اسکیزوفرنی چیست؟ علائم و روش های درمان آن

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی جدی است که در آن افراد واقعیت را به طور غیرعادی تفسیر می کنند. این بیماری ممکن است منجر به ترکیبی از توهم، هذیان، و تفکر و رفتار بسیار بی نظم شود که عملکرد روزانه را مختل می کند و می تواند ناتوان کننده باشد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارند. تشخیص و درمان زودهنگام ممکن است به کنترل علائم قبل از ایجاد عوارض جدی و به بهبود بلندمدت کمک کند. این مطلب در مورد اینکه اسکیزوفرنی چیست و علائم و روش های درمان آن چگونه است صحبت خواهیم کرد.

اسکیزوفرنی (schizophrenia) چیست؟

اسکیزوفرنی یک اختلال مزمن مغزی است که هنگامی که در آن افراد واقعیت را به طور غیرعادی تفسیر می کنند. علائم این بیماری معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می شود، اما علائم اولیه این بیماری ممکن است در دوران کودکی ظاهر شود. در سراسر جهان، حدود 20 میلیون نفر از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی وجود دارد که بسیاری از آنها علائم مثبت این بیماری را تجربه می کنند.

بر خلاف برخی دیگر از شرایط سلامت روان، اسکیزوفرنی با داروهای ضد روان پریشی، درمان و سایر گزینه های درمانی قابل درمان است. با این حال، درمان مداوم برای کمک به مدیریت و پیشگیری از علائم ضروری است. همچنین راه های مختلفی برای شناسایی زودهنگام علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی وجود دارد.

زمانی که فردی دچار اسکیزوفرنی است، می تواند دچار هذیان گویی، توهم، گفتار نامنظم، مشکل در تفکر و عدم انگیزه باشد. با این حال، با درمان، بیشتر علائم این بیماری تا حد زیادی بهبود پیدا کرده و احتمال عود کردن بیماری می تواند کاهش یابد.

پیچیدگی اسکیزوفرنی ممکن است به توضیح اینکه چرا تصورات غلط در مورد این بیماری وجود دارد کمک کند. اسکیزوفرنی به معنای شکاف شخصیتی یا چندشخصیتی نیست. بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نسبت به مردم عادی خطرناکتر یا خشن نیستند. در حالی که وجود منابع محدود سلامت روان در جامعه ممکن است منجر به بی خانمانی و بستری شدن مکرر در بیمارستان شود، اما این یک تصور غلط است که افراد مبتلا به این بیماری در نهایت بی خانمان می شوند یا در بیمارستان زندگی می کنند. اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی با خانواده خود، به صورت گروهی یا به تنهایی زندگی می کنند.

تحقیقات نشان داده است که اسکیزوفرنی مردان و زنان را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می دهد، اما ممکن است در مردان زودتر شروع شود. نرخ های ابتلا به بیماری این بیماری در سراسر جهان مشابه است. احتمال مرگ افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در سنین پایین ‌تر از جمعیت عمومی بیشتر است، که عمدتاً به دلیل نرخ بالای بیماری‌های همزمان پزشکی مانند بیماری قلبی و دیابت است.

علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی

 

اسکیزوفرنی یک اختلال مادام العمر و مزمن است که علائمی را ایجاد می کند که پزشکان آن را به عنوان مثبت یا منفی طبقه بندی می کنند. علائم مثبت شامل توهم، هذیان و هرگونه تغییر در افکار یا رفتار است. بر خلاف علائم منفی، آنها پس از ابتلای فرد به این بیماری ظاهر می شوند و بخشی از روان او می شوند.

علائم مثبت اسکیزوفرنی

علائم مثبت اسکیزوفرنی شامل توهم، هذیان، تغییرات غیرمنطقی در رفتار یا افکار، بیش فعالی و اختلال فکر است. به آنها علائم مثبت می گویند زیرا به تغییرات در رفتارها یا افکاری اشاره می کنند که پس از ابتلای فرد به اسکیزوفرنی اتفاق می افتد، نه قبل از آن.

