تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز + نحوه درمان آن

اینکه آیا درمان اختلال دوقطبی امکانپذیر است یا خیر، برای بسیاری از افرادی که با علائم آن دست و پنجه نرم می کنند و از وجود چنین بیماری در خود آگاهند، اهمیت بسزایی دارد. زیر تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز به نحوی است که جنبه های مختلف زندگی اعم از روان، جسم، فکر، ارتباطات، تحصیلات، کار و … را دچار تغییر می کند. از همین رو در ادامه قصد داریم به این موضوع بپردازیم که آیا بیماری دوقطبی قابل درمان است؟ 

همچنین با توجه به ناشناخته و مشابه بودن علائم این اختلال با برخی اختلالات دیگر، چنانچه در زمینه نشانه ها، عوارض، و درمان اختلال دوقطبی با سوال ابهامی مواجه شدید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس گرفته و از راهنمایی های متخصصان ما بهره مند شوید. 

آیا بیماری دوقطبی قابل درمان است؟

قبل از اینکه در مورد درمان اختلال دوقطبی صحبت کنیم، خوب است که ابتدا با ماهیت آن آشنا شویم. چرا که این بیماری برای بسیاری از افراد جامعه نا شناخته است.

شاید شما هم در فیلم های سینمایی شخصیت هایی را دیده باشید که به اصطلاح دو یا چند شخصیتی نامیده می شوند. آن ها کارهایی را انجام می دهند که ممکن است بعدا یادشان نیاید و به یک مرتبه یک شخصیت دیگر را از خود به نمایش می گذارند. بسیاری از افراد به محض اینکه سخن از اختلال دو قطبی می آید، به یاد این کارکترهای سینمایی می افتند. در حالیکه این تصور کاملا اشتباه است.

بیماری دو قطبی در واقع حالتی را ایجاد می کند که در آن، شخص دچار نوسانات خلقی متضاد، یعنی از شیدایی و سرخوشی به افسردگی می شود. این بیماری دارای درجات خفیف و شدید است و در صورت رسیدگی به آن، می توان بدون مشکل به زندگی پرداخت و یک شخص موفق بود. اما آیا بیماری دوقطبی قابل درمان است؟

حقیقت آن است که درمان قطعی و کاملی برای اختلال دو قطبی وجود ندارد. یعنی نمی توان آن را با یک سری داروها یا تکنیک های روانشناسی کاملا از بین برد. بلکه یک بیماری مادام العمر بوده که تنها می توان آن را کنترل و مدیریت نمود. به نحوی که شخص مبتلا بایستی تا پایان عمر از دستورالعمل های پزشک پیروی کرده و آن ها را رها نکند. حتی هنگامی که حال مساعد و نرمالی دارد. در غیر این صورت، مجددا علائم اختلال به سراغش خواهد آمد.

درمان اختلال دوقطبی

اولین قدم برای درمان اختلال دوقطبی ، تشخیص است. تشخیص اینگونه اختلالات نیز تنها توسط روانپزشکان حاذق امکانپذیر است. زیرا علائم آن با برخی دیگر از علائم انواع افسردگی همپوشانی زیادی داشته و بایستی شیوه های درمانی نیز می بایست متناسب با ارزیابی های صورت گرفته باشد.

پس از تشخیص، متخصصان معمولا برای درمان اختلال دوقطبی ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی به همراه سبک زندگی را توصیه می کنند. در زیر شما را با مهمترین این شیوه های درمانی آشنا می کنیم.

دارو درمانی مهمترین گام در درمان اختلال دوقطبی

گرچه هنوز تحقیقات در مورد درمان اختلال دوقطبی ادامه دارد و نیازمند کشف ناشناخته های بسیاری است، اما از نظر روانشناسان و روانپزشکان، دارو درمانی بخش لاینفک کنترل آن به شمار می رود. این داروها به نحوی هستند که تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز که در ادامه به آن خواهیم پرداخت را کاهش داده و خلقیات را به تثبیت در می آورند.

گرچه در نوع داروها ممکن است تفاوت هایی وجود داشته باشد، اما مهمترین آن ها را می توان به شرح زیر دانست. توجه داشته باشید که اکیدا بدون تجویز پزشک اینگونه داروها را مصرف نکنید.

لیتوم: اصلی ترین داروی درمان اختلال دوقطبی است و معمولا دوره مصرف طولانی مدتی دارد. مصرف آن نباید هرگز به یک باره قطع شود و در صورت مشاهده عوارض جانبی بایستی به پزشک اطلاع داده شود. بعلاوه به دلیل عوارض جانبی احتمالی، بهتر است که برای اطمینان از سلامت کلیه و تیروئید، هر از چندگاهی چکاپ گرفته شود.

داروهای ضد تشنج: عبارتند از والپروات، کاربامازپین، و لاموتریژین. این داروها نیز برای تثبیت خلق و خو موثر بوده و کاربرد اصلی آن ها درمان صرع یا ضد تشنج می باشد.

