بررسی تفاوت نسل ها میان والدین و فرزندان

گرچه تفاوت نسل ها واژه جدید و چندان عجیب و غریبی نیست، اما شاید در عصری که ما زندگی می کنیم، بسیار پر رنگ تر از دوره های دیگر خود را نشان می دهد. شکاف نسلی بین والدین و فرزندان می تواند منجر به چالش های گوناگونی شود که اگر با آگاهی و درک متقابل به آن نگاه نکنیم، بیش از پیش عمیق تر خواهد شد. به همین دلیل است که بسیاری از روانشناسان به سنجش وضعیت تفاوت نسل ها در ابژه های فرهنگی اجتماعی و تربیت فرزندان، و همچنین روش های پیشگیری از اختلافات مربوط به تفاوت نسل ها توجه زیادی نشان می دهند.

تلاش ما نیز در این مقاله آن است که این موضوع را مورد بررسی قرار داده و ببینیم که منشا تفاوت نسل ها در چیست و چه راهکارهایی را می توان برای کمتر کردن آن اتخاذ نمود. اگر شما نیز به عنوان والد یا فرزند احساس می کنید که بخاطر چنین تفاوتی نمی توانید رابطه درستی با یکدیگر برقرار نمایید، می توانید با مشاوران خانواده دکتر فکر در ارتباط بوده و تمامی سوالات خود را مطرح فرمایید.

منظور از تفاوت نسل ها چیست؟

شکاف و تفاوت نسل ها اصطلاحی است که امروزه بارها و بارها چه توسط خانواده ها و چه رسانه های اجتماعی شنیده می شود. موضوعی که برای برخی به عنوان یک چالش و برای عده ایی یک تحول مثبت محسوب می شود. اما به هر ترتیب، کنار آمدن با آن و درک تفاوت نسل ها میان والدین و فرزندان یکی از دغدغه های مهمی است که بایستی به درستی با آن برخورد شود.

اما چند سوال مهم در اینجا مطرح می شود. اینکه آیا واقعا شکاف نسلی بین والدین و فرزندان  وجود دارد و منظور از آن چیست؟ پاسخ به این سوالات نیازمند آگاهی از تعریف درست تفاوت نسل ها است. تعاریف مختلفی در این زمینه وجود دارد.

اما به طور کلی بسیاری از نظریه پردازان شکاف نسلی را از دیدگاه روانشناسی تفاوت میان نسل جوان و سالخورده از نظر تجربی و نظری می دانند. در این میان، فاصله نسلی که مفهومی تقریبا متفاوت دارد، به تفاوت در ارزش ها و هنجارهای بین این دو نسل اشاره دارد.

یعنی درک دیدگاه و نگرش های والدین در مورد یک مسئله و رسیدن به یک تفاهم و درک متقابل برای فرزندان دشوار است. زیرا با تحولات سریع دنیای مدرن، تغییرات اجتماعی و گستردگی ارتباطات دیگر تجربیات این دو نسل نمی تواند چندان شبیه به یکدیگر باشد.

تفاوت نسل ها میان والدین و فرزندان خوب یا بد؟

اگر بخواهیم به بررسی تفاوت نسل ها میان والدین و فرزندان و جنبه های مثبت و منفی آن بپردازیم، باید دید که آیا ما از دیدگاه والدین به این موضع نگاه می کنیم یا جوانان. زیرا هر کدام از این دو نسل بر اساس نگرش های خود، قضاوت کرده و دوست دارد درک شود.

پدر و مادر که دلسوزترین افراد برای فرزندان هستند، می خواهند مطابق با صلاحدید و تجربه های خود بهترین مسیرها را به فرزندان نشان دهند. اما فرزندان این مسیرها را با روحیات و خواسته هایشان همخوان نمی دانند و می خواهند دنیا را آنطور که دوست دارند تجربه کنند.

این مسئله در میان روانشناسان و نظریه پردازان نیز اختلاف نظرهای متفاوتی را به وجود آورده است. چرا که عده ایی تفاوت نسل ها را یک امر طبیعی می دانند و معتقدند که این تغییرات برای رشد و پیشرفت بشر لازم می باشند. از سوی دیگر، بعضی از صاحب نظران این امر را منشا تغییر ارزش ها و هنجارهای اجتماعی و مذهبی می بینند که جامعه را از باورهای سنتی درست دور می کند.

