اشک چشم مکانیسمی طبیعی است که در مقابل رویدادهای مختلف به طور غیر ارادی تولید و جاری می شود و گاهی نیز به صورت کاملا ارادی و بنا به خواست خودمان اشک می ریزیم. شاید برخی از افراد تصور کنند که اشک ریختن فقط نشان دهنده احساسات غم انگیز انسان ها می باشد و کارایی دیگری ندارد، در حالی که این تصور اشتباه است.
علاوه بر مزایا و اهدافی که اشک برای چشم ها و بیان احساسات دارد در علم روانشناسی می توان گریه های افراد را با توجه به حالاتی که دارند بررسی کرد و به بهبود شرایط افراد کمک به سزایی انجام داد.
با توجه به فواید، اهداف و بیان احساساتی که در پشت گریه کردن و اشک ریختن نهفته است در حالی که بسیاری از افراد از آن ها اطلاعی ندارند، ما قصد داریم در این مقاله به بررسی موضوع اشک چشم بپردازیم، همچنین تعدادی از معانی مختلف اشک ریختن و انواع آن را بیان کنیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید. همچنین می توانید برای توضیحات بیشتر در این زمینه با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.
علت اشک چشم
قبل از اینکه با فواید و کارایی های اشک چشم آشنا شویم بهتر است بدانیم که اشک چگونه تولید می شود، اشک توسط غدد اشکی که در قسمت فوقانی کاسه چشم و پلک بالا قرار گرفته اند تولید می شود و در مواقعی که رویدادهای مختلف باعث تحریک شدن چشم گردند اشک از غدد اشکی سرازیر شده و با هر بار پلک زدن فضای کلی چشم را می پوشاند.
اشک که در غدد اشکی تولید می شود از طریق مجاری اشک که در هر چشم دو عدد هستند و به صورت مجرایی ریز در گوشه بالا و پایین چشم ها قرار گرفته اند جاری می گردد و حتی این مجاری با نام اشکی_ بینی نیز شناخته می شوند زیرا مقدار اضافی اشک علاوه بر اینکه از چشم خارج می شود وارد بینی نیز خواهد شد، به دلیل همین موضوع است که به هنگام گریه کردن بینی آبریزش پیدا می کند. لازم به ذکر است که اشک چشم از سه لایه زیر تشکیل می شود:
- موکوس: لایه ای مخاطی که حالت چسبندگی را به اشک می دهد.
- آب یا مایع: 90 درصد حجم اشک چشم را شامل می شود و حاوی آنزیم هایی مانند لیزوزیم است.
- چربی: لایه آخر تشکیل دهنده قطرات اشک چربی می باشد تا اشک به راحتی از روی بافت های چشم و صورت لغزیده شده و حرکت کند.
همانطور که گفتیم اشک ریختن یا همان گریه کردن مکانیسمی طبیعی است که در مقابل رویدادهای خارجی و محیطی و یا احساسات درونی جاری خواهد شد، ولی بهتر است بدانیم اشک همیشه به مقداری کم توسط غدد اشکی تولید شده و در محیط چشم ها جاری می گردد ولی به دلیل اینکه میزان آن کم است به خارج از چشم جریان نمی یابد. این مکانیسم تولید همیشگی اشک چشم دلایلی دارد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- مرطوب نگه داشتن محیط چشم برای جلوگیری از خشک شدن و بهبود حرکات آن
- ضدعفونی کردن محیط چشم برای از بین بردن عوامل بیماری زا و جلوگیری از ایجاد حساسیت و عفونت
- تغذیه قرنیه به واسطه وجود مواد مغذی در ترکیب اشک
حال در ادامه مطلب ذکر این نکته ضروری است، در مواقعی که افراد بنا به دلایل مختلف مانند ناراحتی، استرس، ترس، نگرانی و… حال روحی مساعدی ندارد و گریه می کنند، جاری شدن اشک از چشم و بیرون ریختن مقادیر اضافی آن موجب کاهش سطح هورمون هایی می شود که در ایجاد تنش و اضطراب نقش دارند مانند کورتیزول، در نتیجه اشک چشم در این مواقع باعث ایجاد آرامش روحی و روانی می شود.
