اختلال دوقطبی چیست؟ + علل و نشانه های آن

آیا می دانید که اختلال دوقطبی چیست؟ از ویژگی ها و نشانه های آن چه می دانید؟ بهترین عبارت برای تعریف اختلال دو قطبی ، نوسانات شدید خلقی است که از خوشحالی زیاد تا افسردگی مشهود می باشند. افرادی که به این نوع بیماری دچار هستند، از تغییرات گاه و بی گاه خلقی، رفتاری و عملکردی رنج برده و ممکن است در زندگی فردی و اجتماعی خود دچار مشکل شوند.

از آنجا که نشانه های بیماری اختلال دو قطبی برای بسیاری از افراد ناشناخته می باشد، تصمیم گرفتیم تا در این مقاله بیشتر با انواع، دلایل بوجودآورنده و نحوه درمان آن بپردازیم. همچنین، چنانچه در این زمینه نیازمند مشاوره یا کسب راهنمایی بیشتر می باشید، می توانید با کارشناسان ما تماس گرفته و مشاوره تخصصی دریافت کنید.  

اختلال دوقطبی چیست؟

شاید شما نیز تا به حال نام اختلال دوقطبی را شنیده اید. حتی اگر اطلاعات زیادی در مورد این نوع اختلال نداشته باشید هم احتمالا می توانید حدس بزنید که ماهیت اصلی آن دوگانگی است.

فردی که به اختلال دوقطبی دچار می شود، از نوسانات خلقی رنج برده و طیفی از احساسات سرخوشی و افسردگی را تجربه می کند. بسته به اینکه این نوسانات تا چه حد شدید و جدی است، اختلال دو قطبی نیز می تواند خفیف یا مزمن باشد.

در گذشته تفاوتی میان افسردگی و این نوع اختلال به علت شباهت زیادی که با یکدیگر دارند، دیده نمی شد و آن را یکی از انواع افسردگی می دانستند. اما از حدود ۲۰ سال پیش این دو از یکدیگر مجزا شد. علائم اختلالات دو قطبی به نوعی شدیدتر بروز می کند.

مثلا ممکن است که گاهی اوقات فرد به شدت احساس شادمانی و هیجان داشته باشد و در بازه زمانی کوتاه دیگری نیز غم و اندوه مفرطی را در خود احساس نماید. دوره ماندگاری چنین احوالاتی مشخص نیست و از هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها در بین اشخاص مختلف متفاوت می باشد.

اختلال دو قطبی به چند نوع دیده می شود؟

اختلال دوقطبی دارای ۴ نوع اصلی می باشد که عبارتند از:

• اختلال دوقطبی ۱
• اختلال دوقطبی ۲
• اختلال سیکلوتیمیک (سیکلوتیمیا)
• سایر اختلالات قطبی مختلط

منظور از اختلالات دو قطبی مختلط آن است که خلقیات متضاد به طور همزمان رخ می دهند و مهم ترین مشخصه آن انرژی بسیار بالا، بی خوابی، و افکار پرشی است. همچنین امکان دارد که یاس و ناامیدی، خشم و یا حتی افکار خودکشی به یکباره سراغ شخص بیاید.

در این میان اختلالات قطبی نوع ۱ و ۲ فراوانی بیشتر داشته و در کشور ما نیز برخی از مردم از مشکلات ناشی از آن رنج می برد. از جمله تفاوت های اصلی اختلال دو قطبی ۱ و ۲ در میزان و شدت افسردگی یا شیدایی است.

در نوع ۱ معمولا حالات با شدت بیشتری خود را نشان می دهند و به مدت بیشتری طول می کشند. همچنین، این اختلال بایستی حتما با یک دوره شیدایی همراه باشد و حداقل یک هفته به طور انجامد. اما شدت آن نسبت به نوع ۲ خفیف تر خواهد بود. با این حال، در این اختلال، لزوما نیازی به گذراندن دوره افسردگی نیست و ممکن است چنین نشانه ایی در برخی افراد بروز نکند. در مجموع نشانه های بیماری اختلال دو قطبی ۱ را می توان به شرح زیر بیان نمود.