بنابراین، یک دید واحد را نمی توان در مورد مثبت یا منفی بودن شکاف نسلی بین والدین و فرزندان  معرفی کرد. چرا که این پدیده دارای مراتب و جنبه های مختلفی است. بعلاوه، اینکه ما تا چه برای درک متقابل انعطاف نشان می دهیم نیز بر تشدید یا ضعف این فاصله تاثیر گذار است.

عوامل بوجود آورنده تفاوت نسل ها

در هر دوره ایی از تاریخ تفاوت نسل ها وجود داشته است و هیچ نسلی دقیقا شبیه نسل قبل نبوده است. با این وجود، این مسئله در دنیای امروز بسیار فاحش بوده و به همین دلیل هم توجهات زیادی را به خود معطوف کرده است.

اما دلیل این امر چیست؟ علل مختلفی می تواند در پیدایش شکاف نسلی بین والدین و فرزندان  موثر باشد. عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، صنعتی و … همگی در این امر دخیل هستند. در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.

سنجش وضعیت تفاوت نسل ها در ابژه های فرهنگی اجتماعی

شاید واضح ترین و مهم ترین بستری که تفاوت نسل ها در آن دیده می شود، موضوعات و نگرش های فرهنگی باشد. شالوده فرهنگ را ارزش های اجتماعی و هنجارها، دانش، باورها، و آداب و  رسوم تشکیل می دهد. معنا و مفهوم تمامی این موارد برای نسل جوان تغییر کرده است و آن ها می خواهند جهان را به شکل دیگری برای خود تعریف کنند.

موضوعی که در سنجش وضعیت تفاوت نسل ها در ابژه های فرهنگی اجتماعی مد نظر قرار گرفته شده است، تصورات دو نسل جوان و پیر نسبت یکدیگر و درکی که از هم دارند می باشد. به عنوان چیزی که سبب شکاف نسلی بین والدین و فرزندان می شود، تصوری است که فرزندان نسبت به نگرش والدین دارند.

ممکن است به نظر آن ها، والدین پذیرش چندانی در مقابل نوآوری نداشته و بیشتر به سنت وابسته اند. به عقیده آن ها، قدیمی ترها به تقدیر معتقدند، دایره روابطشان محدود است، خانواده گرا و محلی گراتر هستند، کمتر اعتماد می کنند، و همگام با پیشرفت های تکنولوژی یا علمی پیش نمی روند. این بر خلاف معیارهای والدین ایده آل برای آن هاست.

یک نمونه کوچک که معمولا بین والدین و فرزندان اختلاف را بارز می کند و تفاوت نسل ها را نشان می دهد، واژه های تابو می باشند. برخی از واژه ها از نظر پدر و مادر یا کلا نسل های قدیم از الفاظ زشت و رکیک به شمار می آیند، اما در نسل جدید به عنوان مکالمات روزمره استفاده می شوند. به طوری که هر چه این کلمات بیشتر به کار روند، صمیمت و محبوبیت بین همسالان به ویژه در سنین نوجوانی بیشتر می شود.

دینداری

یکی دیگر از مسائلی که در ایجاد تفاوت نسل ها نقش دارد، نگرش های دینی و مذهبی است. البته این بدان معنا نیست که مثلا جوانان دین را به کلی قبول ندارند و سالخوردگان تماما طرفدار آن هستند. بلکه این مسئله را می تواند در سه بعد دیدگاه، گرایش و رفتار مورد بررسی قرار گیرد

به عنوان مثال در یک تحقیق نشان داده شد که اختلاف معناداری میان دو نسل از نظر انجام مناسک دینی وجود دارد. به نحوی که سالخوردگان پایبندی بیشتری نسبت به اینگونه امور نشان می دهند تا جوانان. بعلاوه، مشخص شد که جامعه سنتی مذهب را بسیار بیشتر قبول دارند.

حال بخوبی می توان دریافت که یک علت تفاوت نسل ها یا شکاف نسلی بین والدین و فرزندان مسئله ایی همچون دینداری است که باعث می شود درک متقابل دشوار شود.