توهمات: هذیان و توهم نسبت به چیزی که شخص با وجود شواهدی بر خلاف آن، بدون شک به درستی آن معتقد است. این توهمات، که معمولاً بر اساس چیزهای نادرست یا غیر واقعی است، اغلب باعث می شود که فرد متفاوت از حد معمول عمل کند. حتی ممکن است سعی کنند از یک ایده هذیانی برای توجیه یا توضیح اعمال خود استفاده کنند.

فردی که هذیان ها را تجربه می کند ممکن است باور کند که پیام های پنهانی در رخدادهای مشترک و روزمره وجود دارد. آنها ممکن است معنایی پیدا کنند که واقعاً در رنگ لباس شخصی یا پخش رسانه ای وجود نداشته باشد.

فرد مبتلا به اسکیزوفرنی همچنین ممکن است این احساس را داشته باشد که کسی او را تماشا می کند یا دنبالش می کند یا پشت سرش درباره او صحبت می کند. در نتیجه ممکن است به دوستان نزدیک یا اعضای خانواده مشکوک شوند. این گاهی اوقات به عنوان «اسکیزوفرنی پارانوئید» شناخته می‌شود و تقریباً در 50٪ از افراد مبتلا به این بیماری روی می‌دهد. عوامل مختلف محیطی و ژنتیکی ممکن است باعث ایجاد اسکیزوفرنی پارانوئید شود.

هذیان ممکن است برای چندین هفته یا حتی ماه ها ادامه یابد. بر اساس یک مطالعه کمی بیشتر از 20 سال قبل که 200 فرد مبتلا به این بیماری را دنبال کرد، 57 درصد از افراد در طول مطالعه هذیان های تکرار شونده را تجربه کردند.

توهمات: نسبت به چیزی که وجود ندارد اما فرد هنوز معتقد است که می تواند لمس کند، ببیند، بشنود، بو کند یا حتی بچشد. یکی از رایج ترین انواع توهم در افراد مبتلا به این بیماری توهم شنوایی است. توهم شنوایی اصطلاحی برای صداهایی است که فرد در سر خود می شنود.

این صداها ممکن است به شکل صداهایی باشند که اغلب می توانند توهین آمیز یا انتقادی باشند، اما گاهی دوستانه و محاوره ای هستند. صرف نظر از این، برای اکثر افرادی که صداها را می شنوند، به همان اندازه واقعی هستند که اگر کسی در نزدیکی صحبت می کرد، واقعی به نظر می رسد.

در واقع، مطالعات منبع مورد اعتماد با استفاده از تجهیزات تصویربرداری عصبی، تغییرات کلیدی را در ناحیه گفتار مغز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نشان می ‌دهد. این موضوع یک نشانه واضح است که مغز صداهای ذهنی را با صداهای واقعی اشتباه می گیرد. تقریباً 70٪ منبع مورد اعتماد افراد مبتلا به این بیماری شنیدن صداها را گزارش می دهند.

تغییر رفتار و افکار: افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب تغییرات غیر قابل پیش بینی در رفتار یا افکار خود را تجربه می کنند. آنها ممکن است بر این باور باشند که موجودیت دیگری به طور جزئی یا کامل آنها را کنترل می کند، چه در ذهن یا بدن یا هر دو.

اختلال فکر: اختلال فکری به معنای یک روش فکری آشفته و نامرتب است که ممکن است باعث شود فرد هنگام صحبت یا نوشتن به شیوه‌ های غیرعادی ابراز نظر کند. این اختلال در اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان پریشی شایع است.

اختلال فکر به توانایی فرد برای حفظ تمرکز و تمرکز، ارزیابی موقعیت ها به شیوه ای منطقی و منسجم، و برنامه ریزی و اجرای وظایف به روشی هدفمند و منطقی مربوط می شود. هم رفتار و هم زبان می توانند نشانه های اختلال فکری باشند.