عوارض اختلالات دوقطبی چیست؟

یکی از تصورات عمومی در مورد اختلال دوقطبی آن است که افراد مبتلا به آن رفتارهای غیرمتعارف یا غیر طبیعی از خود نشان می دهند. یا اینکه ممکن است برای خود یا دیگران خطرناک باشند. حقیقت این است که گاهی نشانه های بیماری اختلال دو قطبی آنقدر خفیف است که نه اطرافیان و نه حتی خود فرد متوجه چنین اختلالی نمی شود. اما به طور کلی، این اختلال خالی از عارضه و تاثیر نیست. به عنوان مثال:

• شخص مبتلا به چنین اختلالی می تواند یکی از موفق ترین افراد جامعه باشد، زندگی شادی داشته باشد، و با دیگران نیز به خوبی ارتباط برقرار کند. اما همواره در درون با چالش مواجه است.
• گرچه شیدایی و افسردگی دو سویه اختلال دوقطبی هستند، اما مبتلایان غالبا از افسردگی رنج می برند.
• این اختلال در میزان انرژی تغییر ایجاد می کند و نحوه قضاوت، قدرت حافظه، سردرد عصبی، تمرکز، اشتها، رابطه جنسی، الگوهای خواب و عزت نفس را تحت تاثیر قرار می دهد.
• بیماری های جسمی همچون بیماری قلبی، فشار خون، میگرن و دیابت نیز می توانند با این نوع اختلال مرتبط باشند.
• اگر نشانه های بیماری اختلال دو قطبی بسیار حاد باشند، می تواند سبب مشکلات روحی، رفتاری و جسمی جدی گردند.

نشانه های بیماری اختلال دو قطبی

تحقیق بر روی نشانه های بیماری اختلال دو قطبی هنوز مسیر طولانی را در پیش دارد، زیرا علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و نیازمند واکاوی های بیشتری است. با این حال، مشخصه اصلی چهار نوع اختلال دو قطبی عبارتند از: شیدایی، هیپونیا، و افسردگی. هر کدام از این مشخصه ها خود دارای علائم متفاوتی است که در ادامه به آن ها می پردازیم.

نشانه های افسردگی بیماری دوقطبی

• خواب کم اما انرژی بالا
• خلاقیت و احساس شادمانی
• بیش فعالی ( در یک بازه زمانی خاص)
• احساس قدرت و شکست ناپذیری
• روی آوری به رفتارهای جنسی نامناسب
• تحریک پذیری و پرخاشگری
• خوش بینی زیاد
• خودباوری زیاد و کاذب در مورد توانایی ها و استعدادها
• افکار پرشی و عدم تمرکز بر روی موضوع خاص
• عدم قدرت قضاوت درست
• رفتارهای بی پروا بدون توجه به عواقب آن
• داشتن توهم و هذیان گویی ( در وارد حاد)
• کم تحملی در مقابل انتقادات
• سریع و بلند حرف زدن
• بی ملاحظگی

نشانه هیپومانی

هیپومانیا در واقع شکل خفیف تر دوره شیدایی در اختلال دوقطبی است. به نحوی که گرچه حس سرخوشی به شخص دست می دهد، اما بر روی آن کنترل داشته و خللی در انجام امور روزمره یا ارتباز با دیگران ایجاد نمی شود.

نشانه های این نوع اختلال دوقطبی از نظر دیگران طبیعی به نظر رسیده و اگر آن ها را مدیریت کند مشکلی برای آن بوجود نخواهد آمد. در غیر این صورت امکان دارد که در طول شیدایی، تصمیمات اشتباهی اخذ شود که سبب آسیب وارد شدن به موقعیت اجتماعی و شغلی او گردد. همچنین، احتمالا این نوع شیدایی به یک افسردگی نیز ختم شود.

نشانه های افسردگی

• غم و اندوه بسیار که دلیل آن نیز شخص نیست
• انرژی پایین
• یاس و ناامیدی و احساس بی ارزشی
• بی علاقگی نسبت به فعالیت های مورد علاقه قبلی
• بی اشتهایی یا کم شدن اشتها
• میل به تنهایی و انزوا
• داشتن احساس گناه
• تحریک پذیری زیاد
• فکر مرگ یا خودکشی
• عدم حس لذت و خوشی
• مشکل در خوابیدن
• بی توجهی به خود یا مراقبت از سلامت
• بدبینی نسبت به اطرافیان و افراد جامعه

درمان بیماری دو قطبی به چه شکلی است؟

اولین گزینه برای درمان اختلال دوقطبی ، مراجعه به روانپزشک یا روانشناس می باشد. این متخصصان به دلیل تجربه و دانشی که در این زمینه دارند، بر اساس نوع و شدت بیماری تصمیم به اعمال راهکارهای لازم می گیرند.

مهمترین گزینه های درمانی نیز این کارشناسان نیز معمولا دارویی، روانشناختی و سبک زندگی  است. این داروها شامل تثبیت کننده های خلقی می باشند که بنا به تشخبص پزشک ممکن است به صورت کوتاه مدت مصرف شود یا اینکه دوره درمانی طولانی مدتی داشته باشد. در زمینه روانشناختی نیز از روش گفتار و جلسات مشاوره به بهبود بیمار کمک می شود.

