از ۶ تا ۱۲ ماهگی: انگشتان را به یکدیگر می مالند و اسباب بازی را با هر دوست می گیرند. می توانند برای اشاره به یک شی، از انگشت اشاره استفاده کنند و حتی دست می زنند. همچنین قادر به کوبیدن چیزها به هم و گرفتن اسباب بازی با یک دست هستند.

از ۱ تا ۲ سال: کسب توانایی خوردن غذا با قاشق، خط خطی کردن کاغذ، ورق زدن صفحات کتاب یا دفتر، نگه داشتن مداد با انگشتان، قرار دادن اشیا مثل فنجان ها بر روی یکدیگر

۲ تا ۳ سالگی: کودک قادر به کشیدن دایره و کپی خطوط افقی هستند. همچنین، درآوردن لباس، جوراب و کفش نیز برای آن ها ممکن است. شستن دست ها به تنهایی، چرخاندن در، استفاده درست از قاشق و چنگال، باز و بستن زیپ لباس، بستن درب قوطی ها و … نیز برایشان میسر است.

۳ تا ۴ سالگی: در این سن باز و بسته کردن دکمه های لباس، برش کاغذ با قیچی، نقاشی کشیدن، کپی برداری از شکل ضربدر در و اشکال دو تا چهار قسمتی برای کودکان امکان پذیر میباشد.

۴ تا ۵ سالگی: بایستی قادر به کپی کردن مربع، رنگ آمیزی بین خطوط شستن دست ها به خوبی باشد.

خمیربازی

از خمیر بازی های رنگارنگ برای ساختن اشکال خلاقانه توسط کودکان استفاده کنید. این خمیر را برای آن‌ها جذابیت بسیاری دارد و به دلیل پرورش خلاقیت، قوی کردن عضلات و تاندون های دست و تجسم سازی برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان بسیار موثرند. مراقب کودکان زیر ۱ سال قبل و حتی حدود دوسال باشید که خمیرها را نخورند.

تمرین به دست گرفتن قیچی

درست است که قیچی می تواند برای کودکان بسیار خطرناک باشد، اما اگر والدین با نظارت کامل به کودک یاد بدهند که چگونه قیچی را به دست بگیرد و شروع به بریدن کاغذ نماید، تا حد زیادی به تقویت مهارت های حرکتی ظریف کودکان کمک می کند. این کار در هماهنگی حرکات دستان هم بسیار تاثیرگذار است.

نقاشی با انگشتان و انواع رنگ ها

اجازه دهید کودک با فراغ خاطر از طریق رنگ کردن انگشتان خود در آبرنگ یا سایر رنگ های آبی به کشیدن طرح های دلخواه بپردازد. این کار هم باعث تقویت عضلات انگشتان دست می شود و هم در رشد شناختی و روانی کودک موثر است.

چیدن بلوک ها بر روی هم

قرار دادن بلوکها یا اشیای خطر بر روی یکی دیگر برای کودکان نو پا بسیار خوب است. البته در حین بازی حتماً باید در کنار او مراقب باشید که به خود صدمه نزند. در اختیار گذاشتن پازل های ساده و جذاب کودکان نیز می تواند به تقویت مهارت های حرکتی کودکان کمک کند.

تمرین بستن دکمه وزیر

از سن سه سالگی به بعد کودک بایستی کودک مهارت‌های بستن یا باز کردن دکمه و زیپ را یاد بگیرد. بهتر است از دکمه های بزرگ و زیپ های آسان برای آموزش استفاده کنید.

نوشتن

ضمن مراقبت و نظارت، در جهت تقویت مهارت های حرکتی ظریف کودکان می‌توانید مداد یا خودکار به دست او داده و به کشیدن اشکال یا خطوط صاف و منحنی تشویقش کنید.