همچنین بهتر است بدانیم اگر اشک چشم بنا به دلایل مختلف در حالت عادی و همیشگی تولید نشود و فضای داخلی چشم را نپوشاند مشکلات مختلفی از قبیل موارد نام برده در زیر به تدریج به وجود می آیند:
- خشکی، سوزش، حساسیت و قرمزی چشم
- کاهش کیفیت حرکت چشم
- ضعیف شدن در مقابل عوامل بیماری زا
- تاری دید و مشکلات بینایی
- حساسیت در مقابل نور و مواردی که برای بقیه افراد عادی هستند
بنابراین با توجه به توضیحات گفته شده متوجه شدیم که اشک علاوه بر اینکه مکانیسمی طبیعی برای نشان دادن احساسات و عواطف مختلف است، بلکه یک مکانسیم دفاعی در برابر عوامل بیماری زا نیز می باشد و همچنین به بهبود عملکرد چشم و جلوگیری از کاهش کیفیت بینایی کمک به سزایی انجام می دهد.
روانشناسی اشک چشم
همانطور که گفتیم در علم روانشناسی می توان با بررسی شرایطی که افراد مختلف دارند و گریه می کنند اشک چشم را به معانی مختلف تعبیر کرد و برای بهبود حال روحی آن ها راه حل های مختلف را پیشنهاد داد، برای آشنایی بیشتر با معانی مختلف اشک چشم در ادامه مطلب به برخی از مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:
ترس
شاید برخی از افراد در مواجه شدن با عواملی که موجب ترسیدن آن ها می شوند گریه نکنند ولی بدون شک بسیاری از افراد به طور ناخودآگاه زمانی که می ترسند بلافاصله گریه کرده و اشک سرازیر می شود، این حالت کاملا طبیعی است و نشان از بیان احساس ترس در انسان ها دارد.
ناراحتی
رایج ترین معنی اشک در میان مردم، ناراحتی است. برخی از افراد دلیل دیگری برای اشک ریختن در نظر نمی گیرند به جز ناراحتی و احساس غم، گریه کردن در مواقعی که افراد با اتفاقی ناخوشایند، ناگوار و سوزناک مواجه هستند به تسکین حال روحی آن ها نیز کمک می کند.
به همین علت کسانی که درگیر مرگ عزیزان خود هستند و به واسطه وارد شدن شوک روحی یا نشان دادن مقاومت خود، گریه نمی کنند بعد از بعد کوتاهی دچار تغییرات روحی می شوند، در این مواقع اطرافیان به آن ها توصیه می کنند که مقاومت را کنار گذاشته و گریه کنند تا از این طریق به آرامش برسند.
اضطراب
تعداد افرادی که به واسطه ایجاد اضطراب گریه می کنند به نسبت کمتر از بقیه موارد هستند، این افراد تحمل و توان مواجه شدن با عوامل تنشی و استرس زا را نداشته و به واسطه وجود این شرایط گریه می کنند و اشک چشم جاری می شود.
تصور چنین موقعیتی برای بسیاری از مردم غیر قابل باور می باشد زیرا از دیدگاه آنان استرس دلیلی برای گریه کردن نیست در حالی که این تصور کاملا اشتباه است و هر فردی بنا به شرایط روحی و آستانه تحملی که دارد در مواجه شدن با عوامل مختلف گریه می کند.
عدم امنیت
یکی از معانی گریه که می تواند بازتاب دیگر احساسات گفته شده مانند ترس، ناراحتی و اضطراب باشد، احساس عدم امنیت است. همه ما زمانی که جان خود را در خطر می بینیم قطعا می ترسیم، ناراحت شده و دچار اضطراب می شویم بنابراین در لحظاتی که توان تحمل چنین شرایطی را به یکباره نداریم ناخودآگاه گریه می کنیم.
بیماری های روحی
مشکلاتی همچون افسردگی با نشانه های مختلفی همراه هستند که گریه های گاه و بی گاه و بی دلیل و جاری شدن اشک چشم یکی از نشانه های این قبیل از بیماری های روحی می باشد. این افراد قطعا به درمان نیاز دارند و تا زمانی که به بهبودی کامل نرسند چنین نشانه هایی برایشان همچنان بروز خواهد کرد، توصیه می شود افرادی که با نشانه های گریه بی دلیل، انزوا، گوشه گیری و بی حوصلگی برای چند روز متوالی رو به رو هستند در اسرع وقت به مشاور مراجعه کنند.