علائم منفی اسکیزوفرنی

علائم منفی اسکیزوفرنی شامل بی تفاوتی، بی حالی و کناره گیری از رویدادها یا محیط های اجتماعی است. بدون درمان، این علائم ممکن است منجر به مشکلات بزرگی مانند بی خانمانی، بیماری های تهدید کننده زندگی یا حتی خودکشی شود. علائم منفی به این دلیل نامگذاری شده است که به افکار و رفتارهایی اشاره دارد که فرد قبل از ابتلا به این بیماری داشته است اما از آن زمان از دست داده است. به عبارت دیگر، علائم منفی جنبه ها یا ویژگی های کلیدی فرد هستند که ناپدید شده اند.

اگرچه علائم اسکیزوفرنی از نظر شدت متفاوت است، افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر پیامدهای منفی هستند. برای مثال:

این بیماری به دلیل سایر شرایط پزشکی مانند بیماری قلبی عروقی، سرطان ریه و بیماری مزمن انسدادی ریه با نرخ مرگ و میر بالاتری مرتبط است. این موضوع ممکن است به دلیل مدیریت ضعیف عوامل خطر قابل اصلاح باشد.

تقریباً 50٪ همه افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای یک بیماری روانی دوم یا اختلال رفتاری مانند افسردگی، سوء مصرف مواد یا اضطراب هستند.

در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است خطر مرگ ناشی از خودکشی بیشتری وجود داشته باشد، به ویژه در زمان شروع بیماری.

علاوه بر این، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است به دلیل هزینه های درمان این بیماری، بار مالی بیشتری داشته باشند. آنها همچنین ممکن است بی تفاوتی، کناره گیری از جامعه و کمبود بهره وری را تجربه کنند. این علائم به نوبه خود می تواند منجر به بیکاری یا سایر بحران های مالی شود.

علائم اسکیزوفرنی در بزرگسالان

اسکیزوفرنی شامل طیفی از مشکلات در تفکر (شناخت)، رفتار و احساسات است. علائم و نشانه‌ ها ممکن است متفاوت باشد، اما معمولاً شامل هذیان، توهم یا گفتار نامنظم است و منعکس کننده یک اختلال در توانایی عملکرد است. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

توهمات: باورهای نادرستی که بر اساس واقعیت نیستند. به عنوان مثال، شما فکر می کنید که مورد آزار و اذیت قرار گرفته اید. حرکات یا نظرات خاصی متوجه شما می شود، توانایی یا شهرت استثنایی دارید، شخص دیگری عاشق شماست؛ یا یک فاجعه بزرگ در شرف وقوع است. هذیان در اکثر افراد مبتلا به این بیماری رخ می دهد.

توهماتی شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند: با این حال، برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، آنها قدرت و تأثیر کامل یک تجربه عادی را دارند. توهم می تواند در هر یک از حواس باشد، اما شنیدن صداها شایع ترین توهم است.

تفکر آشفته (گفتار): تفکر آشفته از گفتار نامنظم استنتاج می شود. ارتباط مؤثر ممکن است مختل شود و پاسخ به سؤالات ممکن است تا حدی یا کاملاً نامرتبط باشد. در این بیماران به ندرت، گفتار ممکن است شامل کنار هم قرار دادن کلمات بی معنی باشد که قابل درک نیستند.

رفتار حرکتی بسیار نامنظم یا غیر طبیعی: این مورد ممکن است به طرق مختلفی نشان داده شود، از حماقت کودکانه تا آشفتگی غیرقابل پیش بینی. رفتار بر روی یک هدف متمرکز نیست، بنابراین انجام وظایف دشوار است. رفتار می تواند شامل مقاومت در برابر دستورالعمل ها، وضعیت نامناسب یا عجیب و غریب، عدم پاسخگویی کامل، یا حرکت بی فایده و بیش از حد باشد.