گرفتن قاشق و چنگال

اجازه دهید کودک خود به تنهایی قاشق و چنگال را به دست بگیرد. با قرار دادن تجهیزات ایمن در دسترس او و بدون نگرانی از کثیف کردن خود بگذارید تازه تجربه اشتباه با مهارت های گرفتن قاشق و چنگال آشنا شود. این کار به ایجاد تعادل دست ها و هماهنگی با ذهن بسیار خوب است.

ردیابی خطوط

یکسری خطوط منحنی را بر روی کاغذ بکشید و از کودک بخواهید تا با قرار دادن گوی ها یا حتی لوبیا و نخود را ردیابی کند. بهتر است از نقاشی های هدفمند همچون کشیدن خانه، توپ، درد درخت و غیره برای این کار استفاده کنید تا ضمن تقویت مهارت های حرکتی کودکان در آشنایی با اشکال کمک نمائید.

بازی برای تقویت مهارت حرکتی درشت

همانطور که اشاره شد تقویت مهارت حرکتی درشت کودکان برای عضلات قوی تر و بزرگتری همچون پا، بازوها و تنه فوقانی بدن است. برخی از والدین تصور می‌کنند که تقویت این عضلات نیازمند اشغال فضای زیاد و امکانات گوناگون می باشد. ما برای آشنایی بیشتر پدر و مادران عزیز سعی کردیم تا برحسب سنین مختلف، فعالیتهای متناسب را در زیر جهت تقویت این مهارت ها توضیح دهید.

تقویت مهارت های حرکتی سن ۴ تا ۵ سالگی

• پرش های متناوب با پا
•  تمرین طناب زنی
•  هدف گیری از طریق پرتاب توپ
•  پرش به عقب
•  گرفتن توپ در حین راه رفتن
•  به جلو و عقب
•  بالا پایین رفتن از پله های نردبان یا سرسره کم شیب

مهارتهای حرکتی در سنین ۳ تا ۴ سالگی

• دریدن حول محور یک شی مثل صندلی
•  راه رفتن برای یک خط راست
•  تعادل بر روی یک پا به مدت ۵ الی ۱۰ ثانیه
•  بر روی یک پا به دلخواه
•  سه چرخه سواری
•  جفت پا پریدن به صورت متناوب
•  بالا رفتن از پله

تقویت مهارتهای حرکتی درست از ۲ تا ۳ سالگی

• ایستادن بر روی لبه های یک جوب با دو پا به صورت موازنه
• گرفتن توپ بزرگ
• بالا رفتن از پله و نردبان
• پردیدن از آخرین پله
• پریدن بر روی یک مانع کوچک

تقویت مهارتهای حرکتی درست از ۱۸ تا ۲۴ ماهگی

• حمل عروسک های بزرگ در حین راه رفتن
• دویدن به دنبال یک محرک همچون توپ یا اسباب بازی و یا پدر و مادر به طور مستقیم
• نشستن رو به پشت یا پلو بر روی صندلی
• بالا رفتن از پله به کمک بزرگسالان

تقویت مهارتهای حرکتی درست از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی

• چسباندن عروسک یا اسباب بازی های کوچک بر روی دیوار یا کابینت برای تشویق کودک جهت بلند شدن و برداشتن آن ها
• چسباندن توپک هابر روی یک استوانه و تشویق او برای برداشتن

سخن پایانی

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با اهمیت تقویت مهارت های حرکتی کودکان آشنا کنیم و امید داریم که آگاهی شما را تا حد زیادی در این زمینه بالا برده باشیم. 

علاوه بر این موضوع، پدر و مادران گرامی با چالش های گوناگونی در مورد تربیت فرزندان روبرو هستند. لجبازی و بهانه گیری، اختلالات یادگیری، اضطراب جدایی، شب گردی، گریه های طولانی، و … همگی از موقعیت هایی هستند که والدین برای عبور از آن ها نیازمند راهنمایی هستند. 

همکاران ما به صورت تلفنی و آنلاین در تمامی روزهای کاری هفته از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ آماده ارائه مشاوره و راهنمایی در تمامی زمینه ها به همه دوستان عزیز هستند.