والپروت: مصرف این دارو برای دوران بارداری خطرناک می باشد و برای جلوگیری از عوارض آن بهتر است سابقه هر گونه بیماری را با پزشک در میان بگذارید.

کاربامازپین: تجویز لبتدا در دوز کم و سپس یه دوزهای بالاتر ختم می شود. با داروهای ضد بارداری تناقض دارند.

لاموتریژین: این دارو نیز با قرص های ضد بارداری تناقض داشته و در دوزهای کم شرو می شود.

داروهای ضد روان پریشی: عبارتند آریپیپرازول، اولانزاپین، کوتیاپین، ریسپریدون و برای ثبیت خلق و خو در طولانی مدت تجویز می شوند. اینگونه داروها معمولا برای حالات شدید و علائم مزمن اختلال دو قطبی توصیه می شود.

روان درمانی

مطابق با  مشاوره روانشناسی  روان درمانی درکنار داروهایی که به ذکر شد، برای درمان اختلال دوقطبی بسیار موثرند. در اینگونه شیوه درمان، نه تنها خود فرد مبتلا، بلکه به حمایت و همکاری افرادی که با آن ها زندگی و برخورد می کند نیز ضروری است. بارزترین نکاتی که در روان درمانی به کار برده می شود، شامل زیر می باشد. اما برای اطلاع بیشتر با روانشناسان ما تماس بگیرید.

• آموزش های روانی
• پذیرش بیماری و عدم انکار یا داشتن نگرش منفی نسبت به آن
• ایجاد یک برنامه خواب و بیداری منظم
• رژیم های غذایی مناسب
• آموزش نحوه مقابله با استرس و اضطراب های موجود و پیش آمده
• تقویت روابط خانوادگی و دوستانه
• صمیمت اعضای خانواده و حمایت عاطفی آن ها
• کاهش یا ترک الکل، مواد مخدر و روانگردان ها
• شناخت باورهای نادرست زندگی و جایگزینی آن ها باورها صحیح و سالم
• آموزش افزایش خودباوری واقعی

شیوه زندگی سالم و درمان های خانگی

نقش سبک زندگی سالم و درست بسیار بیشتر از آنچه که فکر می کنید در درمان اختلال دوقطبی تاثیر گذار است. به عنوان نمونه، دور کردن نگرش منفی نسبت به اطرافیان و ایجاد روابط دوستانه و خوشبیخانه باعث آرامش و کاهش کشکمش های درونی می شود.

برای این منظور می توانید، حالات روزانه، خواب، فعالیت ها و احساسات خود را در جایی به ثبت برسانید، روند کنار گذاشتن رفتارهای پر خطر و غیر طبیعی را بررسی کنید. به این روش نمودار خلقی می گویند. اما به طور کلی رعایت کردن موارد زیر برای درمان اختلال دوقطبی پیشنهاد می شود.

• اطلاعات خود را در مورد بیماری و تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز بالا ببرید
• با خانواده در مورد وجود چنین اختلالی در درون شما صحبت کرده و آن ها را در جریان تغییرات خلقی خود قرار دهید
•  مصرف مواد مخدر باعث ایجاد اختلال دو قطبی نمی شوند، اما می توانند در تشدید آن نقش داشته باشند. سعی کنید چنین مواد مضری را از خود درو نمایید.
• هدف سازی کنید. با توجه به زمانبر بودن درمان یا کنترل اختلال دو قطبی، برای خود هدف های مختلفی در زمینه های ارتباطی، شغلی و تحصیلی ایجاد نمایید و انگیزه خود را برای بهبود تقویت کنید.
• ورزش کردن را به عنوان یک برنامه مستمر در زندگی خود داشته باشید. یوگا و مدیتیشن برای آرامش بخشی به روح و روان بسیار مفیدند.
• انتظارات فرا واقعی را از خود دور کنید. یادتان باشد که داروها تنها می توانند به کاهش علائم کمک کنند و این به معنای رفع کامل آن ها نیست.
• حتما در مصرف داروها دقت نظر داشته و آن ها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید. قطع یکباره نیز موجب بروز مشکلات متعدد خواهد شد.

تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز

بیشتر تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز است. تغییراتی که این بیماری در مغز و سیستم عصبی می گذارد، باعث تغییر یک سری حالات طبیعی به حالات غیر طبیعی می شود. اگر بخواهیم به طور به طور دقیق تری توضیح دهیم، این بیماری در واقع تعادل شیمیایی مغز، بخش هیپوکامپ، و ماده خاکستری را مورد هدف قرار می دهد. اما این به چه معناست و تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز یا هر کدام از این قسمت ها به چه ترتیبی است؟

تغییر اختلال دو قطبی در تعادل شیمیایی مغز

یکی از وظایف مهم انتقال دهنده های عصبی، ایجاد و حفظ تعادل در بدن است. یعنی آن ها پیغام های مختلف را به مغز رسانده و مغز نیر دستور متناسب با آن را صادر می کند. اما در بیماری اختلال دوقطبی تعداد این انتقال دهنده ها تغییر کرده و در نتیجه تعادل با مشکل مواجه می شود. اصلی ترین این انتقال دهنده ها، نورآدرنالین یا نوراپی نفرین و سروتونین هستند.