علائم منفی: این مورد به کاهش یا عدم توانایی برای عملکرد عادی اشاره دارد. به عنوان مثال، فرد ممکن است بهداشت شخصی را نادیده بگیرد یا به نظر بیاید که احساساتی ندارد (تماس چشمی برقرار نمی کند، حالات صورت را تغییر نمی دهد یا یکنواخت صحبت می کند). همچنین، فرد ممکن است علاقه خود را به فعالیت های روزمره از دست بدهد، از نظر اجتماعی کناره گیری کند یا توانایی تجربه لذت را نداشته باشد.

علائم می توانند در طول زمان و از نظر نوع و شدت، با دوره های بدتر شدن و بهبودی علائم، متفاوت باشند. برخی از علائم ممکن است همیشه وجود داشته باشد.

در مردان، علائم این بیماری معمولا از اوایل تا اواسط دهه 20 شروع می شود. در زنان، علائم معمولا در اواخر دهه 20 شروع می شود. تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان غیرمعمول و برای افراد بالای 45 سال نادر است.

علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان

علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان مشابه علائم در بزرگسالان است، اما تشخیص این بیماری ممکن است دشوارتر باشد. این موضوع ممکن است تا حدی به این دلیل باشد که برخی از علائم اولیه اسکیزوفرنی در نوجوانان برای رشد معمولی در دوران نوجوانی رایج است و ما ان ها را با نشانه های بلوغ در سنین نوجوانی اشتباه می گیریم، مانند:

• کناره گیری از دوستان و خانواده
• کاهش عملکرد در مدرسه
• مشکل خواب و بی خوابی
• تحریک پذیری یا خلق افسرده
• کمبود انگیزه

همچنین، مصرف مواد تفریحی، مانند ماری جوانا، مت آمفتامین ها یا ال اس دی، گاهی اوقات می تواند علائم و نشانه های مشابهی ایجاد کند.

در مقایسه با علائم اسکیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان ممکن است:

• کمتر دچار توهم شوند
• احتمال توهمات بصری بیشتر است

علائم اسکیزوفرنی در سالمندان

اسکیزوفرنی در سالمندان، به ویژه آنهایی که قبلا از زوال عقل رنج می برند، می تواند ناتوان کننده باشد. تفکر هذیانی، که یکی از علائم اصلی این بیماری در افراد مسن است، باعث می شود افراد فکر کنند که تحت تعقیب و یا در خطر آسیب قرار می گیرند.

این هذیان ها در بیماران مسن اسکیزوفرنی و زوال عقل معمول است و برای فردی که آنها را تجربه می کند بسیار واقعی است.

اسکیزوفرنی در سنین بالاتر به عنوان یک نگرانی بهداشت عمومی در سراسر جهان در حال ظهور است. تخمین زده شده است که تا سال 2030، تعداد افراد بالای 65 سال مبتلا به یک اختلال روانپزشکی اساسی تقریباً برابر با تعداد افراد 30 تا 44 ساله با یک اختلال مشابه خواهد بود.

بسیاری از این افراد مسن قبل از سن 45 سالگی مبتلا به این بیماری بودند و با افزایش سن همچنان با آن مبارزه می کنند.

اگر فرد مسن علائم زوال عقل یا آلزایمر را نیز نشان دهد، تشخیص علائم اسکیزوفرنی در افراد مسن دشوارتر است. بیایید به برخی از علائم این بیماری در افراد مسن نگاه کنیم:

شنیدن، احساس یا بوییدن چیزهایی که هیچ کس دیگری آنها را تصدیق نمی کند.

احساسات عجیب و غریب از چیزهایی که روی بدنشان حرکت می کنند، مانند حشرات یا دست ها.

احساس می کنند که تحت تعقیب هستند.

شخصیت های تلویزیونی در فضای واقعی و حضور دارند.

سخنرانی بی نظم

افکار آشفته و ناتوانی در تمرکز.

