چگونه انتقاد پذیر باشم؟

چگونه انتقاد پذیر باشم؟ شنیدن انتقاد یا نظرات منفی برای برخی از افراد احساسات منفی را به همراه دارد و روابط بین فردی را خدشه دار می کند. این در حالی است که پذیرفتن انتقادهای سازنده می تواند در بهبود شخصیت ما تاثیر بسزایی داشته باشد. از این رو، بسیار مهم است که با شناخت ویژگی های و نشانه های فرد انتقاد پذیر از پیامدهای منفی انتقاد پذیر نبودن جلوگیری شود. برای این منظور راههای برخورد مناسب و صحیح با انتقاد کردن و شنیدن را باید دانست.

در این مقاله قصد داریم تا بیشتر به این موضوع بپردازیم و بدانیم که روش های انتقاد پذیر بودن چیست؟ همچنین، اگر احساس می کنید که در مقابل انتقادها احساس بسیار بدی به شما دست می دهد و یا دچار تشویش می شوید، می توانید مسئله را کارشناسان ما در میان گذاشته و راهنمایی های لازم را دریافت کنید. 

انتقاد پذیری چیست؟

ما به عنوان انسان در هر سن، جایگاه و مقامی که باشیم نیازمند پیشرفت و بهبود هستیم. با آنکه هیچ کس به اندازه خود ما نمی تواند ویژگی های شخصیتی و کم و کاستی هایمان را بداند، اما گاهی دیگران در نشان دادن مسیر تعالی کمک های زیادی می کنند. 

یکی از روش های این کمک از طریق انتقاد کردن است. بهره بردن از آن نیز بستگی به میزان انتقاد پذیر بودن یا نبودن ما دارد. انتقاد پذیری یعنی پذیرفتن یا نشان دادن واکنش های منطقی در مقابل نظراتی که بر روی جوانب و ویژگی های منفی یا کاستی ها ما تمرکز دارند. 

این انتقادها می توانند از یک رفتار نادرست، نحوه انجام وظیفه در محیط کاری، موارد تحصیلی، انتقاد از همسر و بی نهایت مورد دیگر باشد. اما به هر ترتیب، نحوه برخورد ما با آن می تواند نه تنها آرامش درونی خود بلکه رابطه با دیگران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. 

نشانه های انتقاد پذیر نبودن

افرادی که انتقاد پذیر نیستند معمولا در مقابل انتقاد حالت های زیر را نشان می دهند.

• برای چند لحظه یا مدتی با بهت و ناامیدی واکنش نشان می دهند
• حالت تدافعی یا نگرانی بیش از حد به خود می گیرند
• با عصبانیت و سرزنش به طرف مقابل نگاه و رفتار می کنند
• حرف نمی زنند یا تصمیم به سکوت می گیرند
• از رویارویی و تعامل های بعدی پرهیز می کنند
• در درون دچار آسیب های روحی می شوند
• یک خشم درونی آن ها را فرا می گیرد

راههای برخورد مناسب و صحیح با انتقاد

بردباری و انتقاد پذیر بودن در برابر نظراتی که نوقص ما را بارز می کند برای بسیاری از افراد چندان آسان نیست. دلیل این امر نیز می تواند چندین مورد باشد. اما به هر ترتیب، از ویژگی های فرد انتقاد پذیر این است که با دیدی باز با نقدها برخورد می کند. داشتن چنین ویژگی منوط به آشنایی با راههای برخورد مناسب و صحیح با انتقاد می باشد که در ادامه به آن ها اشاره کرده ایم. 

کلام را دریابید نه بیان

خیلی از اوقات هنگامی که ما مخاطب یک انتقاد هستیم، به جای آن که به محتوای کلام بیندیشیم دائم در حال بررسی حالت بیان گوینده هستیم و از ویژگی های فرد انتقاد پذیر این است که درباره آنچه به آن ها گفته می شود فکر می کنند. حتی اگر با عصبانیت بیان گردد.

سریعا به دنبال واکنش نباشید

شاید برای کسی که انتقاد پذیر نیست، صبر در مقابل انتقاد و عدم واکنش تهاجمی دشوار باشد. خوب است از هر گونه واکنش آنی جلوگیری کرده و به مغز و احساسات خود اجازه تجزیه و تحلیل بدهیم. حتی اگر انتقاد طرف مقابل سازنده نباشد، به جای واکنش های تند و زننده می توان انتخاب بهتری داشت.

به یاد داشته باشید که طرف مقابل شما هر کسی که باید می تواند از روی زبان بدنتان متوجه احساس درونی تان شود. یک شخص انتقاد پذیر که از درون آزاد و آرام است، حرکات بدنش نیز حاکی از این آرامش است. بنابراین، زبان شفاهی و زبان بدنتان را کنترل کرده و به پردازش محتوای انتقاد بپردازید.

انتقاد را با بدبینی نگاه نکنید

انتقاد پذیر بودن با وجود بدبینی نسبت به گوینده آن امکانپذیر نخواهد بود. شاید بهتر باشد قبل از هر گونه دیدگاه منفی، به این فکر کنیم که احتمالا طرف مقابلمان با ما صادقانه برخورد کرده و سعی در کمک به ما دارد.

