نوروپاتی چیست؟ + انواع و علائم آن

نوروپاتی یعنی آسیب دیدن یک یا چندین عصب از سیستم اعصاب، به ویژه اعصاب محیطی که به ایجاد مشکلاتی همچون درد و ضعف عضلانی، تحلیل استخوان، تغییرات پوست و مو، بی حسی و لرزش، کاهش کنترل و تعادل عضلات منجر می شود. حال سوال این است که دلیل، انواع و علائم نوروپاتی چیست؟ آیا این بیماری خطرناک یا قابل درمان است؟

در این مقاله می خواهیم علاوه بر پاسخ سوالات مذکور، در مورد این بیماری اطلاعات مفیدی را ارائه دهیم. چنانچه شما یا عزیزانتان با این مشکل مواجه شده و نیازمند راهنمایی هستید، می توانید ضمن ارتباط با کارشناسان ما تماس حاصل فرمائید. 

نوروپاتی چیست؟

نوروپاتی را معمولا با گزگز کردن، بی حسی و ضعف عضلانی می شناسند. این علائم غالبا نتیجه آسیب وارد شدن به اعصاب در بدن به وجود می آید. اعصابی که اطلاعات را پیوسته بین مغز و نخاع و سایر اعضای بدن همچون پوست، ماهیچه ها، بینایی، شنوایی و … منتقل می کنند. 

حال اگر به هر کدام از این اعصاب صدمه ایی وارد شده یا از بین بروند، دردهای شدید و طاقت فرسا احساس می شود و از طرفی تحریک و حس بدن کاهش می یابد. البته اینکه بدن در مقابل آسیب اعصاب چه واکنشی نشان دهد، به نوع اعصاب و نوروپاتی بستگی دارد اما این مشکل عمدتا اعصاب حرکتی، حسی و خودمختار را تحت تاثیر قرار می دهد. 

از طرفی، این مشکل می تواند به طور ناگهانی یا بتدریج شروع شود. همچنین، نوروپاتی ها که اغلب همان نوروپاتی محیطی هستند، می توانند برگشت پذیر یا دائمی باشند.

انواع نوروپاتی کدامند؟

نوروپاتی ها به طور کلی به پنج دسته تقسیم بندی می شوند. انواع آن به ترتیب زیر می باشند که در ادامه بیشتر در مورد آن ها توضیح می دهیم: نوروپاتی های محیطی، پروگزیمال، جمجه، اتونومیک، کانونی.

نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی از شایع ترین انواع نوروپاتی محسوب می شود که در آن سیستم عصبی محیطی دچار اختلال می گردد. سیستم عصبی محیطی یک شبکه ارتباطی بسیار عظیم است که وظیفه مدیریت و انتقال اطلاعات بین سیستم عصبی مرکزی و قسمت های مختلف بدن همچون اجزای پا، اجزای دست، دست و بازوها را بر عهده دارد.

نوروپاتی محیطی خود دارای انواع مختلفی است که مهمترین آنها عبارتند از: حسی، حرکتی، عصبی اتونومیک و ترکیبی.

نوروپاتی پروگزیمال

بعد از نوروپاتی محیطی، پروگزیمال بیشترین میزان ابتلا را به خود اختصاص می‌دهد. در این نوع نوروپاتی، قسمت های ران، شانه، لگن و نواحی گلوتئال دچار آسیب می شوند به طوری که معمولاً یک طرف بدن ابتدا درگیر می شود و در صورت عدم رسیدگی به موقع به طرف دیگر نیز سرایت میکند.

نوروپاتی جمجمه‌ای

اگر هر کدام از ۱۲ عصب جمجمه که به طور مستقیم از مغز خارج می شوند دچار آسیب شوند، نوروپاتی جمجمه رخ خواهد داد. این نوروپاتی خود به دو نوع تقسیم می شود که عبارتند از بینایی و شنوایی. در این نوروپاتی ها به ترتیب بینایی و شنوایی با اختلال مواجه خواهند شد.

همچنین اگر اختلال در سایر اعصاب این ناحیه می تواند به فلج های دیگری همچون فلج عصب صورت و یا فلج فوقانی منجر شود.

نوروپاتی اتونومیک

نوروپاتی اتونوم به آسیب سیستم عصبی بخش‌های غیر ارادی اعم از قلب، گردش خون، گوارش، روده یا مثانه، غدد عرق و اندام های جنسی دستگاه تناسلی مربوط می شود. در این میان شایع ترین علت نوروپاتی اتونوم دیابت می باشد. البته برخی از بیماری‌ها، عفونت ها و داروهای خاص نیز می توانند در ایجاد این نوع نوروپاتی نقش داشته باشد.