شادی و شوق
اشک چشم همیشه نشان دهنده ناراحتی و اتفاقات منفی نیست بلکه بسیاری از افراد در مواقعی که به یکباره شاد و خوش حال می شوند، اتفاق مثبت و خوشایندی برایشان رخ می دهد، یکی از عزیزان خود را بعد از مدت ها می بینند و یا به موفقیتی بزرگ دست پیدا می کنند نیز به اصطلاح اشک شوق می ریزند. در این مواقع اشک به کنترل هیجانات کمک می کند، ضربان قلب را کاهش می دهد و سیستم روحی و جسمی بدن را به حالت عادی نزدیک خواهد کرد.
درد
بدون شک لحظه ای در زندگی همه ما وجود داشته که آشکار یا پنهان به دلیل تحمل درد جسمی اشک چشم جاری شده است. درد می تواند ناشی از وارد شدن صدمه و ایجاد جراحت باشد یا اینکه به دلیل بروز بیماری، احساس درد و به دنبال آن گریه کردن رخ دهد.
فشارهای روانی
برخی از افراد زمانی که در کار، زندگی شخصی، تحصیلی و هر زمینه دیگری به بُن بست می رسند و شکست می خورند فشارهای روانی و افکار منفی به ذهن آن ها هجوم می آورند و یا اینکه تحت تاثیر حرف های منفی و تخریب کننده دیگران، شرایط روحی افراد به هم می خورد، در چنین مواقعی ناخودآگاه اشک چشم جاری می شود.
همه انسان ها آستانه تحملی دارند که اگر زندگی برایشان به حدی سخت شود که فراتر از حد تحملشان باشد راهی به جز گریه کردن برای نشان دادن شرایط نامناسب خود نخواهند داشت.
انواع اشک چشم
همانطور که گفتیم اشک با اهداف مختلفی جاری می شود که گاه ناخودآگاه است و گاه کاملا ارادی، بهتر است بدانیم اشک چشم انواع مختلفی دارد که موارد گفته شده در قسمت قبل در یکی از دسته هایی قرار می گیرند که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:
اشک پایه
همان میزان از اشک چشم که به طور همیشگی توسط غدد اشکی تولید شده و سطح چشم را می پوشاند تا رطوب چشم حفظ شود، عوامل بیماری زا از بین بروند، حرکت چشم راحت تر انجام شود و قرنیه نیز تغذیه گردد.
این نوع از اشک چشم به حدی نیست که جریان پیدا کند ولی اگر همین میزان اندک نیز نباشد ما به خوبی نبودن آن را احساس می کنیم، زیرا چشم در مرحله اول خشک و حساس می شود و به تدریج عوارض جدی تر نمایان خواهند شد.
اشک واکنشی
نوعی از اشک چشم که در مقابل عوامل محرک محیطی مانند گرد و غبار، افشانه ها، دود و یا حتی همان بوی پیاز جاری می شود. اشک واکنشی موجب پاک شدن و خروج چنین مواد محرکی از محیط چشم شده و حالت عادی را برای این عضو فراهم می کند. این نوع از اشک چشم حاوی مقادیر بیشتری از مواد ضدعفونی کننده و لیزوزیم می باشد تا محیط چشم از وجود هرگونه آلودگی پاک گردد.
اشک احساسی
این نوع از اشک چشم برای نشان دادن احساسات مختلف مانند ترس، غم، استرس، خوش حالی، درد و….جاری می شود و در اکثر اوقات کاملا ناخودآگاه و غیر ارادی است. اشک احساسی بیشتر حاوی هورمون های تسکین دهنده روح انسان می باشد.
خلاصه مطلب
ما در این مقاله به بررسی موضوع اشک چشم پرداختیم، کاربردها و اهداف اشک را بیان کردیم، همچنین انواع اشک چشم را توضیح دادیم. با توجه به اهمیت وجود اشک و اهدافی که دارد، چنانچه در این زمینه به مشاوره تخصصی نیاز دارید، می توانید با مشاوران دکتر فکر تماس بگیرید.
آیا اشک چشم برای سلامت چشم ضروری است؟
بله، اشک چشم باعث ضد عفونی شدن، حفظ رطوبت و بهبود حرکت چشم می شود
آیا خشک شدن اشک چشم درمان دارد؟
تشخیص این موضوع با بررسی شرایط بیمار انجام می شود ولی در نهایت اگر درمان قطعی وجود نداشته باشد اشک مصنوعی برای بیمار تجویز خواهد شد
آیا اشک چشم نشان دهنده احساسات درونی است؟
بله قطعا، ولی در مواردی نیز اشک چشم کاملا اختیاری و شاید از روی تظاهر جاری شود
آیا اشک چشم انواعی نیز دارد؟
بله، اشک احساسی، واکنشی و پایه ای