بعلاوه سعی کنید، شخصی سازی نکنید و هر انتقادی را ناشی از یک خصومت شخصی نبینید. حتی اگر لحن طرف مقابل به نظرتان درست نبود، به جای آنکه به خصومت فکر کنید، به ویژگی های شخصیتی و موقعیت طرف مقابلتان نگاهی بیندازید.

فرق بین انتقاد سازنده و مخرب را بدانید

شاید تشخیص انتقادهای مخرب و سازنده در ابتدا کمی دشوار باشد. اما اگر طرف مقابل و جایگاه او را بشناسید بهتر به این مسئله پی خواهید برد.

مثلا، زمانی که یک معلم انتقاد می کند، به احتمال زیاد سعی در بهتر کردن عملکرد درسی و آموزشی شما دارد و باید در مقابل آن انتقاد پذیر بود. انتقادهای یک دوست صمیمی یا قدیمی نیز غالبا قابل تمیز است و عمدتا از سر دلسوزی می باشند.

باید پذیرفت که ما کامل نیستیم

هیچ یک از ما کامل و بی عیب و نقص نیست. مسلما هر کدام دارای عیوبی هستیم که نیاز به رفع و بهبود دارند. اگر احساس می کنید که انتقاد پذیر خوبی نیستید، سعی کنید که لیستی از عیب های بزرگ و کوچک خود تهیه نمایید.

این فهرست را با دقت بررسی کنید و ببینید که آیا از دیدن آن ها حس بدی به شما دست می دهد یا خیر. همچنین، آن هایی که قابل بهبود است را پیدا و برای بهتر کردن خود تلاش نمایید.

روی حساسیت خود کار کنید

ممکن است که واکنش های منفی و ناراحتی شما در قبال انتقادها لزوما ربطی به گوینده و نوع انتقاد نباشد. گاهی شخصیت ما حساس و زودرنج است و همین امر باعث می شود که انتقاد پذیر خوبی نباشیم.

عواملی همچون، استرس و اضطراب، افسردگی، کمبود خواب، تغییرات هورمونی، ضربه های روحی مثل شکست عشقی یا عاطفی، طلاق یا …، همگی در حساس بودن ما نقش دارند. روی چنین مواردی کار کنید و به جای دوری از انتقاد آن را با آغوش باز بپذیرید تا صبر و تحمل تان بیشتر شود.

بهانه تراشی نکنید

به جای آنکه مدام بگویید نه من این ویژگی را ندارم یا آن کار را نکرده ام، منظور شخص را دریابید. تا زمانی که به دنبال توجیه یا بهانه تراشی باشید، نمی توانید انتقاد پذیر خوبی باشید.

مثلا، اگر پدرتان می گوید که چرا تمام روز خود را به بازی پای کامپیوتر می گذرانید، به جای حالت تدافعی و لجبازی،  حقیقت را بپذیرید.

فواید نقد را باور داشته باشید

فردی ک انتقاد پذیر است، می تواند رشد شخصی، عاطفی، شغلی، اجتماعی، و حتی تحصیلی بهتری داشته باشد. دید منفی خود را کنار گذاشته و به جای آنکه نقد را عامل تخریب شخصیت یا کاهنده اعتماد بنفس بدانید، از آن به عنوان فرصتی برای بهتر شدن استفاده نمایید.

نحوه برخورد با انتقادهای غیر سازنده

حقیقت این است که نمی توان همیشه در مقابل تمامی نقدها انتقاد پذیر بود و آن ها را با آغوش باز بپذیریم. گاهی اوقات برخی انتقادها نه تنها جنبه سازندگی ندارند، بلکه باعث آسیب به زندگی و روان ما می شوند. با این حال، چگونگی برخوردمان با این قبیل انتقادها بسیار مهم است.

لزومی ندارد که برای نشان دادن انتقاد پذیر یا خوب بودن، هر نوع انتقادی را بپذیریم. از طرفی، پاسخ های خشمگینانه و غیر احترام آمیز نیز وجهه ما را خراب می کند.

از جر و بحث بپرهیزید

افرادی که دائما انتقاد می کنند، معمولا کشمکش های زیادی به پا می کنند و برایشان اهمیتی ندارد که شما ناراحت می شوید. به جای جر و بحث بهتر است تنها به آنچه که گفته می شود با آرامش گوش دهیدو اما مجبور نیستید که درخواست ها یا توقعات نامقعول آن ها را قبول کنید.

معنای انتقاد پذیر بودن این نیست که به هر سخنی جامه عمل بپوشانید. از آنجا افراد گوینده انتقادهای مخرب سعی در جر و بحث دارند، با درگیر شدن در چنین موقعیتی تنها به خود آسیب خواهید زد.

انتقاد را نادیده بگیرید

برای آنکه ذهن و روانتان درگیر اثرات منفی انتقادهای منفی قرار نگیرد، می توانید آن را نادیده گرفته و از کنار آن بسادگی بگذرید. هر گاه چنین افرادی شما را بخاطر سکوتتان به عدم انتقاد پذیر متهم کردند، نسبت به آن بی اهمیت بوده و با کلماتی ساده از آن عبور کنید.