نوراپی نفرین به هوشیاری، تشویق و انگیزش کمک می کند و سروتونین سبب تنظیم میزان شادی، احساسات خوب، اضطراب، ناراحتی و خواب می باشد. اما در اختلالات دو قطبی میزان این مواد کم شده و کنترل به خوبی صورت نمی گیرد. به همین دلیل هم در داروهای درمان اختلال دوقطبی از ترکیبات تقویت کننده آن ها استفاده می شود.

تغییر در مقدار مده خاکستری مغز

ماده خاکستری مغز یکی از مهم ترین مواد در مغز است. وظیفه آن، پردازش اطلاعات، احساسات و افکار، کنترل تکانه ها و حواس، و تنظیم مهارت های حرکتی همچون زمان گفتار، نوشتن، واکنش و تعادل می باشد. اما در اختلال دو قطبی مقدار ماده خاکستری کم شده و قاعدتا در کنترل احساسات و موارد ذکر شده مشکل به وجود می آید. هر مقدار این ماده کمتر باشد، احساس یاس و نا امیدی و افسردگی بیشتر خواهد بود.

کوچک کردن بخش هیپوکامپ

هیپوکامپ وظیفه پردازش خاطرات طولانی و در واقع ماندگاری و تقویت حافظه را بر عهده دارد. قسمت راست این بخش به ما کمک می کند تا خاطرات خاص مربوط به یک محل خاص را به خاطر آورده و سمت چپ نیز در حافظه کلمی و بینایی نقش دارد. علاوه بر این، بخشی از تنظیم احساسات در هیپوکامپ اتفا می افتد. اما در بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی، هیپوکامپ کوچک شده مشکلات حافظه، تمرکز، افسردگی، ناامید و … بوجود می آید.

درمان اختلال دوقطبی در چه صورت ضروری است؟

اختلال دو قطبی دارای چهار نوع است. اما رایج ترین آن را دو قطبی ۱ و دوطبی ۲ تشکیل می دهد. علائم نشانه های این دو نوع تقریبا با یکدیگر مشابه می باشد، اما تفاوت آن ها در شدت و حدت نشانه ها است. به طوری که مثلا نوسان بین دوره افسردگی و دوره شیدایی در دو قطبی ۱ بسیار شدیدتر و طولانی تر از دو قطبی ۱ است.

با این حال اگر شخصی علائم زیر را در خود مشاهده نمود، بایستی برای درمان اختلال دوقطبی مراجعه کند تا پزشک علاوه بر تشخیص نوع، اقدامات درمانی لازم را انجام دهد. زیرا امکان دارد که در آینده با پیامدهای منفی روحی روانی، جسمی، ارتباطی، اجتماعی و تحصیلی دست و پنجه نرم کند.

• احساس سرخوشی بسیار زیاد و بدون دلیل مشخص
• احساس غم و اندوه زیاد بدون دلیل مشخص
• تحریک پذیری زیاد و حساس بودن
• کم خوابی
• افکار پرشی
• احساس بزرگی یا توانمندی بیش از حد
• بی قراری
• عدم تمرکز کافی
• نا امیدی
• کم شدن حافظه
• حس برتری کاذب
• بی علاقگی به انجام فعالیت ها
• بی اشتهایی یا کم اشتهایی
• مشکل در حل مسئله و توجه
• گیجی
• عدم کنترل مناسب در رفتارها یا احساسات
• کم شدن قدت یادگیری کلامی، بیانی، حافظه

سخن پایانی

امیدواریم با مطالعه این مقاله توانسته باشیم اطلاعات مفیدی را در ارتباط با درمان اختلال دوقطبی و نحوه تاثیر آن بر مغز به شما دوستان گرامی ارائه داده باشیم.

تیم مجرب دکتر با برخورداری از مشاوران، روانشناسان و کارشناسان حرفه ایی و مجرب خود، این آمادگی را دارد تا تمامی هموطنان عزیز را نه تنها در مورد اختلال دوقطبی بلکه سایر اختلالات و مشکلات روحی و روانی به خوبی یاری داده و با توصیه های موثر، مسیرهای بهبودی را کوتاه تر نماید. برای این منظور می توانید در تمامی روزهای کاری هفته از ساعت ۸ صبح الی ۱۲ شب از طریق تلفن یا به شکل آنلاین با ما در ارتباط باشید.