تغییر نگرش ها نسبت نابرابری های جنسیتی

ساختارهای سنتی در گذشته بر پایه مردسالاری بنا شده بود. مردان محوریت فعالیت های اجتماعی را بر عهده داشتند و زنان تنها مسئول درون خانه بودند.

این در حالی است که نگاه های امروزی نسبت به زن دچار تحولات زیادی شده  و به دنبال رفع ذهنیت های منفی در و خشونت علیه زنان می باشد. همین امر، خود یک منبع برای تفاوت نسل ها میان والدین و فرزندان محسوب می شود. بخشی از این تغییرات ناشی از دیدگاه های فمینستی است.

بسیاری از افراد جامعه بخصوص زنان به دنبال برابری های جنسیتی هستند که این خود به نوعی تفاوت نسل ها را موجب می شود. والدینی که بعضی نقش های اجتماعی را برای خانم ها قبول ندارند، به مخالفت برخاسته و زمینه ناسازگاری فراهم می شود.

اختلاف سنی

اختلاف سنی نامناسب بدون شک یکی از اصلی تین دلایل شکاف نسلی بین والدین و فرزندان  است. والدینی که تفاوت سنی زیادی با فرزندان خود دارند، در درک احساسات، نیازها و هیجانات آن ها بیشتر دچار مشکل می شوند.

پدر و مادری که در برقراری ارتباط با فرزند موفق تر است، به رشد عاطفی و عزت نفس او بیشتر کمک می کند و تفاوت نسل ها در چنین خانواده هایی کمتر است. متاسفانه امروزه سن ازدواج نسبت به گذشته بالاتر رفته و والدین نمی توانند چندان که باید و شاید هویت اجتماعی و شخصیتی را درک نمایند.

روش های پیشگیری از اختلافات مربوط به تفاوت نسل ها

فایق آمدن و پیشگیری از اختلافات مربوط به تفاوت نسل ها نیازمند توجه به موارد گوناگونی است. برخی از این عوامل اجتماعی و در سطح کلان می باشد، اما عمده آن ها به خانواده و تعامل والدین مربوط می شود. در زیر به تعدادی از راهکارهای درست اشاره خواهیم کرد.

• از کلیشه ها کمی فاصله بگیرید. شاید به عنوان پدر و مادر خوب باشد که از قالب ناظر و کنترل گر بیرون آمده و همانند دوست با فرزند خود ارتباط برقرار کنیم.
• متناسب با سن فرزندنمان با او رفتار کنیم. مسلما نیازهای کودک با نیازهای نوجوان و جوان متفاوت است. نوجوانی که در دوران بلوغ جنسی و جسمی به سر می برد، دچار چالش های متعددی می شود. نمی توان همانند یک کودک با او برخورد کرد و انتظار اطاعت داشت.
• بپذیرید که تفاوت نسل ها تا حدی امری طبیعی است و به این اختلافات احترام بگذارید. این تفاوت ها اگر در مسیر درست قرار گیرند، سازنده خواهند بود.
• مستبدانه فکر نکنیم. قرار نیست که همیشه مطابق میل فرزندانمان رفتار کنیم، اما گاهی لازم است که از موضع خود کوتاه بیاییم. استعدادها و قابلیت های نوجوان و جوان خود را بیابید و در راستای آن برخورد کنید.
• الگویی مناسب باشیم. اگر فرزند با وجود تفاوت نسل ها ببیند که ما با پدر و مادر یا بزرگترها صمیمانه احترام می گذاریم، یک الگوی خوب خواهند داشت.

سخن پایانی

امیدواریم با بررسی تفاوت نسل ها میان والدین و فرزندان تا حدی توانسته باشیم اطلاعات سودمندی را در این رابطه به شما خواننده محترم ارائه دهیم.

با توجه به آنکه برخی از والدین بخاطر این تفاوت ها دچار مشکلات کوچک و بزرگی در ارتباط فرزندانشان می شوند، مشورت و صحبت با یک مشاور می تواند راهکارهایی متناسب با شرایط شما ارائه دهد. برای این منظور، همکاران ما از ساعت 8 صبح الی 12 در تمامی روزهای کاری هفته پاشخگوی سوالات شما عزیزان خواهند بود.