دلایل مخالفت و ناراحتی خود را صادقانه بیان کنید

تحمل کردن انتقادهای مخرب همیشه هم کار آسان و درستی نیست. گاهی نه تنها نمی توان انتقادپذیر بود، بلکه تحمل ما کم می شود. به جای بی احترامی ای پرخاشگری خوب است که صادقانه و با لحنی آرام ابتدا در مورد دلایل نادرست بودن انتقاد صحبت کنید و سپس با مهربانی به او بگویید که پذیرای انتقاد نیستید. از او قدردانی کرده و بگویید که نمی توانید درخواست او را بپذیرید.

از افرادی که دائما انتقاد می کنند، دوری نمایید

ممکن است فردی که دائما از شما انتقاد می کند، یک دوست یا همکار باشد. در صورتی که انتقاد پذیر بودن در مقابل چنین افرادی برایتان دشوار است، ارتباط خود را با آن ها قطع کنید و فاصله بگیرید. البته این در صورتی است که راههای برخورد مناسب و صحیح با انتقاد را امتحان کرده و به نتیجه نرسیده باشید.

چه چیزی باعث عدم انتقاد پذیری می شود؟

برخی از افکار نادرست در مورد انتقادی که دریافت می کنیم، سبب می شود تا ما واکنش های درستی نسبت به آن نشان نداده و خود یا دیگران را آزار دهیم. این تصورات اشتباه که در زیر آمده اند از ما یک فرد غیر انتقاد پذیر می سازند.

• وقتی از من انتقاد می شود یعنی آنکه من آدم باهوش و دانایی نیستم
• فرد یا افرادی که از من انتقاد کرده اند دیگر من را دوست ندارند
• حق با آن ها است. کار یا رفتار من اشتباه است و من هم نمی توانم برای درست کردن آن کاری کنم. بنابراین آن ها من را کنار خواهند زد
• اگر من هم یک روز از آن ها انتقاد کنم، آن ها دیگر من را دوست نخواهند داشت
• کسی حق ندارد به من بگوید چه کار کنم چه کار نکنم
• آن ها کاملا اشتباه می کنند وکاری که من انجام می دهم کاملا صحیح است
• اگر من نسبت به انتقادها برخورد مثبتی نشان دهم، بقیه هم شروع به انتقاد خواهند کرد.

روش های درست انتقاد کردن

نحوه بیان می تواند نقش بسزایی در انتقاد پذیر بودن طرف مقابلمان داشته باشد. اگر می خواهید انتقادتان اثر بخشی خوبی داشته باشد، توصیه می کنیم که نکات زیر را مد نظر داشته باشید.

• ویژگی های شخصیتی طرف مقابلتان را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، انتقاد از یک معلم با انتقاد از یک دوست صمیمی متفاوت است.
• نحوه بیان درستی داشته باشید. لحن و زبان بدن دوستانه شما را مانند یک دوست و دلسوز نشان می دهد که به دنبال انتقاد سازنده است نه تخریب.
• از خود بپرسید که هدف اصلی و میزان اثر بخشی انتقاد شما چیست. آیا اصلا لازم است که چنین انتقادی گفته شود و نتیجه بخش خواهد بود یا خیر.
• در کنار انتقاد خود، ویژگی ها یا رفتارهای درست را نیز بیان و از آن ها قدردانی نمایید. مثلا، اگر فرزند نمرات خوبی به دست نمی آورد، ابتدا بگویید که می دانم تو تلاشت را می کنی، اما متوجه شده ام که نمراتت چندان خوب نیست.
• هدف خود را صادقانه بیان کنید. انتقاد کردن در لفافه یا از طریق گوشه و کنایه تنها منجر به سردرگمی و حتی سوء تفاهم می شود. حتی ممکن است که طرف مقابل آن را توهین فرض کند.
• عمل را نقد کنید نه شخص را. انتقادهای مستقیم و تند احساس بدی را در دیگران به وجود می آورد، هر چقدر هم که انتقاد پذیر باشند. به جای آنکه شخصیت طرف مقابل را زیر سوال ببرید، کار او را مورد انتقاد قرار دهید.
• پیشنهاد بدهید نه دستور. ما نمی توانید هیچ چیز را به دیگران دیکته کنیم، حتی درست ترین موارد را. به جای آنکه بگویید باید این کار را انجام دهید، می توانید بگویید به نظر من اینطور بهتر است.

سخن پایانی

در این مقاله تلاش کردیم تا علاوه بر ذکر ویژگی های فرد انتقاد پذیر در مورد روش های درست انتقاد کردن و برخورد مناسب و صحیح با انتقاد نیز مطالبی را عنوان کنیم. 

ضمن اینکه امیدواریم اطلاعات سودمندی را دریافت کرده باشید، اگر در این زمینه با سوال یا ابهام خاصی مواجه شدید، می توانید با مشاوران ما صحبت کرده و مشاوره دریافت کنید. همکاران ما در تمامی روزهای هفته از ساعت 8 صبح الی 12 آماده پاسخگویی به تمامی سوالات هستند.