نوروپاتی کانونی

گرچه نوروپاتی کانون شیوع کمتری نسبت به سایر انواع نوروپاتی دارد اما گاهی فشار و یا استفاده مدام از یک بخش، عصب های دست، ران، سر ( کنترل چشم ها) و حتی قفسه سینه را درگیر میکند. 

در نتیجه این بخش ها دچار ضعف و درد زیاد می‌شوند. علت نامگذاری نوروپاتی کانون این است که ایجاد درد در یک نقطه متمرکز به وجود می آید.

علائم نوروپاتی محیطی

رایج ترین علامت این نوع بیماری، احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در بخش های مختلف بدن، از جمله دست ها و پاها می باشد. به طوری که شخص احساس میکند در زیر پای او یک توده قرار دارد و در هنگام راه رفتن روی بر روی میخچه ها راه می رود. در مجموع افرادی که به نوروپاتی محیطی دچار می‌شوند، معمولاً علائم زیر را نشان می دهند.

• ضعف عضلانی
• گز گز کردن عضلات
•  گرفتگی عضلات و ماهیچه ها
•  انقباض عضلات
•  تغییر در مو، ناخن و پوست
• احساس کرختی و بی حسی در بعضی از اعضای بدن
•  به هم خوردن تعادل
•  بی خوابی یا بی نظمی در خواب
•  عدم تعریق مناسب که تحمل گرما را دشوار می کند
•  ناتوانی در کنترل مثانه
•  احساس سرگیجه، عدم کنترل فشار خون
•  اسهال یا یبوست و یا بی اختیاری در بیرون روی
•  داشتن مشکل در غذا خوردن و بلعیدن
•  

دلایل به وجود آمدن نوروپاتی

بسته به اینکه نوروپاتی از چه نوعی است، دلیل به وجود آمدن آن نیز متفاوت می باشد. همچنین برخی از نوروپاتی ها اکتسابی و برخی دیگر ارثی می باشند که البته نوع ارثی شیوع بسیار کمتری دارد. از آنجا که در این مقاله مجال ذکر عوامل به وجود آورنده تمام انواع این بیماری وجود ندارد، ما در اینجا به ذکر علتهای نوروپاتی محیطی که شایع‌ترین نوع آن است می پردازیم.

علت نوروپاتی محیطی

بیماری ها، حوادث و برخی داروها می توانند زمینه ساز نوروپاتی محیطی شوند. اگر بخواهیم به طور دقیق تر بگوییم، مهم ترین علت های بوجود آمدن این عارضه به شرح زیر هستند.

• دیابت: دیابت نوع ۱ و ۲ شایع ترین منشا نوروپاتی محیطی است که پلی نوروپاتی دیابتی نامیده می شود. به طوری که از هر ۴ نفر مبتلا به دیابت، یک نفر نوروپاتیک را تجربه می کند.
• آسیب های فیزیکی: صدماتی که در اثر حوادثی همچون تصادف، ورزش، زمین خوردن، و … ایجاد می شوند، سبب کشیده، فشرده یا خرد شدن اعصاب می شوند. همچنین، اگر کسی فعالیت های تکراری و شدیدی را انجام دهد که رباط ها یا تاندون را متورم کند، مستعد ابتلا به این بیماری خواهد بود.
• بیماری های قلبی عروقی: این بیماری ها به علت سبب کاهش اکسیژن خون شده و بافت عصبی را مختل می کنند. در اینگونه موارد، به دلیل التها، لخته شدن خون و یا اختلالات عروقی دیگر، جریان خون به بازوها و پاها با اکسیژن کمی همراه است و آسیب یا مرگ سلول عصبی را به بار خواهد داشت.
• بیماری های خود ایمنی: بارزترین این بیماری ها که در ابتلا به نوروپاتی نقش دارند، عبارتند از: سندرم گیلن باره، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن. بعلاوه عفونت هایی همچون آبله مرغان، زونا، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، تبخال، سیفلیس، بیماری لایم، جذام، ویروس نیل غربی، ویروس اپشتین بار و هپاتیت C نیز در این مورد تاثیرگذارند.
• الکل و مواد سمی: مصرف الکل به دلیل تاثیر بر روی سیستم عصبی، در صورت تعداد دفعات و شدت بالا زمینه ساز نوروپاتی است. علاوه بر این، مواد شیمیایی همچون حلال ها، حشره کش ها و چسب ها، سرب و جیوه نیز در پیدایش این عارضه موثرند.
• مصرف برخی داروها: داروهای ضد تشنج، داروهای مبارزه با عفونت های باکتریایی، داورهای درمان بیماران سرطان و داروهای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی از داروهای محرک هستند.