تسهیل کننده های درمان اختلال دوقطبی

• هرچه نسبت به برچسب اختلال کمتر حساس باشید، روند بهبودی سریع تر خواهد بود. در یک تحقیق ثابت شد که هر چه اعتماد بنفس بیشتر باشد، و تاثیر پذیری از فرهنگ های منفی و نگرش منفی نسبت به اختلالات روانی کمتر باشد، سریع تر مداوا می شوند.
• خوش بینی نسبت به آینده و دنیای پیرامون
• تعیین هدف و تلاش برای تامین نیازهای جسمی و روحی، رژیم های غذایی سالم و طبیعی
• عدم مصرف مواد مخدر، روانگردان ها و ترک الکل
• ورزش کردن و تحرک بدنی
• عشق ورزیدن و گسترش روابط صمیمانه با خانواده، دوستان، آشنایان و اطرافیان
• افزایش قدرت کنترل درونی در مواجه با ناملایمات و سختی
• بهره جویی از معنویت
• حمایت خانواده، منطقی بودن، واقع گرایی

علت بیماری دو قطبی چیست؟

علت بیماری دو قطبی برای محققان به طور کامل شناخته شده نیست و این مورد هنوز نیاز به بررسی دارد. اما چیزی که روشن می باشد، این است اختلال در مدارهای مغز و انتقال دهنده ها عصبی مشکل ایجاد کرده و باعث ایجاد الگوهای فکری، رفتاری و روانی نامناسب می گردد. با این وجود، یافته ها چهار عامل مهم ژنتیکی، بیولوژیکی، مصرف داروها، عوامل محیطی و سبک زندگی را از مهمترین دلایل پیدایش چنین اختلالی می دانند.

تاثیر ژنتیک در اختلال دو قطبی

قویترین احتمال در مورد علت بیماری دو قطبی ، ویژگی های وراثتی و ژنتیکی است. به طوری که در ۸۰%  موارد، یک سابقه ژنتیکی یافت شده است. مثلا اینکه در افراد خانواده سابقه بستری بیماری روانی مشابه وجود داشته باشد، یا آنکه یکی از اعضای خانواده تجربه این نوع اختلال را داشته اند. تشخیص این امر بر عهده پزشکان و روانپزشکان است و افراد عادی نمی توانند در این زمینه قطعیت نظر دهند.

تاثیرات بیولوژیکی

اگر انتقال دهنده عصبی که مسئول منتقل کردن مواد شیمیایی همچون سروتونین و نوراپی نفرین هستند، با مشکل مواجه شوند، در به وجود آوردن اختلال دو قطبی نقش خواهند داشت.

تغییرات هورمونی در دوران بارادی، یا ابتلا به بیماریهای ام اس نیز با این اختلال بی ارتباط نباشند. به طوریکه در دوران بارداری یا پس از زایمان ممکن است بانوان دچار اختلال دو قطبی شوند. به ویژه اگر در خانواده قبل سابقه چنین موردی وجود داشته است.

عوامل محیطی

عوامل محیطی همچون محیط های استرس زا به همراه سبک نادرست زندگی از دیگر علل بیماری دو قطبی به شمار می روند. همچنین، تجارب ناگوار و ناخوشایندی مثل شکست عاطفی، از دست دادن یا مرگ عزیزان، آزارهای جنسی در دوران کودکی، آزارهای جسمی، طلاق، و … از سایر تشدید کننده های این اختلال می باشند.

مواد مخدر و مصرف داروها

حقیقت آن است که مواد مخدر به خودی خود نمی توانند علت بیماری و اختلال دو قطبی شوند. اما در تشدید و عود آن نقش دارند. بخصوص که موادر مخدری مانند هروئین، کوکائین، شیشه، و … نقش مستقیمی با افسردگی دارند. از سوی دیگر، برخی داروها نیز می توانند تقویت کننده این اختلال باشند.

سخن پایانی

در این مقاله هدف ما افزایش آگاهی در مورد بیماری اختلال دو قطبی بود و تلاش کردیم تا اطلاعات سودمندی را در مورد علت ها و شیوه های درمانی اراه دهیم.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائم ذکر شده را نشان داده و در مورد داشتن یا نداشتن چنین اختلالی مردد هستید، می توانید از طریق تماس تلفنی یا آنلاین با همکاران ما اطمینان حاصل کرده و توصیه های لازم جهت درمان و مراقبت را دریافت نمایید.

همکاران ما در مامی روزهای هفته، از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ آماده پاسخگویی به تمامی سوالات دوستان گرامی می باشند.