کناره گیری یا عدم مشارکت در فعالیت های روزمره زندگی.

همانطور که می بینید، تشخیص علائم در  اسکیزوفرنی سالمندان با برخی از علائم زوال عقل و آلزایمر دشوار است. اگرچه آلزایمر و اسکیزوفرنی اختلالات متفاوتی هستند، اما تحقیقات جدید نشان می دهد که هر دو بیماری ممکن است مناطق مشابهی از مغز را تحت تأثیر قرار دهند.

طول عمر بیماران اسکیزوفرنی

مطالعات متعدد نشان داده اند که میانگین امید به زندگی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کوتاه تر از افراد سالم است. به عنوان مثال، یک مطالعه معتبر در سال 2015 نشان داد که احتمال مرگ برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی 3.5 برابر بیشتر از افراد دیگر هر سال است، در حالی که مطالعه سال 2017 نشان می دهد که این بیماری به طور متوسط ​​14.5 سال از طول عمر افراد کم می کند. یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که اسکیزوفرنی دومین عامل خطر مهم مرگ پس از کووید-19 است. عوامل متعدد دیگر، از جمله عوارض جانبی داروهای اسکیزوفرنی، خطر بالای سوء مصرف مواد و خطر بالاتر بیماری های قلبی عروقی، همگی در کاهش امید به زندگی نقش دارند.

در بسیاری از موارد، عواملی که باعث کاهش امید به زندگی در افراد مبتلا به این بیماری می شود، می تواند تغییر کند. یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که پرداختن به عوامل خطر قابل اصلاح و بهبود آن ها می تواند امید به زندگی را در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تا 7 سال افزایش دهد.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، کاهش امید به زندگی در میان افراد مبتلا به بیماری روانی شدیدتر مانند اسکیزوفرنی بین 10 تا 25 سال متغیر است. اکثر مطالعات اسکیزوفرنی کاهش امید به زندگی را بین 10 تا 20 سال نشان می دهد. یک بررسی سیستماتیک معتبر در سال 2017 نشان داد که اسکیزوفرنی با میانگین 14.5 سال از دست دادن زندگی احتمالی برای هر فرد مرتبط است. این اثرات در مردان که به طور متوسط در مقایسه با زنان بارزتر بود.

به طور کلی، متوسط امید به زندگی 64.7 سال، برای مردان 59.9 سال و برای زنان 67.6 سال بود.

یک مطالعه مشاهده ‌ای در سال 2020 در بریتانیا کاهش مشابهی در امید به زندگی در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی نشان داد: به طور متوسط ​​14.5 سال برای مردان و 13.2 سال کمتر برای زنان.

یک مطالعه در سال 2017 در مورد مرگ و میر بین سال های 1993 تا 2012 نشان داد که امید به زندگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در حال افزایش است، اما مرگ و میر کلی در میان افراد مبتلا به این بیماری سه برابر بیشتر از جمعیت عمومی است.

تشخیص بیماری اسکیزوفرنی

بیماری اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی از سال‌های نوجوانی تا اوایل 30 سالگی تشخیص داده می‌شوند. گاهی اوقات تشخیص زودهنگام این بیماری دشوار است زیرا برخی از علائم اولیه مانند بی حالی، بی انگیزگی، نیز می توانند از ویژگی های رایج دوران نوجوانی باشند.

هنگامی که فرد شروع به تجربه هذیان، توهمات کاملاً درک شده، اختلال فکری و رفتار بیش فعالی می کند، تشخیص این بیماری آسان تر می شود.

تشخیص معمولاً شامل برخی یا همه موارد زیر است:

• معاینه کامل پزشکی
• تست های شناختی یا شخصیتی
• آزمایش ادرار و خون برای کمک به رد سایر علل احتمالی، مانند سوء مصرف مواد مخدر یا الکل
• سی تی اسکن یا اسکن MRI برای آشکار کردن مسائل پنهان مانند تومور مغزی

پزشکان فقط در صورتی اسکیزوفرنی را تشخیص می دهند که فرد حداقل دو مورد از علائم مثبت این بیماری را در ماه گذشته به طور مداوم تجربه کرده باشد و در 6 ماه گذشته نوعی اختلال روانی داشته باشد.