نحوه تشخیص نوروپاتی

تشخیص اولیه این بیماری توسط خود شخص و از روی علائمی که تا حدودی حس می کند، انجام می گیرد. اگر پس از این علائم به پزشک مراجعه صورت گیرد، متخصص بر اساس علائم موجود، معاینه و آزمایش انجام داده و سوابق پزشکی را نیز مورد بررسی قرار می دهد.

این معاینات شامل معاینه فیزیکی، بخصوص معاینه عصبی است و با استفاده از تجهزات خاصی، کاهش غیر طبیعی ارتعاشات حسی اندازه گیری می شود.

بیشترین معاینات در این زمینه عبارتند از شرح حال و معاینه فیزیکی، معاینه نورولوژیک، آزمایش خون و تصویربرداری، آزمایش ژنتیکی، ارزیابی الکترودیاگنوستیک.

درمان نوروپاتی

مداخلات و اقدامات درمان نوروپاتی به نوع و دلیل آن بستگی دارد و پزشکان ابتدا بایستی زمینه بیماری را یافته و سپس متناسب با آن اقدامات درمانی را انجام دهند.

به عنوان مثال، اگر دلیل ابتلا به این بیماری، دیابت بوده باشد، اولین اقدام کنترل سطح گلوکز خون شخص می باشد. به همین دلیل، نوروپاتی ناشی از مصرف الکل، داروها و حوادث نیز مستلزم روش های درمانی دیگر خواهد بود.

اما به طور کلی برای درمان این نوع بیماری، ممکن است پزشکان از چندین روش استفاده کنند.

تحریک الکترونیکی عصب از طریق پوست، یکی از این اقدامات است که در آن به میزان کمی الکتریسیته به پوست فرستاده می شود. روش دیگر، قالب ها ارگونومیک یا اسپلینت می باشد که با قرار دادن گچ یا آتل های ارگونومیک درد کمتر می شود.

در این میان ذکر یک نکته ضروری است. آن هم اینکه افراد مبتلا به این نوع بیماری، بایستی در اسرع وقت برای تشخیص و درمان به متخصصان و مراکز پزشکی مراجعه کنند. زیرا بازسازی اعصاب در طولانی مدت بسیار دشوار خواهد شد. بعلاوه، گاهی تنها می توان بیماری را کنترل و از پیشرفت آن جلوگیری کرد و در برخی مواقع برای بهبود اوضاع، فیزیوتراپی ضروری است.

آیا بیماری نوروپاتی خطرناک است؟

اگر برای شما هم این سوال مطرح شده باشد، مجددا باید بگوئیم که باید دید نوروپاتی به چه دلیل به وجود آمده است؟ چرا که برخی از عوامل زمینه ایی با گذشت زمان بهبود می یابند و تعدادی تنها قابل کنترل هستند. حتی در برخی موارد، امکان دارد که عارضه شدید تر شود، که البته این امر غالبا در صورتی اتفاق خواهد افتاد که درمان بموقع صورت نگیرد.

بدین ترتیب، در پاسخ آیا این بیماری خطرناک است؟ می توان گفت که چنانچه دلیل زمینه ایی رفع یا کنترل نشود، احتمال بروز عفونت و پیشرفت وجود دارد. در این صورت، بیماری خطرناک تر خواهد شد.

سخن پایانی

امیدواریم با ارائه این مقاله توانسته باشیم اطلاعات شما را در مورد اینکه علائم، انواع و روش درمان نوروپاتی چیست؟ افزایش داده باشیم.

با این وجود، بسیاری از افرادی که نوروپاتی را تجربه می کنند در مراحل اولیه نسبت به این موضوع شک دارند و یا نمی دانند که آیا بیماری نوروپاتی آنها خطرناک است یا خیر؟ از این رو، توصیه می شود که حتما برای دریافت راهنمایی های علمی و موثق حتما به پزشکان مراجعه کنید. همچنین، چنانچه با هر سوال دیگری مواجه شدید می توانید در تمامی روزهای هفته از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ شب با تیم دکتر فکر تماس حاصل فرمائید.