به طور کلی، تشخیص علائم مثبت اسکیزوفرنی آسان تر از علائم منفی است. این موضوع عمدتا به این دلیل است که علائم منفی اغلب خود را به عنوان چیز دیگری پنهان می کنند. در حین تشخیص، روانپزشک یا پزشک دیگری سعی می کند تا قبل از رسیدن به نتیجه، سایر شرایط مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی را رد کند.

درمان اسکیزوفرنی

گزینه های درمانی مختلفی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی وجود دارد. این درمان ها شامل دارو درمانی، مداخله روانی و اجتماعی و درمان است.

دارو

پزشک ممکن است داروهای ضد روان پریشی را برای درمان طولانی مدت اسکیزوفرنی تجویز کند. این داروها شیمی مغز افراد را تغییر می دهند تا خطر ابتلا به علائم روان پریشی را کاهش دهند و از آن جلوگیری کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است این داروها را از طریق تزریق های منظم (هر 2 تا 4 هفته یک بار) تجویز کند.

از طرف دیگر، پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب را برای کمک به مدیریت علائم خاص تجویز کند. تحقیقات نشان می دهد که داروهای ضد روان پریشی بر روی علائم مثبت بهتر از علائم منفی و اختلال فکر اثر می کنند.

مداخله روانی

حتی با دارو و تجویز دوز مناسب، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است همچنان به مداخلات روانی اجتماعی در قالب درمان فردی یا خانوادگی نیاز داشته باشند. آنها همچنین ممکن است به توانبخشی حرفه ای یا اجتماعی نیاز داشته باشند. بسته به مورد، فرد ممکن است نیاز به کمک به زندگی مداوم یا حمایت روزانه داشته باشد.

سایر گزینه های درمانی

برخی از پزشکان درمان شک الکتریکی(ECT) را برای کمک به درمان اسکیزوفرنی توصیه می کنند. تحقیقات نشان می دهد که ECT می تواند به ویژه در افرادی که افسردگی را تجربه می کنند مفید باشد. در موارد شدید، یا زمانی که فرد برای خود یا دیگران خطرناک است، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد

تحقیقات منجر به درمان های نوآورانه و ایمن تر می شود. کارشناسان همچنین با مطالعه ژنتیک افراد، انجام تحقیقات رفتاری و استفاده از تصویربرداری پیشرفته برای بررسی ساختار و عملکرد مغز، علل این بیماری را کشف می کنند. این رویکردها نوید درمان های جدید و موثرتر را می دهند.

بسیاری از گزینه های درمانی موجود، مانند داروهای ضد روان پریشی و مداخلات روانی- اجتماعی برای درمان و بهبود علائم اسکیزوفرنی وجود دارد. با درمان مناسب و زودهنگام، افراد مبتلا به این بیماری می توانند زندگی سالم و کاملی داشته باشند، اگرچه برخی ممکن است نیاز به کمک برای زندگی داشته باشند.

سخن پایانی

بدون تشخیص و درمان، بیماری اسکیزوفرنی ممکن است پیچیده تر شود و به مشکلات عمده سلامتی تبدیل شود که می تواند سایر جنبه های زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، اگرچه هیچ راهی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد، اما راه‌ هایی برای مقابله با این اختلال وجود دارد، مانند:

همکاری با پزشک برای ایجاد یک برنامه درمانی دقیق و پایبندی به آن

دریافت کمک حرفه ای

حذف مواد مضر مانند مواد مخدر یا الکل

پذیرش حمایت از عزیزان

حتی اگر علائم به مرور زمان با داروی مناسب کاهش یابد، اسکیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر و مداوم دارد.